Максім Клімковіч - Янкі, альбо Астатні наезд на Літве

-- Паночкі-чакістыя, -- Хросны беспамылкова пазнаў голас Пярдолка, -- слова гонару, не хлушу, гэты амерыканскі камінтэрнавец там хаваецца! Не да касцёлу ж яму пасля турмы бегчы!

Хросны праціснуўся паміж скрынямі і апынуўся ў зале.

Слаісты тытунёвы дым лунаў на-над сталамі. Жалобна спявала скрыпачка Янкеля Фінберга. З касцяным гукам сутыкаліся шары на більярдзе. Звінелі чаркі, шкрэблі па талерках нажы з відэльцамі, храбусцелі гуркі.

А за вокнамі ўжо фыркалі асадніцкія коні, і нецярпліўцы-п’янтосы нахабна звінелі шпорамі на ганку. Але былы чыкагскі бутлегер паспеў-такі дабегчы да парадных дзвярэй і хуценька зачыніцца з сярэдзіны.

-- Дзядзька Хросны! -- Лабановіч паклаў кій на більярдны стол. -- А хіба ты дахаты не паехаў?

-- Вырашыў ячшэ пару чарак кульнуць. Дапаможаш? -- Хросны зафіксаваў позіркам недапітую літруху “крамлёўкі”, абачліва прыхаваную Янкелем за піяніна, і хітравата пасміхнуўся.

-- Яно б, вядома ж, не зашкодзіла, але сябры больш за паўлітры піць не раяць, -- уздыхнуў былы школьны настаўнік. -- Шалёным, кажуць, раблюся. Мудзілаў, маўляў, ганяю. Ага, не ашалееш, калі навокал адныя мудзілы!

-- Вось і вып’ем з табой за тое, каб розным мудзілам жыццё горкім яблыкам падалося! -- шляхотна прапанаваў уцякач. -- Хай здохнуць тыя, хто не шануе беларускі буржуазны нацыяналізм!

На зялёным сукне більярда ўжо заманліва паблісквалі дзве поўныя, як вока, ёмістыя чаркі.

-- Калі мы за такое не вып’ем, гэта будзе ненатуральна! -- радасна пагадзіўся Лабановіч і без ваганняў кульнуў.

16.

Дзверы на кухню вылецелі з першага ж удару -- разбег не спатрэбіўся. Праз колькі хвілін у тлумнай зале з’явіліся тры фацаты. Двое ў кароткіх скуранках і галіфэ выглядалі як сапраўдныя мудзілы і паводзілі сябе адпаведным чынам. Трэці, яшчэ большы мудзіла, чым яго спадарожнікі, быў апрануты ў жандарскую форму з шаўронамі аховы Бяроз-Картузскага канцлагера. Ледзьве зірнуўшы на Хроснага, ён радасна гукнуў:

-- Вось ён, злодзей Сміт-Весон! Я ж казаў вам, паночкі-чакістыя, што амерыканскі шпег-камінтэрнавец тут хаваецца!

Рукі мудзіл у скуранках і галіфэ сінхронна пацягнуліся да ўнутраных кішэняў. А ў дзверы параднага ўваходу ўжо нецярпліва гупалі кулакі і боты піякаў-асаднікаў, і гэта прымусіла мудзіл у скуранках прытрымаць рукі і крыху адступіцца ад більярда.

Неўзабаве капітулявалі парадныя дзверы. Першым у залу ўваліўся віславусы войт са штандарам у руках.

-- Вітамы вшысткіх! -- павітаўся ён з грамадой і адразу ж скіраваў да стойкі. -- Вудкі для полякув!

За спіной войта ўжо прагавіта тупацелі боты іншых асаднікаў.

-- А плаціць хто будзе? -- навучаны жыццёвым досведам адразу ўдакладніў шынкар.

Віславусы пытальна азірнуўся на крэсовых аматараў чаркі і шкваркі. І тут на вочы яму вельмі дарэчна трапіўся той самы амерыканскі фацат, за якога савецкія дыпламаты абяцалі шалёныя грошы. Войт распяліў рот і вырачыў вочы.

-- Дзве тысенцы злотувэк! -- узрадавана зароў ён. -- Браты-панове! Мы шпегуна злавілі! Лапайце яго, хто там бліжэй!

-- Счакай, пан войт. Я першы яго заўважыў! -- ганарліва заступіў дарогу Пярдолэк.

Рука ў жандарскім абшлазе хіжа пацягнулася да нядаўняга палітвязня.

-- Не позвалем! -- дзіда са штандарам імгненна абрынулася жандару на галаву.

Натуральна, гэты ўчынак не застаўся без адказу. Пярдолэк спрытна садраў штандар з дзяржальна, гучна шморгнуў носам і смачна харкнуў віславусаму ў пысу. Пасля чаго зухавата выцер вусны скамечанай анучай.

Тым часам Янка Лабановіч уліў сабе ў горла рэшту гарэлкі, схаваў кій за спіной і няспешна падаўся да месца канфлікту. Позірк былога настаўніка з агідай слізгануў па жандарскай форме і цяжка лёг на бела-русы твар.

-- Слухай, мудзіла, ты якую Школу Падставовую канчаў? -- нядобра спытаў Лабановіч, -- ці не ты гэта за сёстрамі-кармеліткамі ў прыбіральні падглядаў?

-- Гэта быў не я, -- толькі і паспеў вымавіць Пярдолэк, як залітае свінцом дзяржальна кія ляснула яму па зубах.

Таварыш Баян выйшаў на святло і ашчэрыўся, як канвойны сабака.

-- Крок управа, крок улева лічу за ўцёкі! Скок на месцы -- правакацыя! Страляю без папярэджання! -- чакісты ўзняў маўзер і тройчы стрэліў у столь.

Залу апанавала прыгнечаная цішыня -- рыхтык, на апошнім сойме Рэчы Паспалітай. Асаднікі баязліва адступалі і ціснуліся адзін да аднаго. Шынкарова галава імгненна знікла пад стойкай. Янкель апусціў смык. Улан Аянька красамоўна паклаў руку на эфес шаблі і зацікаўлена зірнуў на прыхадняў.