Manuela Gretkowska: Polka

– Wiesz, czemu dzieci rodzą się genialne? Żeby później być normalne.

W południe z Uppsali dzwoni Włodek B., guru od Mackiewicza i Herlinga – Grudzińskiego. Dostał stypendium na pisanie podręcznika literatury polskiej dla slawistyk. Gadamy z godzinę, chociaż ostatni i jedyny raz widzieliśmy się w przelocie kwadrans, lata temu. Powiało uniwerkiem, zaleciało erudycją. Świątecznie (niecodziennie) i miło. Opowiada o jakimś słowniku pisarek polskich, gdzie autorki nie zamieściły o mnie nawet noty biograficznej. Dzięki temu zyskałam tytuł pierwszej „Polskiej Niepisarki”. Włodek przesłał faksem recenzję książki o postmodernizmie – komentarz do Big Brother.

Troska polskiego recenzenta o stan dusz widzów, atakowanych przez Big Brother, główne zmartwienie: takie programy telewizyjne zabiorą nam tożsamość, okradną z (narodowej) świadomości.

Rozumiem lament wokół całej sprawy. W Polsce świadomość była zawsze historycznym przetrwalnikiem. Minęły zabory, zaczęły się reality show. Tożsamość nad Wisłą jest nienaruszalnym, niezmiennym wkładem w duszę, psychikę. Jej zmiana zamachem na „polskie człowieczeństwo”. Osobowość (Polaka) nie przełknęła jeszcze pojęcia procesu. Proces kojarzy się z sarmackim procesowaniem, osobistą Zemstą. Tożsamość musi być dana raz na zawsze z konserwy i nie może (ku własnej uciesze) zmieniać się także na lepsze, rozwijać. Można jej co najwyżej bronić przed zaborcami, diabłem i tym podobnym towarem importowanym ze świata i zaświatów.

Dla Piotra gorszym od Big Brother zagrożeniem dla ciała i psyche jest obowiązkowa roczna służba wojskowa (nie mówiąc już o polskiej szkole).

Mam stan podgorączkowy. Pietuszka podejrzewa, że z ambicji. Zawsze taka do przodu, przed terminem, a tu spóźnienie. Rodzina dopytuje się ciągle, czy już… Obciach, nie?

– Ale my pokażemy Szwedom, jak się rodzi, prawda? – pociesza. – Najpierw odejdą ci wody i Potop, później szarżą zdobędziemy szpital, krwawe polskie bohaterstwo. Latami będą sobie opowiadać…

Bajka na prozaku: Dwudziestosześcioletni gruby Julek, jedynak, homoseksualista. W symbiozie z jidysze marne. Mieszkali razem w chorobliwie czystym mieszkanku, razem czytając książki, razem oglądając telewizję. Wzorowy synuś ze wzorową depresją. Zawalał wszystkie studia, wyrzucali go z każdej dorywczej pracy. Zdecydował się na prozac. Po trzech miesiącach dostał super płatną posadkę. Nie musiał mieć dyplomów, papierów – wystarczyła jego komputerowa pasja. Ze szwedzkiego proletariatu awansował do elity grającej w golfa. Przywiózł z Tajlandii ślicznego kochanka i przedstawił mamusi. Ogłosił wreszcie bez wstydu swoje gejostwo. Kupił penthouse w centrum Sztokholmu. Jest nadal monstrualnie otyły, ale szczęśliwy, jak tylko potrafią dobroduszne grubasy… i ludzie na lekach antydepresyjnych? Prozac – chemiczny nawóz dla mózgu (duszy), dzięki któremu rośnie się we własnych i cudzych oczach? Samospełniająca się przepowiednia sukcesu.

Nie znam prawie nikogo, kto by nie brał czegoś na „depresję”. Na smutek i niepowodzenia. Najpierw dwu -, trzytygodniowy czyściec: męczarnie melancholii, mdłości, rozszerzone źrenice, przez które niby w studnię wpada cała czarna rzeczywistość. Niektórzy nie wytrzymują i rzucają kurację. Wytrwali docierają do rajskich skutków prozaku. Znarkotyzowani serotoniną, reperują zbabrane życie.

Za jednym dotknięciem chemii zmienia się świat. Na drogie i długie terapie nie ma czasu. Psychoterapia przypomina cofanie się w czasie, powrót do mitu. Prozac jest farmakologiczną, nowoczesną bajką.

Potrzebny nielicznym naprawdę chorym. Zajadany przez każdego, kto czuje się spragniony szczęścia.

