Amélie Nothomb: Z pokorą i uniżeniem

Był to poczciwy facet o sympatycznym wyglądzie. Pasował do niej tym bardziej, że był Holendrem: toquasi-germańskie pochodzenie sprawiało, że jego przynależność do białej rasy nie stanowiła aż takiego obciążenia.

Pewnego dnia powiedział do mnie:

– Ma pani szczęście, że pracuje z panną Mori. Ona jest taka uprzejma!

Rozbawiło mnie to oświadczenie. Postanowiłam je wykorzystać: powtórzyłam słowa Holendra mojej koleżance, uśmiechając się ironicznie, kiedy wspominałam o jej „uprzejmości”. Dodałam:

– To znaczy, że się w pani kocha.

Spojrzała na mnie ze zdumieniem.

– Naprawdę?

– Nie mam najmniejszej wątpliwości – zapewniłam.

Przez kilka chwil nie wiedziała, co powiedzieć. Na pewno myślała sobie: „Jest Biała, zna zwyczaje Białych. Raz jeden mogłabym jej zaufać. Lepiej jednak, żeby niczego się nie domyślała”.

Przybrała chłodny wyraz i oznajmiła:

– Jest dla mnie za młody.

– Ma zaledwie dwa lata mniej niż pani. Według japońskiej tradycji to idealna różnica, żeby była pani anesan niobo, „żoną-starszą siostrą”. Japończycy uważają, że to najlepszy związek: kobieta ma ciut więcej doświadczenia od mężczyzny. Dzięki temu mężczyzna czuje się swobodnie.

– Wiem, wiem.

– W takim razie, co mu pani może zarzucić?

Zamilkła. Widać było, że zapada w trans.

Kilka dni później zapowiedziano przyjście Pieta Kramera. Młodą kobietę ogarnął straszny niepokój.

Na nieszczęście było bardzo gorąco. Holender zdjął marynarkę i pod pachami jego koszuli dały się dostrzec rozległe plamy potu. Zobaczyłam, jak Fubuki zmienia się na twarzy. Starała się mówić normalnie, jakby niczego nie zauważyła. Jej słowa brzmiały jednak tym bardziej fałszywie, że chcąc wydobyć z gardła jakikolwiek dźwięk, musiała za każdym razem wysuwać głowę do przodu. I ta, którą zawsze znałam jako piękną i opanowaną, teraz przypominała broniącą się perliczkę.

Wykonując te wszystkie żałosne gesty, zerkała ukradkiem na kolegów. Jej ostatnią nadzieją było, że niczego nie zauważyli: niestety, jak przekonać się, czy ktoś coś zauważył? A zwłaszcza czy zauważył Japończyk? Twarze urzędników Yumimoto wyrażały obojętną życzliwość typową dla spotkań między dwiema zaprzyjaźnionymi firmami.

Najśmieszniejsze było, że Piet Kramer w najmniejszym stopniu nie był świadom skandalu, jaki wywołał, ani wewnętrznego kryzysu dławiącego jakże uprzejmą pannę Mori. Jej nozdrza drgały: nietrudno było domyślić się z jakiego powodu. Chodziło o ustalenie, czy pachowa hańba Holendra objawia się pod obiema postaciami.

Wtedy właśnie nasz sympatyczny Bataw, sam o tym nie wiedząc, zaprzepaścił szansę przyczynienia się do rozwoju eurazjatyckiej rasy: zauważywszy na niebie sterowiec, pobiegł do okna. Ten szybki ruch spowodował w otaczającym powietrzu eksplozję cząsteczek zapachowych, które podmuch wywołany biegiem rozproszył po całym pokoju. Nie ulegało już najmniejszej wątpliwości: pot Pieta Kramera śmierdział.

Każdy w tym olbrzymim pomieszczeniu mógł to teraz stwierdzić. A dziecinny entuzjazm chłopaka wobec reklamowego sterowca, który regularnie latał nad miastem, nikogo szczególnie nie rozczulił.

Kiedy woniejący cudzoziemiec sobie poszedł, moja przełożona była blada jak ściana. Jej los miał się jednak jeszcze pogorszyć. Kierownik działu, pan Saito, pierwszy rzucił:

– Nie wytrzymałbym ani minuty dłużej!

W ten sposób dał przyzwolenie na obmowę. Inni natychmiast z tego skorzystali:

– Czy ci Biali zdają sobie sprawę, że cuchną trupem?

– Gdyby udało nam się uświadomić im, że śmierdzą, zyskalibyśmy na Zachodzie niesamowity rynek zbytu dla skutecznych dezodorantów!

– Moglibyśmy jedynie przyczynić się do tego, żeby mniej śmierdzieli, ale nie żeby przestali się pocić. To już taka rasa.

