Язэп Палубятка - Вайсковае евангелле [Горкае дабравесце радавога Міхася Лабуты]

9.2/ У той дзень на сняданак падалі маладую бульбу з мясам, салату са свежай капусты ды яшчэ варанае яйка і чай з цукрам. Умомант усё было з'едзена.

9.3/ Апранутыя салдаты былі ў парадную форму. Афіцэры не лаяліся. Толькі адзін раз старшына Свістуноў зрабіў заўвагу радавому Піліпенку вокрыкам. Капітан Берагавы адразу ж папярэдзіў таго, каб болей не займаўся глупствам прылюдна.

9.4/ Прыехалі бацькі маладых салдатаў, іх дзяўчаты ды нявесты. Былі госці з Каўказа, Узбекістана, нават Далёкага Усходу. Да Лабуты ніхто не прыехаў. Ён цешыў сябе толькі тым, што з беларускай вёскі Лыкаўшчына ў Падмаскоўе далёкі шлях. А дарога заўжды патрабуе вялікіх выдаткаў.

9.5/ Стаяла чэрвеньская спякота. Усе вайскоўцы прэлі ў сваёй амуніцыі. Госці былі апранутыя лёгка і песціліся на лагодным сонейку. Пузатыя дзядзькі з начальніцкага роду паважна махалі капелюхамі.

9.6/ Усе, нават узбекі, прысягу чыталі зычным голасам, урачыста-ўзнёсла. Некаторыя бацькі падыходзілі да сваіх сыноў і стаялі з імі побач на “зважай”.

9.7/ Радавы Лабута прымаў прысягу ў адзіноце. Прачытаў тэкст без усякага хвалявання, паставіў на паперы асабісты роспіс і абыякава прыхінуўся тварам да сцяга, хоць няведама ад чаго дрыжэлі калені.

9.8/ Потым невукі з музычных вучэльняў напружана раздзімалі шчокі, і на ўсю ваколіцу было чуваць “Развітанне з Радзімаю”. Салдаты, выцягнуўшы, як тыя буслы, шыі ды гучна ляпаючы абцасамі аб асфальт пляца, ішлі ля трыбуны, на якой стаяў камандзір часці.

9.9/ Пасля быў святочны абед. Некаторыя родзічы забралі сваіх ваякаў у мястэчка, іншым далі звальненне, а іх бацькі пайшлі з камандзірам часці ў штаб і там паспешна апусцілі светамаскіроўку.

9.10/ Некалькі салдатаў, што засталіся ў размяшчэнні вайсковай часці, у тым ліку і Міхась Лабута, з'елі абед за ўсіх навабранцаў ды паўдня без справы і вока камандзірскага бадзяліся па казарме.

9.11/ Было неяк нязвыкла і сумна.

9.12/ Так скончыўся курс маладога байца.

РАЗДЗЕЛ ТРЭЦІ

КАМАНДЗІР РОТЫ

1.1/ Раніцаю маладых салдатаў размеркавалі па падраздзяленнях. Капітан Берагавы прызначыў Міхася Лабуту ў сваю другую мотастралковую роту.

1.2/ Злыя языкі казалі пра капітана розныя плёткі, але ён адсылаў усіх далёка-далёка, на тры літары.

1.3/ Казалі, што ён нарадзіўся ў ботах і ў будзёнаўцы, што бацька яго не шафёр, а заезджы вайсковец.

1.4/ Калі рэгістраваўся з маці ў ЗАГСе, то, пабачыўшы натоўп, закрычаў - “Смірна!”

1.5/ У першым класе капітан Берагавы страляў у настаўніцу з рагаткі, у другім — з самапала ў дырэктара школы. Усе цвердзілі, што яго чакае турма, але ён паступіў у вайсковую вучэльню.

1.6/ У вучэльні яго адвучылі страляць, але навучылі загадваць.

1.7/ Ажаніўся капітан Берагавы выпадкова. Захацеў і жаніўся. У той вайсковай часці працавала буфетчыца. 3 ёю спалі ўсе ад камандзіра часці да салдата. Капітан Берагавы паспрачаўся са старшыною роты на пляшку гарэлкі і пабраўся з ёй.

1.8/ Пасля вяселля казаў ён сваёй жонцы: “Сука ты! 3 табою ўвесь гарнізон пераспаў, але я дарую табе, бо з тых жанчын, з якімі быў я, можна ўгварыць два гарнізоны. Усё роўна я кахаю цябе”

1.9/ Жывуць яны ў міры і згодзе і цяпер на зайздрасць усім.

1.10/ І вучыў капітан маладых афіцэраў: “Салдатаў нельга біць рукою. Нельга займацца рукапрыкладствам. Вінаваты падначалены — вазьмі табурэтку і стукні ёю”

1.11/ Шмат яшчэ чаго ён казаў, але калі салдат рабіў усё адпаведна статуту, паважаў і шанаваў, як сына роднага.

1.12/ Яшчэ ў каранціне выклікаў капітан Лабуту і запытаў: “Бульбаш?” — “3 Берасцейшчыны” — "Па-тутэйшаму можаш гаварыць?” — “А як жа, таварыш капітан!"

1.13/ Тады капітан Берагавы размаўляў з радавым Лабутам цэлую гадзіну.

КАМАНДЗІР УЗВОДА

2.1/ Радавога Лабуту прызначылі ў першы агнявы ўзвод, якім камандаваў лейтэнант Безгаловы

2.2/ Калі ён знаёміўся з салдатамі, то казаў так. “Стары лейтэнант Безгаловы”. Гаварыў ён так таму, што служыў у войску дваццаць гадоў лейтэнантам і меў прозвішча Безгаловы.

2.3/ У той дзень лейтэнант ужо зранку быў на добрым падпітку і таму ў добрым настроі, то загадаў сабраць маладых салдатаў у Ленінскім пакоі.

2.4/ І казаў падначаленым сваім лейтэнант Безгаловы: “Калі не ўмееш — навучым, калі не хочаш — прымусім”.

2.5/ Далей навучаў іх так:

— Калі камандзір размаўляе з табою, адказвай: "так” альбо "не”. Не выказваў уласнай думкі, яна нікому не патрэбная. Адгадай, што ад цябе хоча камандзір, і будзеш ухвалены ім, і атрымаеш падзяку, а яшчэ ліст-падзяку надашлюць тваім бацькам. Інакш згніеш на “губе” і не вылезеш з нарадаў.