Максім Клімковіч - Янкі, альбо Астатні наезд на Літве

І толькі Хросны не браў удзелу ў маштабнай бойцы. Ён сядзеў на падваконні каля самай стойкі, нетаропка паліў цыгару і замілавана назіраў, як спрытныя беларускія маладзёны лупцуюць прыхадняў. З-пад стойкі паказалася пейсатая галава са зляканымі вачыма:

-- Пан камінтэрнавец, пан камінтэрнавец! -- баязліва прашаптаў шынкар, -- гэта ж з-за вас пачалося. Мо, вы паедзеце, як вам і прапаноўвалі? Нашто мне тут такі гармідар і гвалт? А хто аплоціць, сталы, крэслы, фатэлі, більярд, пляшкі і посуд?..

Хросны паклаў на стойку тры банкноты па сто златовак:

-- Спадзяюся, дастаткова?

-- Дзякуй, ягамосць! -- радасна пасміхнуўся шынкар. -- Дэвіз усіх устаноў Навума Фабрыканта: “Любы капрыз за вашы грошы!” Дарэчы, пан камінтэрнавец даў болей ажно на дзевятнаццаць златовак.

-- Але ж бойка яшчэ не скончылася, -- слушна нагадаў Хросны. -- Колькі, напрыклад, каштуе ваша жырандоля?

-- Амаль сапраўднае венецыянскае шкло. На гарадзенскім кірмашы васемнаццаць златовак выдаў.

-- Адну златоўку забярэш сабе, -- пасміхнуўся беларускі мафіёзі, -- купіш цукерак для сваіх дзетак.

Тым часам таварыш Баян крыху акрыяў, стаў на карачкі і паспрабаваў было ўгрызці Янкеля за лытку. Але здзейсніць свой канібальскі намер не паспеў, бо па ім неадкладна прабегся натоўп зляканых асаднікаў у цяжкіх падкаваных ботах, гнаных ашалелым ад залішняй чаркі Лабановічам.

-- Што, страшна, мазэфакеры бездухоўныя? Гэта вам не беларускія школкі зачыняць! -- драў горла былы настаўнік, лупцуючы кіем па карках.

Але асаднікі ўсё ж пакрысе перамагалі тутэйшых. Нажы, відэльцы і ножкі ад сталоў не ішлі ані ў якае параўнанне з шаблямі і кавалерыйскімі цесакамі. Праўда, дапамога была на падыходзе. На пляцы перад шынком мільгалі галовы мясцовых католікаў, якія ціхамірна вярталіся з вечаровай імшы. Асадніцкае хабёльства не магло застацца па-за ўвагаў шчырых беларускіх вернікаў. Бліжэйшы штыкетнік імгненна разабралі на дрыны. Натоўп пасыпаўся ў шынок праз адчыненыя дзверы і высаджаныя вокны.

Цяпер віславусаму з яго войскам давялося біцца на два франты. Звінелі шаблі, мільгацелі дрыны, падалі агаломшаныя, стагналі параненыя. Енкі і бразгат акампаніравалі жахлівай бойцы.

Пярдолэк баязліва схаваўся за піяніна і круглымі ад жаху вачыма назіраў, як ненівісны яму Лабановіч шляхотна фехтаваў кіем з шабельнікам-войтам.

І тут гукавая палітра нечакана ўзбагацілася трывожным конскім іржаннем. У залу шынка на белым кані ўехаў паліцыянт. Той самы, які ўдзень застрэліў жорава ў піянерскім гальштуку. Прадстаўнік улады прафесійна ацаніў абстаноўку, выцягнуў бізун і з асалодай выцінаў усіх, хто трапляўся на дарозе. Раз’юшаны вершнік праразаў натоўп, нібы гарачы нож масла.

Далейшы шлях яму перагарадзіла стойка бара. Конь скасавурыўся спярша на Хроснага, пацягнуўся пысай да нешматлікіх ацалелых пляшак і вясёла ашчэрыў зубы. Паліцыянт стомлена апусціў бізун. Цяпер вершнік глядзеўся манументальна і дзяржаўна, нібы конны помнік Юзафу Панятоўскаму перад Бельведэрам.

-- Пэўна, пан паліцыянт жадае выпіць? -- з бездакорнай ветлівасццю прапанаваў шынкар.

-- З дарогі, быдла! Пся крэв! -- пачулася ў адказ.

Паліцыянцкі конь падаўся наперад, стойка с хрумстам хіснулася. З-пад яе прагучала глыбокая контрактава:

-- Сам ты пся крэв! Мудзіла!

Паліцыянт нават здзівіцца не паспеў, як над стойкай узвысілася нязграбная постаць, крыху меншая за белавежскага мядзведзя. На заспаным твары чыталіся незадаволенасць жыццём і нерастрачаная моц. Кулак памерам з чайнік паправіў праваслаўны крыжык на шыі і нетаропка знік у шнураванай баксёрскай пальчатцы.

-- Кепска будзе, -- злавесна паабяцаў местачковы баксёр-каваль.

Паліцыянт збялеў і ціха прашаптаў:

-- Не трэба, Ваня…

-- Трэба! Яшчэ як трэба! -- магутным басам запэўніў малады асілак.

Баксёрская пальчатка плюхнула каню паміж вушэй. Небарака пахіснуўся, захрыпеў і заваліўся на падлогу.

-- Такога я нават на чыкагскіх бойнях не бачыў! -- у захапленні прамовіў Хросны.

Іван Брыль сарамяжліва пачырванеў, пасміхнуўся, зняў пальчатку і выцягнуў з яе велічэзную навюткую падкову.

-- На шчасце нашу, -- патлумачыў ён.

-- Перапрашаю, панове, але неўзабаве тут будзе поўна паліцыянтаў, -- змоўніцкі папярэдзіў шынкар, -- то не я, пан пробашч іх выклікаў.

Хросны зразумеў, трэба сыходзіць і, як мага хутчэй: сённяшніх уражанняў былому вязню было аж занадта. Дый абяцанка, дадзеная маці, забавязвала да збольшага прыстойных паводзін.