Максім Клімковіч - Янкі, альбо Астатні наезд на Літве

Тым часам вусатыя раварыстыя шпарка ўскаціліся на пагорак і зніклі з далягляду.

-- А, можа, яго класавыя ворагі перахапілі?

-- Так, ворагаў тутай яшчэ шмат, -- таварыш Баян акуратна склаў газету, -- паны-пілсудчыкі, падпанкі-асаднікі, ксяндзы-папы, мніхі з мнішкамі, бундаўцы, эсэры, сацыялісты, сіяністы, нацдэмы, беларускія буржуазныя нацыяналісты, буржуазныя паэты, буржуазныя дантысты, буржуазныя тэлеграфісты, буржуазныя смецяры...

-- Неўзаранае поле працы наперадзе! -- радасна пагадзіўся кіроўца, -- нічога, у Курапатах на ўсіх месцаў знойдзецца!

Не паспелі чакістыя сесці ў “Пакард”, як з-за пагорка пачуўся тупат быстрага каня. Неўзабаве на ўзвышшы з’явіўся цэлы эскадрон вершнікаў. Блішчэлі шаблі, чарнелі рулі драбавікоў, а на дзідзе па-над галовамі лунаў штандар з ганарліва раскірэчаным “Бялым Ожэлам”.

-- Нашто ты таварышу Праніку пра эскадрон белапалякаў наплёў? -- кіроўца насцярожана сачыў за набліжэннем узброеных асаднікаў. -- Вось і сурочыў.

-- Не ссы ў каністру! -- асадзіў панікёра таварыш Баян. -- Мы ж недатыкальныя. Імунітэт. Забыўся?

Сівы віславусы вершнік са штандарам на дзідзе спыніўся, падазрона зазірнуў у салон “Пакарда”, дзе трывожна маўчалі чакістыя.

-- Естэм войтэм. А кім ёсць панове? -- спытаў сівы і прытрымаў паточаную моллю канфедэратку.

-- Естэсьмы дыпляматамі консуляту Звёнзку Радзецкего, -- з гэтымі словамі таварыш Баян прадэманстраваў дыпламатычныя пашпарты.

Віславусы паглядаў недаверліва.

-- Маем гонар зрабіць прэзент, -- чакісты гасцінна прапанаваў загадзя падрыхтаваную сувенірную літруху “крамлёўкі”, бо ведаў: асаднікі з самааховы купяцца на яе адразу і без ваганняў.

Войт абярэжна ўзяўся за рыльца з рубінавай зоркай і праз шкло прымружыўся на штандар з “Бялым Ожэлам”. Ён трымаў пляшку ўрачыста і пераможна, нібы гетманскую булаву.

-- То ест праўдзіва вудка! -- гукнуў войт.

Твары іншых асаднікаў імгненна праясніліся: слова “вудка” ўздзейнічала на сігнальную сістэму былых ваякаў, як чароўная флейта казачнага знішчальніка пацукоў на зубастых шкоднікаў.

-- Панове дыпламаты! Хлопцы, браточкі, таварышкі! -- войт з нечаканым сантыментам прыклаў далонь да сэрца, -- тут адзін амерыканскі злодзей з Бярозы-Картузскай уцёк. Ад ранку яго шукаем, -- з гэтымі словамі ён выцягнуў турэмны фотаздымак Хроснага: -- мо, бачылі такога?

-- Ды мы яго і самі шукаем, -- пасмялеў Баян і зноў разгарнуў нумар “Абсэрвера”. -- Дарэчы, якую вам прэмію за яго абяцалі?

-- Пан камендант дакляраваў тысенцу злотувэк за мёртвага і паўтысенцы за жывога.

-- Абяцанка-цацанка, а... панове -- людзі разумныя. Мёртвым нам яго зусім не трэба, а за жывога дам дзве тысенцы, -- Баян красамоўна храбустнуў пачкам грошай.

Войт-асаднік прыўзняўся ў страмёнах:

-- Паны-братове! Усе чулі?!

Асаднікі радасна загулі, узнятыя над галовамі шаблі ваяўніча заблішчэлі на сонцы.

-- І ў дадатак -- скрыню “крамлёўкі”! -- канчаткова расшчодрыўся на карысць скарумпаваных асаднікаў таварыш Баян.

-- Гура!.. Нех жые!.. -- бязладна азваўся эскадрон.

Віславусы хіжа выставіў наперад дзіду са штандарам і зароў:

-- Пагоня!!!

Конскі пошчак змяшаўся з ваяўнічымі крыкамі вершнікаў-п’янтосаў. Не мінула і хвіліны, як эскадрон асаднікаў знік за пагоркам. Над хмызамі навальнічнай хмарай узняліся спалоханыя крумкачы. На брукаванку пасыпалася лісце. Ад лесу трывожным шчасцем вярталася асадніцкае:

-- …ня! …ня!..

Кіроўца запусціў рухавік. Срэбная крылатая фігурка на радыятары “Пакарда” дробна закалацілася.

-- Вось ён -- прадажніцкі свет капіталу, -- задаволены вынікамі перамоваў таварыш Баян уладкаваўся на скураным сядзенні і па-хабёльску, нібы той Белы Арол, разваліў ногі, -- рана ці позна гэтыя асаднікі ўсё прададуць ды папрапіваюць. І сваю Рэч Паспалітую прафукаюць, не міне і колькі гадоў.

У перспектыве гасцінца зноў з’явіліся вусатыя раварыстыя на тандэме -- тыя самыя.

Але чакістыя больш не звярталі на іх увагі.

10.

Яблонаўскія краявіды лашчылі вока местачковай чысцінёй і патрыярхальным спакоем.

Павапнаваныя коміны высіліся над старасвецкай дахоўкай і акуратнай гонтай. А дзе-нідзе, нібы навюткая златоўка, ззялі срэбрам ацынкаваныя бляхі дахаў. Празрыстыя дымкі з надворных вяндлярняў струнка выцягваліся да валошкавага неба. З пашы даносілася пастаральнае ценьканне званочкаў. Залаты певень на галоўнай вуліцы эмацыянальна тлумачыў нахабнаму прыхадню-індыку, што юрліва паглядаць на чужых курачак не надта прыстойна. З-за агароджы плябаніі добразычліва рохкаў ружоваскуры парсюк, і ў яго спагадлівых вачах адбіваўся надпіс JANKI на тэнтаваным кодабе “Студэбекера”.