Manuela Gretkowska - Polka

Nie wyrabiam: upał, zmęczenie. Musimy zostać w Nafplion. Piotr poszedł zarezerwować miejsce w Palące. Wraca z niewyraźną miną.

– Najdroższy hotel, sama zobaczysz…

Z pokoju fantastyczny widok na morze, ale w pokoju muzeum Jamesa Bonda w stylu lat sześćdziesiątych. Drewniane kasetony na suficie, ciemna boazeria, zakurzone tapety. Jesteśmy w remeke’u z tamtej epoki i zdaje się, że oddychamy jej powietrzem: nie było tu remontu od czasów wybudowania hotelu. Kładę się na łożu, ostrożnie, zachowuję poziom z obawy, by nie rozpętać znowu nawałnicy w żołądku. Morze jest daleko pod nami, nie czuć go.

Czytamy na zmianę Calasso. Któryś raz, zamiast przewodnika. Z takim samym zachwytem jak kiedyś, w dzieciństwie, Mitologię Parandowskiego. „Zaślubiny Kadmosa z Harmonią” można czytać na okrągło, czy nie inaczej słucha się mitów?

Strona 365: Osłona (…) coś, co ujmuje, owija, otacza – wstążka, taśma, opaska – to najważniejszy przedmiot, jaki napotykamy w Grecji. (…) Osłona oznajmia, że to, co żyje samotnie, nie jest w stanie podołać takiemu istnieniu, że zawsze potrzebuje tego, by przynajmniej było przesłaniane i odsłaniane, by się pojawiło i znikało. To, czego się dokonuje – wtajemniczenie lub zaślubiny, lub ofiarowanie - wymaga osłony, a to dlatego, że wówczas dokonuje się doskonałość, która jest wszystkim, a wszystko zawiera w sobie również osłonę, ten nadmiar, który jest zapachem rzeczy.

Rzeczy nie są skromne, wypinają się każdą stroną, nie zawsze tą pachnącą doskonałością. Na postoju w Arkadii próbuję pstrykać zdjęcia. Nie da się fotografować, trzymając aparat daleko od nosa, a nowiutki canon spocił się plastikowym smrodem. Chowam go szybko do bagażnika, zawijam w koc na wypadek, gdyby się dalej „ulatniał”. Zanim zdążymy wyjechać z zakrętu i zobaczyć stację, wywąchuję benzynę. Psy muszą sobie jakoś inaczej radzić ze światem. Czują mocno zapachy, my widzimy ostro kolory. Mało kto jednak dostaje mdłości, patrząc na odblaskowy fiolet. Bywają tacy, co dobierają sobie dziwaczne kolorki – wystrój Burger Kinga. Dla kolorystycznego wrażliwca dobrowolne wejście do takiego obrzydlistwa musi być równie niezrozumiałe, jak psie praktyki tarzania się w gównie.

Zrujnowane Mykeny robią o wiele większe wrażenie od starannie zrekonstruowanych zabytków, zdobionych białymi kolumnami, przypominającymi obgryzione kości. Wokół mykeńskiego pałacu został ten sam pasterski krajobraz sprzed czterech tysięcy lat, tylko morze odsunęło się kilka kilometrów za horyzont, porzucając kruszejące miasto z kamienia.

Zwietrzałe mury odbijały kiedyś połyskliwość zatoki, misterną ceramikę fal. Skarby mykeńskich królów – stada owiec – przechadzają się nadal pod pałacowym wzgórzem.

U podnóża Myken skarbiec Atreusa, nazywany Grobem Agamemnona, przechowuje bezsilną pozornie pustkę. Jego oszlifowane, idealnie dopasowane skalne bloki napinają przestrzeń, tworząc moc, spływającą ze ścian. Mimo że to budowla epoki brązu, jest najdoskonalszą świątynią neolitu. Dla budujących ją Mykeńczyków była grotą prowadzącą do podziemi, świata przodków czczących kamienną siłę.

Bóg przewodnik, najszybszy z bogów, śmigający między niebem i podziemiami Hermes, czczony był jako kamień. Jego imię oznaczało „stertę kamieni”. Hermes – późniejszy przewodnik dusz. Wchodząc do grobowca Agamemnona, wchodzi się pod stertę kamieni. Wspierają się mocarnie, łącząc w sklepienie sali. Wciągają do wnętrza. Do duszy kamienia, gdzie ludzka dusza, jej oddech parujący w chłodzie grobowca, nasącza się magiczną siłą hermesowskiej metamorfozy. Mieszającej to, co nieuchwytne i zwiewnie żywe, z tym, co kamienne i pozornie martwe. Sprzeczność? Tylko dla ludzi. Dla wiecznych bogów nie ma paradoksu istnienia. Hermes – to posłaniec i zarazem kamień. Szybszy od strzały, a jednak nieruchomy. Czyjego misja boga przewodnika w zaświaty nie przypomina zagadki eleackiej strzały? Rozpędzonej i w każdym momencie nieruchomej? Ożywionej i martwej. Paradoks ruchu złożonego z chwil zastoju. Na tej niekonsekwencji przyłapał boga Zenon z Elei. Bez należnej religii czci nazwał ją logicznym paradoksem. Filozoficzne zwycięstwo myśli, logosu nad boską zagadką. Człowiek, nawet nie heros, może pokonać bogów? Ich rozkoszą jest przecież zemsta.

