Deborah Harkness: Czarownica

I oto okazało się, że bezwiednie poprosiłam o alchemiczny rękopis potrzebny do badań. Rękopis, w którym zdawały się kryć nieziemskie moce, a ich nie można było lekceważyć. Korciło mnie, żeby go otworzyć i dowiedzieć się więcej. Ale jeszcze silniejszy impuls powstrzymywał mnie od tego. Czy była to czysto intelektualna ciekawość, związana z moją pracą naukową? A może miała ona coś wspólnego z moimi odziedziczonymi po rodzinie zdolnościami?

Wciągnęłam do płuc znajome biblioteczne powietrze i zamknęłam oczy, mając nadzieję, że rozjaśni to moje myśli. Biblioteka Bodlejańska była dla mnie sanktuarium, miejscem niezwiązanym z rodziną Bishopów. Założyłam ręce na piersi, przyciskałam łokciami drżące dłonie do swojego ciała. Wpatrywałam się w zapadającym mroku w manuskrypt Ashmole 782 i zastanawiałam się, co robić.

Gdyby pojawiła się tu moja matka, znalazłaby odpowiedź instynktownie. Większość kobiet z rodziny Bishopów była utalentowanymi czarownicami, ale moja matka, Rebecca, okazała się wyjątkowa. Potwierdzali to wszyscy. Jej nadnaturalne zdolności ujawniły się wcześnie, więc gdy zaczęła uczęszczać do szkoły podstawowej, przewyższała już wiele dorosłych czarownic z miejscowego sabatu pod względem intuicyjnego rozumienia zaklęć, zdumiewającego daru przewidywania przyszłości i niezwykłej umiejętności dostrzegania prawdy o ludziach i wydarzeniach. Młodsza siostra mamy, ciocia Sarah, także była zdolną czarownicą, ale jej talenty należały do tych bardziej konwencjonalnych – zręcznie przygotowywała magiczne mikstury i doskonale posługiwała się tradycyjnymi zasobami zaklęć i uroków.

Oczywiście koledzy z uczelni nie mieli zielonego pojęcia o mojej rodzinie. Za to mieszkańcy Madison, odizolowanego miasteczka w północnej części stanu Nowy Jork, gdzie mieszkałam z Sarah od siódmego roku życia, wiedzieli o Bishopach wszystko. Moi przodkowie przenieśli się tam z Massachusetts po amerykańskiej wojnie o niepodległość. W owym czasie minęło już przeszło sto lat od stracenia Bridget Bishop w Salem. Mimo to ciągnęły się za nimi pogłoski i plotki. Kiedy Bishopowie osiedlili się w Madison, starali się zademonstrować wszystkim, jak pożyteczne jest sąsiedztwo czarownic, jeśli chodzi o leczenie chorych i przepowiadanie pogody. Z czasem rodzina wystarczająco głęboko zapuściła korzenie w tamtejszej społeczności, aby przeciwstawić się nieuchronnym wybuchom podejrzliwości i strachu ludzi.

Moja matka była jednak ciekawa świata i to wyprowadziło ją poza bezpieczne środowisko Madison. Najpierw pojechała do Harvardu, gdzie poznała młodego czarodzieja Stephena Proctora. On także pochodził z rodu o długich czarnoksięskich tradycjach i chciał doświadczyć życia poza kręgiem historii i wpływów jego rodzinnej Nowej Anglii. Rebecca Bishop i Stephen Proctor stali się czarującą parą. Amerykańska w każdym calu otwartość mojej matki kontrastowała z formalnym, staromodnym stylem bycia ojca. Zostali antropologami i zgłębiali obce kultury i wierzenia, łącząc intelektualne pasje z głębokim wzajemnym przywiązaniem. Gdy zapewnili sobie pozycje na wydziałach miejscowych uczelni – matka w jej alma mater, ojciec w Wellesley – zaczęli podróżować za granicę i założyli nowe rodzinne gniazdo w Cambridge.

Z dzieciństwa zachowałam niewiele wspomnień, ale każde z nich jest żywe i zaskakująco wyraźne. Wszystkie odnoszą się do moich rodziców – dotknięcie sztruksu na łokciach ojca, konwalie, którymi pachniały perfumy mamy, dźwięk ich kieliszków w piątkowe wieczory, gdy położywszy mnie do łóżka, jedli razem kolację przy świecach. Matka opowiadała mi historyjki na dobranoc, a brązowa teczka ojca klekotała, kiedy rzucał ją przy drzwiach wejściowych. Tego rodzaju obrazy potrącały czułą strunę gdzieś głęboko we mnie.

