Максім Клімковіч - Янкі, альбо Астатні наезд на Літве

-- Таварышкі! Не трэба! Я ж свой! -- залямантаваў класавы вораг, -- ну не пашэнціла мне нарадзіцца ў Савецкай Беларусі, як усё жыццё марыў! Я б у “эн-ка-вэ-ду” служыць пайшоў! А так давялося ў жандары падацца. Я вам усіх здам! Пра ўсё раскажу! І пра белапольскіх калегаў! І пра пана каменданта! Яшчэ той рэакцыянер са сваім Шапэнам!

-- Шапэн? -- тлушч на разумным лобе таварыша Баяна сабраўся ў задуменныя складкі. -- Ведаеш такога?

Кіроўца няпэўна знізаў плячыма.

-- Здаецца, нейкі белапольскі генерал, -- азваўся ён пасля непрацяглага роздуму, -- нешта на палітінфармацыі казалі, але дакладна не памятаю. Выконвай ворага ды паехалі!

Баян апусціў засцерагальнік маўзера і тыцнуў рулю ў патыліцу ледзьве жывому з пераляку Пярдолку.

-- Дазваляю памаліцца твайму няіснаму буржуазнаму Богу, -- літасціва дазволіў чакісты, -- толькі хутка.

Янукевіч малітоўна склаў рукі -- як вучылі яго ў Школе Падставовай сёстры-кармеліткі:

-- Пан Бог, я, вядома ж, мудзіла грэшны, -- у параксізме шчырасці пачаў ён, -- але ж свае службовыя абавязкі выконваў спраўна. Я нарадзіўся тут -- жандарам. Мне на сэрцы золатам вышывалі краты. Пан Бог, калі ты насамрэч існуеш, зрабі, каб я неадкладна патрапіў у пекла…

Чакістыя зацікаўлена прыслухоўваліся да шчырай жандарскай малітвы.

-- …і зрабі мяне ў пекле начальнікам. Хоць самым дробненькім! -- Пярдолэк ажно вочы закаціў пад лоб. -- Прысягаю Табе, што буду служыць спраўна і абавязкова даслужуся да пякельнага каменданта. І як да мяне патрапіць камендант Бярозы-Картузскай са сваім бязногім раялем, то я і яго разам з бездухоўным Шапэнам на раяльных струнах за яйцы падвешу. Хай будзе воля Твая. Амэн.

Таварыш Баян паволі апусціў руку з маўзерам.

-- Чакай, чакай… Ты што, у Бярозе-Картузскай служыш? -- шчыра здзівіўся ён.

-- Служыў… -- злякана прамармытаў Віктар Янукевіч, -- да сённяшняй раніцы. Але з камуністых і з так званых “свядомых” ніколі не здзекваўся... больш належнага.

Таварыш Баян разгарнуў амерыканскую газету з партрэтам Хроснага.

-- Амерыканскі таварыш у вас сядзіць?

-- Сядзеў, -- скрушна прызнаўся асуджаны на смерць, не зводзячы вачэй з маўзера, -- гэта я яму ўцячы дапамог. Яго ўсе жандары шукаюць, але ж, вядома, не знойдуць… -- Пярдолэк нібы сфінктрам адчуў, што выкананне можа быць адкладзена, і гэта натхніла яго на далейшую хлусню…

Янукевіч нахабна вёрз пра тое, як поначы грыз дубовыя слупы і зубамі перакусваў калючы дрот, натхнёна плявузгаў пра закапаныя на балотнай выспе парашут, рацыю, выбухоўку ды іншыя шпегоўскія транты, асцярожна маніў пра свае сувязі з ка-пэ-зэ-боўскім падполлем..

-- Не веру! Ну што ты брэшаш? Вось таварыш Ленін ніколі не брахаў, -- сувора перапыніў чакісты Баян. -- Карацей, казёл санацыйны, калі ведаеш, дзе шукаць таварыша Сміта-Весона, дык кажы. Як не схлусіш, атрымаеш вось гэта! -- Баян выняў са схованкі ладны пакунак польскіх банкнотаў і тыцнуў пад нос Пярдолку. -- А калі схлусіш, выканаю, як ворага народа. Дык дзе той амерыканец?

Янукевіч бездапаможна азірнуўся. З усяго багацця тутэйшага краявіду ягоны позірк выхапіў адно прыдарожную шыльду. Чакісцкі маўзер адназначна тыцнуўся яму пад бараду.

-- У “Рызе”, у шынку… Там у крэдыт наліваюць, -- самі сабой зляцелі з языка словы, якія ўсю дарогу ад Бярозы-Картузскай круціліся ў Пярдолкавай галаве.

Таварыш Баян і кіроўца змоўніцкі перазірнуліся.

-- А вось цяпер -- веру! -- нарэшце прамовіў старэйшы чакісты, -- дзе ж яшчэ ўцекачу вольнае жыццё святкаваць, як не за чаркай?

Праз колькі хвілін доўгі чорны “Пакард” нахабна каціў па галоўнай вуліцы Яблонаўшчыны. Парсюкі і дзеці з панічным віскам выскоквалі з-пад колаў браніраванага легкавіка. Сабакі заходзіліся брэхам, коткі сіпелі, бабулькі жагналіся.

Янукевіч раскашаваў на пярэднім сядзенні машыны. Пасля цёмнага цеснага багажніка ён пачуваўся нібы кум каралю. Жандар гнаў прэч страшныя думкі пра свой далейшы лёс, супакойвачы сябе: як перад смерцю не надыхаецца, так хоць нажлукціцца паспее.

14.

Пяшчотныя сонечныя промні праціналі смарагдавыя шаты прысадаў, льсніліся на бліскучых, нібы скураных камлях старых бярозаў, чароўнымі жарынкамі ўспыхвалі на вільготных камянях брукаванкі.

Кувала зязюля ў бярозавым лесе. Малая беларусачка ў васільковым вяночку гнала па гасцінцы авечак. Крышталёва чысты дзіцячы дыскант кранальна выводзіў:

Яшчэ Польска не згінэла,

Але згінуць мусі!

Яшчэ поляк беларусу

Боты чысціць будзе!

Раптоўна пастаральны спакой парушыў пошчак быстрых коняў. У перспектыве гасцінца ўзнялася хмара пылу, над якой ганарліва лунаў чырвоны штандар з раскірэчаным “Бялым Ожэлам”.