Zenona z Elei, wywyższającego swój intelekt ponad tajemnicę Hermesa, ukarano okrutną śmiercią. Za sprawą jakiegoś tyrana (czyż greccy bogowie nie byli tyranami, nawet w demokratycznych Atenach?) został skazany na śmierć przez utłuczenie w moździerzu (ku czci Hermesa kamiennym?). Słodka przyprawa do uczty bogów ze startego na miazgę intelektu i ciała filozofa. Przyprawa dodająca smaku rozkoszy wyrafinowanej zemsty.

– Kamień jest dla mnie zarodkiem świata – opowiadam Pietuszce w grobowcu Agamemnona. – Ma zwiniętą w sobie moc. Rozwija się z niej zimnokrwisty wąż i wtedy jest ciemność, noc. Ogrzany słońcem, staje się dniem, spiżowym wężem wyniesionym na pustyni. Wężowe meandry gnostycznych rysunków, między ciemnością a światłem, w dwoistym ciele węża.

– Aha – Piotr (z greckiego także „kamień” – „Petrus”) stoi zasłuchany. Dopiero po chwili zdaję sobie sprawę, że po prostu woli się nie ruszać. Nie spieszy się wyjść z chłodnego grobowca w skwar. Oparty o wilgotną ścianę, studzi mój rekolekcyjny zapał niczym Spartanin, podsumowując lakonicznie wywód:

– Mitotwórca i mitobiorca.

Górskimi drogami Arkadii dojeżdżamy do Olimpii. Zielone, płaskie tereny nadrzeczne, idealne na stadion.

Od rana zabawa w chowanego w ucieczce przed porażającym skwarem. Zaczyna się o dziesiątej, trzyma do zachodu słońca. Oglądamy pierwszy na świecie stadion i wracamy szybko do hotelu Europa, obejrzeć najnowszą olimpiadę w Sydney. Piotr emocjonuje się nocą biegami, ja pławię w basenie. Nurkuję w ucieczce przed spoconymi nietoperzami, przelatującymi tuż nad powierzchnią.

Po powrocie do Pargi kwaterujemy u Sofoklesa – Greka wylegującego się na balkonie i poklepującego z zadowolenia po brzuchu. Życie jest sjestą. Musaka, buzuki, olimpiada. Państwową religią prawosławie, a prywatną papierosy. Grecy palą, jakby okadzali świętą figurę w cerkwi.

Do popołudnia nie ruszamy się z pokoju. Przedtem musieliśmy zwiedzać, chowając się przed słonecznym bombardowaniem. Teraz jesteśmy kombatanci, wypoczywamy. Skończyłam książkę o mistyce św. Faustyny (nareszcie sensowne opracowanie Dzienniczka, bez tego dewocyjnego poklepywania świętej „po krzyżu”). Piotr połyka Calasso, zostają mi francuskie pisma z tutejszego kiosku. Coś dużo tekstów o ciąży albo wcześniej omijałam takie rubryki. Francuzi zalecają jeść siedem owoców lub warzyw dziennie. Nie jestem pewna, czy dobrze zrozumiałam. Napisali: 7. Dziennie to ja nie zjadam aż tyle na obiad i śniadanie, a co dopiero dodatkowo. Inna gazeta: „Kobiety w ciąży przyciągają komary podwyższoną temperaturą ciała”. Żeby całego ciała, one rąbią mnie wyłącznie w twarz. Mam bąble gorsze od młodzieńczego trądziku. Poza tym „Kobiety wydychają w czasie ciąży specyficzne substancje”. Tak podejrzewałam: psychoza, schizofrenia. Voild, u schizofreników przecież wykryto w oddechu butan.

We Francji, gdzie za skrobankę zwraca ubezpieczalnia, kampania o przedłużenie aborcji do dwunastego tygodnia. Argumenty za i przeciw niezmiennie te same. Nowość z obozu konserwatywno – męskiego: „W trzecim miesiącu, kiedy już wiadomo, czy będzie chłopiec, czy dziewczynka, kobiety po dowiedzeniu się, że dziecko jest innej niż oczekiwana pici, przerwą «niechcianą» ciążę”. Oburzenie Francuzek: „Czy żyjemy w Chinach, gdzie uśmierca się miliony dziewczynek?” Przypomnienie argumentów przeciw aborcji z lat siedemdziesiątych:.Jeżeli pozwoli się na skrobanki, to idiotki poddadzą się aborcji przed feriami zimowymi, żeby móc jeździć na nartach” (autentyk).