– U nich pocą się nawet piękne kobiety.

Pokładali się ze śmiechu. Nikomu nie przyszło do głowy, że ich słowa mogą mi sprawiać przykrość. W pierwszej chwili poczułam się zaszczycona: widocznie nie uważali mnie za Białą. Szybko jednak nadeszło otrzeźwienie: rozmawiali tak w mojej obecności, ponieważ się nie liczyłam.

Żaden z nich nie domyślał się nawet, co ten epizod oznacza dla mojej przełożonej: gdyby nikt nie podniósł zapachowego skandalu z Holendrem, mogłaby jeszcze robić sobie nadzieję i przymknąć oczy na tę wrodzoną wadę potencjalnego narzeczonego.

Teraz wiedziała, że nic nie będzie jej mogło łączyć z Pietem Kramerem: jakikolwiek związek z nim byłby czymś gorszym niż utrata reputacji, oznaczałby utratę twarzy. Mogła czuć się szczęśliwa, że oprócz mnie, która się nie liczyłam, nikt nie wiedział o zamiarach, jakie żywiła wobec tego kawalera.

Z wysoko uniesioną głową i zaciśniętymi szczękami wróciła do pracy. Z napięcia, jakie wyrażała jej twarz, mogłam odczytać, jak wielkie nadzieje wiązała z tym mężczyzną: miałam w tym pewien udział. Zachęciłam ją. Gdyby nie ja, czy w ogóle by o nim poważnie pomyślała?

Toteż cierpienie jej było w znacznym stopniu spowodowane przeze mnie. Pomyślałam, że powinno mi to sprawiać przyjemność. Nie odczuwałam żadnej.

Nie pełniłam już funkcji księgowej od nieco ponad dwóch tygodni, kiedy wybuchł dramat.

Wyglądało na to, że w firmie Yumimoto kompletnie o mnie zapomniano. Było to najlepsze, co mogło mi się przytrafić. Zaczynałam się prawdziwie cieszyć. Przy moim niesłychanym braku ambicji nie wyobrażałam sobie szczęśliwszego losu niż siedzieć przy swoim biurku, kontemplując zmiany na twarzy zwierzchniczki. Podawanie herbaty i kawy, regularne rzucanie się z okna i nieużywanie kalkulatora, wszystko to składało się na działalność, która zaspokajała moją bardziej niż nikłą potrzebę znalezienia sobie miejsca w społeczeństwie.

I kto wie, czy moja osoba nie leżałaby tak odłogiem po wsze czasy, gdybym nie popełniła czegoś, co wypada nazwać gafą.

Koniec końców zasłużyłam na swoją sytuację. Zadałam sobie trud udowodnienia przełożonym, że moja dobra wola nie przeszkadza mi być kataklizmem. Teraz zrozumieli. Ich milcząca polityka była zapewne taka: „Byle tylko niczego nie dotykała!”. A ja potrafiłam stanąć na wysokości tego nowego zadania.

Pewnego dnia usłyszeliśmy dobiegające z oddali grzmoty: to ryczał pan Omochi. Grzmoty się przybliżyły. Popatrywaliśmy na siebie z lękiem.

Drzwi wiodące do działu księgowości ustąpiły jak stara tama pod naciskiem masywnego cielska wiceprezesa, który wtoczył się do pokoju. Zatrzymał się pośrodku i głosem olbrzyma domagającego się śniadania zawołał:

– Fubuki-san!

W ten sposób dowiedzieliśmy się, kto padnie ofiarą grubasa. Po kilku sekundach ulgi, którą odczuły osoby chwilowo oszczędzone, zebranych przeszył zbiorowy dreszcz szczerej empatii.

Moja przełożona natychmiast zerwała się z miejsca i wyprężyła. Patrzyła prosto przed siebie, a zatem w moim kierunku, nie widząc mnie jednak. Z dumnie podniesionym czołem, przezwyciężając strach, oczekiwała tego, co nastąpi.

Przez chwilę myślałam, że pan Omochi wyjmie ukrytą między dwiema fałdami tłuszczu szablę i utnie jej głowę. Gdyby ta potoczyła się w moją stronę, podniosłabym ją i wielbiła do końca moich dni.

Jednak nie – pocieszałam się – to metody z innej epoki. Postąpi jak zwykle: wezwie ją do swojego gabinetu i zwymyśla.

Zrobił o wiele gorzej. Może był w bardziej niż zwykle sadystycznym nastroju? A może dlatego, że ofiara była kobietą, w dodatku bardzo piękną, zmieszał ją z błotem nie w swoim gabinecie, ale na miejscu, na oczach czterdziestu pracowników działu księgowości.