Максім Клімковіч - Янкі, альбо Астатні наезд на Літве

-- Смачна піць і есці, -- жыд-музыка гідліва глянуў на вэнджаныя свінячыя вушы ў місе, але далікатна змаўчаў, падсеў да стала з іншага боку і з дакладнасцю да грама аблічыў позіркам гарэлку ў пляшцы.

-- Таксама янкі? -- падазрона запытаўся Хросны.

-- Вядома ж! -- нахабныя вочы Лабановіча ласкава пасміхнуліся. -- З жыдамі мы, беларусы, заўсёды сябравалі і сябраваць будзем. І камерсанты выключныя, і музыкі шчырыя. Вось як наш Фінберг -- Янкель-музыка, сапраўдны Смык беларускі. У нашай бізнесовай грамадзе ён за самае прыемнае адказны: за падлік грошай і гармонію духу.

Музыка імпэтна крануў смыком струны.

Грамада з другога канца залы адразу ж адгукнулася:

-- …са-абрала-ася бедна басота, ды гарэ-элку п’е…

І хаця неўзабаве скрыпка змоўкла, спевы, вядома ж, працягваліся, і кожны выводзіў на той матыў, які лічыў адзіна правільным.

-- Мы, хоць і не басота, але выпіць не зашкодзіць, -- Лабановіч спрактыкавана нахіліў рыльца да сваёй і Янкелевай чарак.

-- Глядзі Янка, пі, але без перабору, -- скрыпач узяў пляшку і манетай прадрапаў на этыкетцы рыску, -- за яе не пераходзь, а не тое будзе, як у той Амерыцы.

-- Не малы, памятаю, -- Лабановіч паправіў бінт на збітай руцэ.

-- Агімула фаірыд! -- недаверліва прамовіў скрыпач на ідыш; маўляў: “я ў гэта веру такжа, як у тое, што на небе існуе кірмаш!”

Хросны пытальна зірнуў на Янкеля.

-- Наш Янка -- хлопец памяркоўны і талерантны, -- патлумачыў той, -- але, як вып’е больш за сваю норму, хапае більярдны кій -- і ну дубасіць мудзіл! Пакуль усіх не пакладзе, не супакоіцца.

-- Цалкам даравальная хіба, -- дыпламатычна пагадзіўся былы бутлегер.

-- Мы ж з хлопцамі як у ваду глядзелі, -- працягваў Фінберг, -- баяліся яго аднаго ў тую Амерыку выпраўляць. Упільнаваць не было каму, вось і кульнуў залішнюю чарку. А тут -- цэлы натоўп мудзіл. Наш Янка, як і мае быць, адразу за кій. Добра-такі паганяў: аднаму руку зламіў, другому -- ключыцу, трэцяму -- ажно пяць рэбраў. На дзень усяго з-пад увагі яго выпусцілі.

-- Як гэта, на дзень? -- разгубіўся Хросны. -- Дык колькі ж дабірацца да той Амерыкі?

-- Як на “Студэбекеры” брукаванкай, то дзве гадзіны, -- спакойна растлумачыў Лабановіч, -- а цягніком…

Скончыць фразу ён не паспеў -- за расчыненымі вокнамі бахнулі стрэлы.

-- Халера ясна! -- прагучала следам.

Чуйнае вуха Хроснага беспамылкова злавіла ў лаянцы тыпова жандарскую інтанацыю.

Заўсёднікі “Рыгі” і нават пейсаты шынкар пасыпалі на вуліцу. Абачлівы Хросны асцярожна падаўся да адчыненага вакна.

На плошчы перад касцёлам ваяўніча высіўся вершнік-паліцыянт туга перацягнуты рыпучай скураной партупеяй. З рулі ўзнятага рэвальвера сцякаў тонкі струмок блакітнага дыму. Белы конь злосна фыркаў.

-- Што, уцячы ад мяне хацеў? -- паліцыянт дзьмухнуў у рулю і па-каўбойску крутануў барабан. -- Толькі яго ў нашым мястэчку не ставала!

Хросны крыху пасунуў фіранку і працягваў назіраць з-за яе. Па сітуацыі, яму трэба было неадкладна кідацца на ўцёкі, але інтуіцыя і жыццёвы досвед падказвалі, што панікаваць зарана.

Паліцыянт апусціў зброю ў расшпіленую кабуру і злосна зірнуў на местачкоўцаў.

-- Чаго вылупіліся?

-- А што, нельга? -- Лабановіч нахабна выйшаў наперад. -- Так, пан паліцыянт трапна сталяе, але зняць небараку з крыжа будзе значна цяжэй.

Да Хроснага дайшло: прадстаўнік улады з’явіўся не па яго душу. Пэўна, у патрыярхальнай Яблонаўшчыне аб’явіўся злодзей яшчэ страшнейшы за “амерыканскага камінтэрнаўца”. Уцякач без ваганняў выйшаў на падворак і нібыта раўнадушна глянуў на званіцу.

На графітна-чорным касцёльным крыжы пагойдваўся застрэлены паліцыянтам жораў у піянерскім гальштуку, той самы, які прывітаў Хроснага і Янку клёканнем у Яблонаўшчыне. Неберака звісаў на гальштуку з каванай папярэчыны, нібы шыбенік.

Паліцыянт пачухаў патыліцу -- самому на званіцу было не ўскараскацца. Стралок навязаў каня і падаўся выклікаць па тэлефоне пажарных.

Местачкоўцы з’едлівымі жарцікамі і хабёльскімі кпінамі прывіталі з’яўленне чырвонай машыны з рассоўнымі драбінамі. Мёртвага жорава ў чырвоным гальштуку знялі за колькі хвілін.

І тут пана паліцыянта чакала яшчэ адна прыкрая неспадзяванка. Да доўгай птушынай лапы мацавалася колца-капсула з пасланнем:

Міхась стаіць адзін на пні,

Ў задуме твар яго ружовы.

Ён думае аб светлым дні,

Калі сустрэнецца з Яжовым!

Піянерская дружа імя сталінскага наркама таварыша Яжова шчыра вітае сваіх прыгнечаных братоў у Заходняй Беларусі! Мацуйцеся, вызваленне не за гарамі!