Вячеслав Адамчик - Чужая бацькаўшчына

— Ат, што казаць, — выскалiў рэдкiя зубы i пакруцiў галавою Вайтовiч. — Было лiха, ды пагоршала.

Iкон Жыток памаўчаў, падрапаў рукою за каўняром, выцягнуў адтуль шапаткi пусты колас, кiнуў сабе пад ногi, падцяўшы губу, пасунуўся ў гумно.

За акном на акоранай жэрдцы бусака, што ляжыць на дзвюх выпушчаных з вугла дзеравiнах, скача i падцiкоўвае ў хату чорнаю пацеркаю вочка шары, з стракатымi карычняватымi крыльцамi верабей.

Змецiўшы яго, Хрысця перастае стукаць лядам, падпiрае рукамi падбародак, упёршыся ружаватымi локцямi ў збоiч варштата, туга абцягнуты жоўтаю ў чорныя крыжы полкаю радзюжкi, i доўга ўзiраецца ў акно. Верабей пырхае недзе ў дзiрачку за лiштваю, шалпочацца, як мыш, i вылятае адтуль, трымаючы ў дзюбку касмылёк кудзелi, смешны ўжо i вусаты. Хрысця глядзiць на яго, i ў яе, як у маленькае, ад радасцi блiшчаць рудаватыя, з чорнымi чалавечкамi вочы. Крывiцца ад смеху куточак рота, дужкаю тонкага маладзiка на шчацэ дрыжыць неглыбокi тугi шнарок.

Пераляцеўшы наўскасяк гародчык, верабей заварочвае на другi бок хаты i хаваецца з Хрысцiных вачэй. Нясе гэты злiнялы вус леташняе кудзелi сабе на гняздо — мо дзе ў шчыт цi пад лату ў чужой страсе.

Гiне з вачэй верабей, i гiне на Хрысцiнай шчацэ гэты трапятлiвы, выгнуты дужкаю шнарок. Мяккiя надзьмутыя губы падцiнае нейкая чэрствая злосць.

Жмурачыся ад нязыркага, завешанага рэдзенькаю смугою сонца, што схiлiлася на полудзень i коса свецiць на шуфляду акна, Хрысця глядзiць на блiзкi поплаў, дзе ўжо лапiчкамi зазелянелася порсткая маладая трава i пагусцелi, натапырыўшы жаўтлявыя таўкачыкi з вострымi язычкамi лiсця, парасоны старых вербаў. На выцвiлы хвойнiк, дзе ўжо недзе кiпiць i пахне, як воцатам, невысокi каўпачок мурашнiку.

Далей за хвойнiкам у сiняватай, як тытунёвы дым, смузе цямнеюць карычняватаю скарынкаю раллi вялiкiя боханы прылуцкiх грудоў. Белым каснiком у цёмнай лагчынцы ззяе яшчэ снег. На спадзе грудоў, як копы сена, расселiся Прылуцкiя хутары.

Хрысця, зняўшы з сашчэмленых кулачкоў падбародак, пiльней цiкуе туды i пазнае абкiданую на прыстаўленыя да сцяны калкi, каб у дзверы не заганяла снег, ужо зрудзелым хваёвым галлём Рэпкаву хату.

Чорнаю мурашкаю на полi варушыцца конь. «Цi не Рэпкаў Жэнiк барануе авёс?» Хрысцiны губы зноў пачынаюць дрыжаць i крывiцца, за куточкам рота на шчаку набягае выгнуты дужкаю глыбокi шнарок. Хрысця смяецца сама сабе, успомнiўшы, як у тую суботу да яе прыходзiў сватацца Жэнiк Рэпка, надзеўшы новы, у некага, мусiць, пазычаны пiнжак — з доўгiх рукавоў выглядалi толькi кончыкi пальцаў з ружовымi пазногцямi. Каб не надта выдавала, што ён маленькi i недарослы, Жэнiк нават схiтраваў — узяў за свата Марцiна Ваўчка.

Яны абодва i перакацiлiся цераз парог ужо прыцемкам, акурат натрапiўшы да Корсакаў на вячэру. Марцiн, перавязаны цераз плячо белым ручнiком, з боханам хлеба пад пахаю, нават збiўся з панталыку, не ведаючы, што казаць; зняўшы шапку, доўга лавiў за вухам вышмарганы касмылёк валасоў, доўга прытоптваў яго на белым, што нiколi, пэўна, не бачыла сонца, цеменi, покуль ужо не схамянуўся i не гукнуў тое, з чаго пачынаюць, зайшоўшы ў хату, сваты:

— Сват прысланы, каб быў стол засланы!

— Хоць сабе i не засланы, але нешта на iм ёсцека. Просiмо i цябе, сваток, — засмяяўся Корсак, папярхнуўшыся сопкаю картопляю.

— Ну, няхай i наш траяк не будзе шчарбаты, — Ваўчок палажыў на стол бохан хлеба i неяк скоранька абедзвюма рукамi вышмаргнуў з адтапыранае кiшэнi сiняватую бутэльку гарэлкi.

Жэнiк, падтрасаючы на плячах гаматны пiнжак i круцячы, выцягваючы з непрывычкi перацiснутую карычневым у белыя бубачкi гальштукам шыю, прысеў на лаву, як i належыць маладому, пад трэцяю бэлькаю.

Хрысця, каб не зарагатаць, закрываючы рукою рот, выскачыла з-за стала i ўжо ў сенях дала сабе волю — зайшлася, спытай чаго, ад гвалтоўнага смеху.

У хату яна ўжо не вярнулася. Не акрыўшыся, як стой, у белай кофтачцы i чорнай паркалёвай спаднiцы, босая, не чуючы пад сабою ног, паляцела да Мондрых.

На вулiцы ўпоцемку ўбачыла белага Мондравага каня i задыхнулася ад нечаканай гарачынi: Iмполь, напаiўшы ў рэчцы каня, ехаў дадому.

— Во гарачая, — засмяяўся ён, паказваючы белыя ўпоцемку зубы i паварочваючы каня, каб заступiць ёй дарогу.

— Вой, пусцi, бо i проўда змерзну, — адступiлася яна, чуючы, як цёплым потам пахне стары конь.

— Папрасiся добранька.

— Дальбог, Алеся згледзiць.

— I няхай!..

На ганку, праўда, грукнула i зазвiнела, пакацiўшыся, пустое вядро.

Хрысця абышла каня, подбегам кiнулася ў расчыненыя веснiкi, гонячы перад сабою палахлiвую сучачку.