Inne wspomnienia już nie. Wydaje się, że matka nigdy nie urządzała prania, ale moje ubrania były zawsze czyste i porządnie ułożone. Na mojej ławce pojawiały się zapomniane przeze mnie kartki z zezwoleniem na terenowe wycieczki do ogrodu zoologicznego, gdy przychodził po nie nauczyciel. I bez względu na to, w jakim stanie znajdował się gabinet ojca, kiedy przychodziłam po całusa na dobranoc – a zazwyczaj wyglądał tak, jakby coś w nim wybuchło – był zawsze doskonałe uporządkowany następnego ranka. Zapytałam matkę mojej koleżanki z przedszkola, Amandy, dlaczego zadaje sobie trud mycia naczyń w wodzie z płynem, jeśli wystarczyło jedynie włożyć je do zlewu, strzelić palcami i szepnąć kilka słów. Pani Schmidt roześmiała się z moich dziwnych poglądów na zajęcia domowe, ale w jej oczach pojawiło się zakłopotanie.

Tamtego wieczoru rodzice powiedzieli mi, że powinniśmy uważać na to, w jaki sposób i z kim rozmawiamy o magii. Mama wyjaśniła, że zwykłych ludzi jest więcej niż nas i dostrzegają oni zagrożenie w naszych możliwościach, a strach to największa potęga na świecie. Nie zwierzyłam się wówczas, że magia – szczególnie u mojej mamy – przerażała także mnie.

W dzień moja mama wyglądała jak matki wszystkich innych dzieci w Cambridge – trochę zaniedbana, odrobinę niezorganizowana i ustawicznie zaniepokojona nawałem spraw domowych i zawodowych. Miała modnie rozczochrane, jasne włosy, chociaż jej ubrania nawiązywały do roku 1977 – długie falujące spódnice, zbyt obszerne spodnie i bluzki oraz męskie kamizelki i bluzy, które kupowała w tanich sklepach wzdłuż i wszerz Bostonu, naśladowały Annie Hall. Nic w jej wyglądzie nie zwróciłoby uwagi, gdyby ktoś spotkał ją na ulicy albo stanął za nią w supermarkecie.

W zaciszu naszego domu, przy zaciągniętych zasłonach i zamkniętych drzwiach, moja matka stawała się kimś innym. Jej ruchy nabierały śmiałości i zdecydowania, bez śladu pośpiechu i rozgorączkowania. Czasami zdawała się wręcz unosić w powietrzu. Kiedy chodziła po domu, śpiewając i sięgając po wypchane zwierzęta i książki, jej twarz powoli nabierała nieziemskiej piękności. A gdy mamę ożywiała magia, nie można było oderwać od niej oczu.

– Mama ma w środku sztuczne ognie – wyjaśniał ojciec z szerokim, wyrozumiałym uśmiechem. Ale, jak się dowiedziałam, sztuczne ognie nie są ot tak, po prostu, jasne i wesołe. Są nieobliczalne i mogą też kogoś zaskoczyć i przerazić.

Pewnego wieczoru, gdy ojciec był na wykładzie, matka postanowiła wyczyścić srebra. Stanęła jak zahipnotyzowana przy misce wody, którą postawiła na stole w jadalni. Utkwiła wzrok w szklistej powierzchni i ta natychmiast pokryła się mgłą, a potem ułożyła w maleńkie upiorne kształty. Zaparło mi dech z zachwytu, gdy zaczęły rosnąć, wypełniając pokój fantastycznymi istotami. Niebawem zaczęły pełznąć w górę po draperiach i przylepiać się do sufitu. Zawołałam do mamy o pomoc, ale ona pozostała skupiona nad miską. Nawet nie drgnęła, dopóki coś na poły ludzkiego i na poły zwierzęcego nie podpełzło bliżej i nie złapało mnie za rękę. To wyrwało ją z zamyślenia i wyrzuciła z siebie ulewę złego czerwonego światła, które odegnało duchy i pozostawiło w domu zapach osmalonych piór. Po powrocie ojciec natychmiast wyczuł dziwny swąd i się zaniepokoił. Znalazł nas przytulone do siebie w łóżku. Na jego widok matka się rozpłakała. Od tej pory nigdy nie czułam się całkowicie bezpieczna w jadalni.

Resztki poczucia bezpieczeństwa wyparowały zupełnie po moich siódmych urodzinach, gdy rodzice pojechali do Afryki i stamtąd nie wrócili.

Wzdrygnęłam się i skupiłam na problemie, który miałam przed sobą. Manuskrypt leżał na bibliotecznym stole w kałuży światła lampy. Jego magiczna siła napinała coś mrocznego, co zapętliło się w moim wnętrzu. Znowu dotknęłam palcami gładkiej skóry. Tym razem kłujące uczucie wydało mi się znajome. Przypominałam sobie niewyraźnie, że już raz kiedyś doświadczyłam czegoś podobnego, przeglądając papiery na biurku w gabinecie ojca.