Максім Клімковіч - Янкі, альбо Астатні наезд на Літве

-- Глядзі, глядзі! Зараз кульнуцца і на дно пойдуць! Рыбаў і ракаў карміць! -- шчасліва крыкнуў таварыш Баян.

Але ўстойлівы катамаран адно пругка хіснуўся на дзюралевых паплаўках, і водныя раварыстыя зноў спакойна закруцілі педалі. Імклівая нёманская плынь панесла водны ровар да прычалу.

Учэпістыя погляды чакістых прыкіпелі да іх, рыхтык, зенітныя пражэктары да варожага самалёта.

-- Адзін, здаецца, знаёмы, -- намысліўся таварыш Баян, -- пэўна, вораг народа, які з расстрэльнай дзялкі ў Курапатах уцёк. А, мо, і не ён...

-- Ды абое -- рабое! Рэнегат і дэгенерат! -- пераканана засведчыў кіроўца.

Кацер крутануўся, гумовым мячыкам падскочыў на хвалі і імкліва паляцеў наўздагон. Рухавік ледзь не захлынаўся. Але чакістыя ўсё адно прыйшлі другім нумарам. Навязаны катамаран ужо пагойдваўся каля прычала. Вусатыя дзядзькі, па-сяброўску абняўшыся, крочылі па дашчаным памосце нага ў нагу.

Таварыш Баян рашуча ўскочыў на дошкі і выцягнуў маўзер.

-- Імем Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі, стаяць! -- азартна загадаў ён. -- А ну стаяць, сукі, каму сказана!

Вусатыя дзядзькі прыпыніліся і спакойна азірнуліся. Баян кінуўся да іх з маўзерам напагатове. Кіроўца развярнуў сляпучы пражэктар.

Ледзьве таварыш Баян разгледзеў рабы твар вусача, яму падалося, нібыта перад кожным вокам выбухнула па сонцу. Пашчэнкі гучна ляснулі. Спіна пад смокінгам імгненна змакрэла. Чакісты бухнуўся ў ногі. Здавалася, яшчэ крыху -- і ён стане на карачкі, каб дадаць сваёй паставе яшчэ больш вінаватай сабачай адданасці.

-- Прабачце, калі ласка, -- прыніжана заскуголіў таварыш Баян, -- мы ж вам проста грошыкі аддаць хацелі! Мы іх у эксплуататараў працоўных масаў экспрапрыіравалі! Вось, вазьміце! Ад шчырага сэрца! На танкавую калону! На новы бронецягнік! На калючы дрот вакол усёй Беларусі! На парашуты… для нашых пажарных вежаў!

Рабы вусач зацікаўлена паглядзеў на ахвяравальніка, шчыра адданага партыі і ўраду. Псіхапат з тэатральнымі вусікамі знізаў плячыма і нічога не адказаў.

Дрыготкой рукой чакісты выцягнуў з унутранай кішэні смокінга пачак банкнотаў і жэстам Данка, які выдзірае сваё сэрца, працягнуў рабому. Вочы таварыша Баяна баязліва заплюшчыліся. На паратунак ён ужо не спадзяваўся. Рабы вусач нетаропка пыхнуў люлькай, узяў грошы і паблажліва пасміхнуўся ў пракураныя вусы.

Калі таварыш Баян нарэшце рызыкнуў крыху расплюшчыць адно вока, дык убачыў, як абодва дзядзькі няспешна шпацыруюць па алейцы. Светлыя фрэнчы люмінісцэнтна ззялі ў промні пражэктара.

З канца алейкі даляцела:

-- ... трыумф волі, таварыш Адзік!..

-- ... НКВД. Дас іст зэр гут, геносэ Юзік!..

Таварыш Баян так і застаўся стаяць на карачках з вырачанымі вачыма ды разяўленым ротам.

-- Хто гэта быў? -- кіроўца безвынікова спрабаваў паставіць камандзіра на ногі, ці хаця б укласці яму ў руку маўзер, -- ты што, ім усе грошы аддаў? А што мы скажам таварышу Праніку?

-- Мы правадыроў бачылі! -- ціха прастагнаў таварыш Баян. -- Жывых!

-- Цуд над Нёманам… -- разгублена прамовіў кіроўца.

Старэйшы чакісты малітоўна схіліўся да дошак памосту і дрыготкімі вуснамі прыклаўся да месца, дзе толькі што стаяў рабы вусач.

-- Я верыў, што гэты дзень калі-небудзь настане! -- пранікнёна прамовіў ён. -- Я ўсё жыццё пра гэта марыў! Я ж… гэтымі вачыма яго бачыў і гэтым ротам з ім гаварыў! Я пра гэта пасля Сусветнай Рэвалюцыі дзецям і ўнукам расказваць буду... Як дажыву, вядома.

6.

Кватэра Мурашовай магла бы ўсцешыць антыквара-старэтніка і шмат чаго патлумачыць паслядоўніку Фрэйда.

Начынне міжволі ўваскрашала ў памяці класічны асацыятыўны шэраг: “будуар”-“пеньюар”-“самавар”. На выцвілых шпалерах пашыхтаваліся партрэты далёкіх і не вельмі далёкіх продкаў графіні: хана Батыя, Малюты Скуратава, Аляксандра Суворава і Ўладзіміра Пурышкевіча. Мурашоў-вешальнік у залачонай раме ракако займаў ледзьве не паўсцяны. На каміннай паліцы фалічнымі сімваламі ўзвышаліся матрошкі з тварамі гасудароў-імператараў. Пачварных памераў карціна “Апрычнікі на прывале” пагрозліва навісала над канапай. З грамафоннай трубы цурчэў дэкадэнцкі тэнар Вярцінскага. А на камодзе, пад партрэтам Рыгора Распуціна, красаваўся празрысты цыліндр памерам з самавар. У каламутным спірце за шклом плавала нешта доўгае і агіднае.

Некалькі хвілін Мурашова недаверліва касавурылася на госця свайго смяротнага ворага. Але неўзабаве здолела адшукаць вартае, на яе думку, тлумачэнне позняму візіту.

-- Вы што, малады чалавек, прыйшлі заляцацца да самотнай удавы? -- зморшчаны, нібы дуля, тварык гарэзліва пачырванеў, павекі цнатліва апусціліся. -- Як гэта рамантычна! Адразу згадваецца маладое і брыдкае. Памятаю, у Смольным інстытуце заляцаўся да мяне дворнік -- грубы валасаты мужчына…