Максім Клімковіч - Янкі, альбо Астатні наезд на Літве

На падворку баязліва забрахаў сабака, бразнуў ланцуг, у акно настойліва пагрукалі.

-- Кушэн тохес! -- сардэчна прапанаваў пацалаваць сваю дупу Фабрыкант-старэйшы. -- Я заняты! Я ем!

Грукат паўтарыўся яшчэ больш настойліва.

-- Можа, гэта паны погромнікі? -- палахліва прыкінуў Моўша.

-- Тады лепш самім адчыніць, -- паспешліва азваўся Гірша.

-- Ісраэльчык! Адчыні, калі ласка, панам пагромнікам, -- загадаў Навум Фабрыкант, у паскораным тэмпе дасёрбаў булён і ўзяўся смактаць косткі.

Ледзь толькі ён зірнуў на бела-русага госця, то зніякавеў. Лыжка дробна зазвінела ў пустой талерцы. Кадык на танюткай шыі заторгаўся параненай птушкай. Спружыны пейсаў ажно выпрасталіся ад жаху. Жоўтыя зубы закусілі губу.

-- Пан Янукевіч... -- прастагнаў гаспадар і зразумеў, што лепш бы да яго завітала хіжая зграя пахмельных чарнасоценцаў, чым гэты страшны чалавек.

Колькі гадоў таму Навум Фабрыкант быў ненадоўга арыштаваны і кінуты ў Гарадзенскі Цэнтрал з-за дробнага непаразумення. Нападпітку ён рабіў абразанне ды крыху перстараўся, і гарадзенскае жыдоўства неадкладна склала на яго скаргу. Жандар Янукевіч, які тады служыў у гарадзенскай вязніцы, здзекваўся з вязня, як толькі ўмеў. Ён падсмальваў яму пейсы, штоноч выводзіў у турэмны двор да шыбеніцы, каб трэніраваўся, а ў апошні дзень нават падсадзіў да яго ў камеру смярдзючага сярлівага кныра.

-- Прывітанне, Навум! -- надзіва спагадліва прывітаўся былы жандар,

-- Ой, каб пан Янукевіч ведаў, як мы тут усе шчаслівыя яго бачыць! -- напружана пасміхнуўся гаспадар. -- Каб пану Янукевічу было сто лят і заможнае жыццё! Хай пан дасць мне свой модны новы капялюшык, я павешу яго на цвік.

Госць без запрашэння падсеў да стала.

-- Як жыццё? Як бізнес? Як твой маленькі Срульчык?

-- Ці ж шмат беднаму габрэю трэба? Кавалак куркі і лусту хлеба! -- Фабрыкант ажно вочы закаціў пад лоб.

Маленькі Сруль, карыстаючыся момантам, без дазволу палез у фаянсавую супніцу.

-- Але ж у цябе ў дадатак да гэтага -- разгалінаваная сетка шынкоў з кантрабандым сіцылійскім “віна роса” і такой жа “крамлёўкай” з Усходу! -- нядобра прымружыўся Пярдолэк.

-- Навуме, а Сруль толькі што скраў дзве нашыя курыныя ножкі з супніцы! -- трагічна залямантаваў Моўша.

-- Ён паводзіць сабе, як праўдзівы гой са Шклова! -- з абурэннем ацаніў Гірша.

-- А я чуў, што ў вашых жыдоўскіх курак ажно чатыры нагі! -- знізаў плячыма Янукевіч, выразна памаўчаў і з храбусценнем укруціў пытанне: -- Дык ты, Навум так і не адказаў мне, нашто табе шынкі? Славянаў спойваць?! На чый млын ваду ліеш, пархаты?! На жмудзінскі?! На бальшавіцкі?!

-- Калі пан жандар сам усё ведае, то нашто пытаецца? -- слушна заўважыў Навум Фабрыкант, -- але справы з кожным годам ідуць горш і горш. Курку цяпер толькі на Шабес і магу сабе дазволіць. І тую крадуць. Цукар стаў несалодкі, вада невільготная, а ў рацэ Нёман звяліся ўсе шчупакі! Я ўжо забыўся, як тая гефельтэ-фіш выглядае! А ў бізнесе дык і зусім усё кепска! Прыходзяць паны асаднікі -- налівай ім задарма! Прыходзяць паны паліцыянты -- плаці ім гатоўкай! А нядаўна нейкая старэча з распаленым прасам прыходзіла, абяцалася мне “рысу аседласці” зрабіць па самыя вокны.

Пярдолэк паблажліва пасміхнуўся. Безумоўна, ён зразумеў, якая “старэча” мелася на ўвазе.

-- Табе яшчэ пашанцавала. Гэта сударыня Соф’я Уласеўна адна, без Манамаха завітала. Той бы табе не толькі пейсы выскуб, але і тое, што ў дзяцінстве не паспелі дарэзаць! А то магу бліжэй пазнаёміць. Хочаш?

Фабрыкант паспешліва заправіў пейсы пад ярмолку.

-- Калі пан жандар прыйшоў, каб тое-сёе з майго гешэфту паймець, то... -- бізнесовец трагічна развёў рукі, -- сам нічога не маю. Хіба, курынага булёну крыху засталося. Калі і гэта не скралі!

-- Я прыйшоў да цябе з канкрэтнай бізнесовай прапановай, -- нечакана прамовіў Пярдолэк.

З гэтымі словамі ён выцягнуў з-за халявы ялавага бота ладны брыкет банкнот па сто злотых. Гэта былі тыя самыя грошы, якія Янукевіч скраў у звяружнага волата-чакістага ў пагромленым шынку “Рыга”.

Навум глядзеў зніякавела. Упершыню яму прапаноўвалі грошы без папярэдніх умоваў. Рука інстынктыўна пацягнулася да златовак.

-- Счакай! -- Пярдолэк апусціў на пачак банкнотаў цяжкую фаянсавую накрыўку супніцы. -- Мы, польскія жандары, грошы проста так не даём.

-- А калі не проста так? -- бізнесовец, як уланскі конь капытамі, біў пазногцямі па накрыўцы.

-- Я прапаную распачаць агульны бізнес, -- нарэшце патлумачыў Пярдолэк, -- давай адчынім з табой рэстарацыю выключна для паноў. Паненкам туды ўваход забаронім, каб нашым крэсовым піякам было дзе ад жонак хавацца. Будзем гандляваць таннай гарэлкай абсалютна легальна і ад рана да рана. У мяне ёсць стартавы капітал, сувязі і імя, у цябе -- досвед і камерцыйныя таленты. Да тваіх запэцканых шмальцам пальцаў грошы самі прыстаюць… Сабакамі не адарваць!