Dziesięć lat temu, kiedy byłam na psychicznym dnie, gotowa iść na druty, dostałam miłosiernie kawałek relanium. Czy gdyby wtedy był prozac, poprosiłabym o receptę? Pewnie tak, zwiedzanie piekła w pojedynkę nie było przyjemne.

Przeterminowana Polka ma swoje zalety. Nie oczekuję spanikowana pierwszych bólów. Raczej nie mogę się doczekać jakiegokolwiek bólu zapowiadającego poród. A jeżeli nie urodzę… Dziecko zacznie się zmniejszać, zmniejszać i rozpłynie się w moim organizmie? Pierwszy medyczny przypadek ciąży przenoszonej, która stała się ciążą zanikową? Popieprzyło mi się z tą pełnią księżyca, przepełniającą porodówki. Była ósmego kwietnia. Trzeba będzie czekać do następnej, majowej?

Mieszkanie sprzedane. Młoda „zainteresowana” para zdecydowała się kupić chatę od zaraz. Dwa dni formalności i koniec handlowania. Ufff, mam nadzieję, że będą tu tak szczęśliwi jak my. Zostawimy im dobre sny. Poprzedni właściciel miał kłopoty z policją – pędził dla naszej wioski bimber. Nie mieliśmy o tym pojęcia, tylko zanim się na dobre zagnieździliśmy, dręczyły nas nocą kryminalne koszmary. Abstynencki Piotr nazajutrz po wprowadzce obudził się skacowany.

Jaki pierwszy motyl, takie całe lato. Dwa dni temu zobaczyłam pazia królowej. Dzisiaj pada śnieg.

Termin minął dziesiątego kwietnia. Położna skonfundowana błędnym wyliczeniem, rodzina zaniepokojona. Z wydawnictwa też naciskają – dwudziestego szóstego kwietnia najpóźniej muszą skończyć skład Polki i oddać ją drukarni. Do tego czasu trzeba zakończyć książkę – czyli urodzić. A tu nic. Żeby wszystkich zadowolić, mam się pociąć… po cesarsku? Rada z wydawnictwa, mająca przyspieszyć rozwiązanie (problemu): chodź na palcach. Włodek B., humanistyczny autorytet naukowy i ojciec bliźniaków, poleca podnoszenie ciężarów.

Piotrowi śniła się już gadająca Pola. Jego dorosła córka – Marianna, dzwoni z Barcelony (tam lato, dwadzieścia stopni), miała właśnie identyczny sen. Polka nigdy mi się nie śniła, czuję się wykolegowana. Wszystkim zebrało się na dzwonienie. Świąteczne życzenia i pytanie: „Już?!”

– Tak, urodziła się… ale taka dziwna… Sam(- a) zobaczysz.

– Co jej jest?

– Wiesz… Piotr, daj ją do telefonu. Ona mówi:

– Dzień dobry. Witam, witam – Pietuszka piszczy cienkim głosem.

– Aaaa – ulga po drugiej stronie. – Nabieracie mnie…

Wielkanocne dekoracje, z braku bazi i kwiatów: kolorowe piórka, powtykane w badyle bezlistnych gałęzi. Gdyby ktoś, nie znając tutejszych obyczajów, znalazł się przed tak przystrojonym szwedzkim domem, doszedłby do wniosku, że wrony rozdziobały egzotycznego ptaka, który zabłądził i poleciał za daleko na północ.

W Wielki Czwartek tradycyjny nalot małoletnich czarownic. Latają od domu do domu. Mają pomalowane węglem zęby, dorysowane mazakiem piegi i zamiast rudych kędziorów płowe włoski pod chusteczką. Złe moce wracają na Wielkanoc ze Skandynawii do piekieł. Proszą na drogę o cukierki i pieniążki. Najmłodsza czarownica zagapiła się i została na schodach, jedząc czekoladkę. Dokładamy jej łakoci.

Nie przez najazd czekoladowych, sepleniących czarownic dopadły mnie złe myśli. Smutek za czymś niewiadomym. Płaczę. Ocieram się o śmierć, oślizłą, konieczną. Cud narodzin – zwykłym powielaniem matrycy. Łatwość pojawienia się życia i łatwość jego zniszczenia. Wycofuję się w siebie, nie ma mnie więcej niż na wyciągnięcie dłoni, wypięty brzuch. Co może mi powiedzieć Pietuszka? Za inteligentny na argumenty. Pocieszenie może być tylko nie z tego świata – nadzieja albo chemia – ogłupiona samozadowoleniem fizjologia. Nie powinnam tak czuć, więc przestaję czuć cokolwiek. Pustka wyścielona bezsensem.