Таіса Бондар - Гульня ў падкіднога [журнальный вариант]

- Прэса, як загадана, адмоўчваецца. Калі што дзе і ўзнікае, то як спа­чуванне з нагоды трагічнага выпадку, недарэчнай выпадковасці. Інфармацыя праходзіць і сумніву не выклікае, бо, як справядліва лічыць абывацель, з на­годы прысваення звання народнай артысткі з балкона не выкідваюцца.

- Абстаноўка ў тэатры?

- Нервозная. Не ўсіх задавальняе афіцыйнае заключэнне, - разглядваў свае складзеныя на каленях рукі памочнік. - Сёй-той, хоць і не ў поўны голас, пагаворвае пра забойства... пра мажлівасць забойства маладой і таленавітай...

- Што за манера таптацца па ўласных словах? - паморшчыўся Пекар, адводзячы нарэшце позірк. - 3 Глінскім гаварыў? Яго думку выслухаў?

- Рэжысёр лічыць, што акцёрскаму асяроддзю трэба свядома падкінуць інфармацыю пра хваробу... пра нервовае захворванне актрысы, якое яна ўмела хавала, пакуль удавалася... Мяркую, прапанова рызыкоўная, на мяжы скандала... - зноў пачаў заікацца той.

- Гледзячы як падаць, - не пагадзіўся з ім Пекар, здавалася, нават злёгку ажывіўшыся. - Калі ненавязліва... тонка... час ад часу абвяргаючы... чыста неафіцыйна...

Ён быццам забыў пра прысутнасць памочніка, разважаючы ўголас, і было відаць, што падкінутая ідэя яму спадабалася хоць бы тым, што прапаноўвала новы шлях для думкі, якая трэці дзень тапталася на адным і тым жа месцы. Тапталася менавіта таму, што рассеянасць, неасцярожнасць актрысы, якой вытлумачылі недарэчнае здарэнне, пакідалі за дуж­камі шмат пытанняў. Хоць, пэўна, не менш пытанняў выклікала б і спасылка на нервовы стан ці, тым больш, нервовае захворванне: каму у такім выпадку давалася званне народнай?

- Не, не! - адмахнуўся ад пытання. - Чым менш тлумачэнняў, тым лепш. Ёсць афіцыйная думка. - I ўсе - падкрэсліваю: усе! - павінны ад яе адштурхвацца.

- Рот жа ўсім не закрыеш, - асмеліўся запярэчыць памочнік.

- А хто кажа пра нейкія дзеянні? Тым больш сілавыя?

- Я мушу паправіцца... Замала часу мінула. Mo і не забудзецца ўсё з цягам дзён, але змуляецца, аціхне. Сёння ж... Цяпер...

- Што - сёння? - зноў пачаў губляць цярпенне Пекар. - Пра «сёння» і гаворка! Ёсць мажлівасць штосьці змякчыць, выправіць?

- Калі мая думка ўзапраўду цікавіць, - раптам зазлаваў у душы той, - то, мяркую, не зашкодзіла б высокаму начальству з’явіцца ў тэ­атры, і не інкогніта, а адкрыта. Пайсці, пагутарыць з акцёрамі, а не толькі з рэжысёрам. Падтрымаць, паспачуваць іх гору: спачуванне ча­сам дарагога каштуе. Асабліва, калі трэба адвесці цень сумнення альбо падазронасці.

- I ты на нешта намякаеш?

- А мне гэта навошта? А то не ведаю...

У голасе Івана нечакана з’явіліся жорсткія ноткі: збрыдла іграць, прыкідвацца дурнем... I перад кім? Перад гэтым блудлівым кабялём, што, нашкодзіўшы, гадзіць на ўласны след? Збрыдла! Трэба б паслаць і яго, і ўсіх астатніх да дзесятае чортавай бабкі і сысці!

Таго, чаго не дазволіла б зрабіць шматгадовая службовая вывучка, лёгка адолелі крыўда і абурэнне: плечы развінуліся, спіна выпрамілася, галава прыўзнялася, твар пасуровеў... Нават пагардлівая ўсмешка слізганула па твары, яшчэ больш змяніўшы звыклы выраз яго. Калі б Пекар зірнуў на памочніка ў гэты момант, моцна задумаўся б: каму ўжо каму, а Івану ён давяраў, аднойчы і назаўсёды вырашыўшы для сябе і лёс, і месца старога сябрука ў табелі рангаў, думаць не думаў, вядома, што таго магло не задавальняць прапанаванае і кімсьці там вызначанае.

- Зробім так, - прыпаліў ён цыгарэту, пасунуўшы пачак і запальнічку ўбок Івана. - Ты пойдзеш у тэатр...

- Але...

- Ты, - не даў яму аспрэчыць сваё рашэнне Пекар, - пойдзеш у тэ­атр. Афіцыйна або неафіцыйна - твая справа, а гаворка павінна адбыцца максімальна адкрытая і шчырая. Я... Я падключу Эвеліну і праз яе - іншых тэатральных крытыкаў, каб увесь бліжэйшы нумар «Тэатральнай Беларусі» быў прысвечаны купалаўцам, іх былой і новай славе.

Іван, адзначыўшы ў думках, што прапанова разумная, ніяк не адрэагаваў. Узяў цыгарэту, прыпаліў, зацягнуўся, шукаючы позіркам попельніцу, потым сеў яшчэ вальней, перакінуў нагу на нагу.

- Будзеш пярэчыць? - нарэшце заўважыў гаспадар кабінета змены ў паводзінах памочніка. - Ці літасціва пагодзішся? А то бачу: надзьмуўся, наструніўея...

- Плюнуць на ўсё хочацца.

- Плюнь! - засмяяўся той. - Супраць ветру, сам ведаеш...

- Ну-у, калі пад ветрам ты маеш на ўвазе сябе, небяспека невялікая, - нават не ўсміхнуўся ў адказ Іван. - Духу не хопіць.

- Ш-што?! - папярхнуўся смехам ці цыгарэтным дымам Пекар, бо тут жа закашляўся, выпучыўшы на яго вочы.

- Духу не хопіць, кажу. Быў - ды ўвесь выйшаў, - і брывом той не павёў, хоць і дзівіўся сам на сябе: столькі гадоў цярпеў, а тут як прарвала... - Любога, з кім зводзіла жыццё, з кім сутыкаўсяя, і ў грош ніколі не ставіў, а таго не заўважаў, што душа выпетрала і роля, якую выконваеш, даўно не па табе.