Уладзімір Някляеў - Лабух

— Запрасіла ў Тэатр моды прыйсці. Шоу яе глянуць. Шыгуцкі паабяцаў, што прыйдзе — і, можа, не адзін...

Росціку хочацца, каб я спытаўся: з кім?.. Я пытаюся, і ён па складах прагаворвае, чакаючы, што я з крэсла ўпаду.

— З прэ-зі-дэн-там.

З крэсла я не падаю. Я ўспамінаю лысіну, вусы, пырскі сліні, калі ён крычыць — і мяне сцінае ўсяго.

— Каб трахнуць, я такое паабяцаю...

— Ты памочнік дзяржаўнага сакратара?.. — пытае Росцік, які ва ўсім за Лі-Лі. — І не ў пасадзе нават справа, ён у сябрах прэзідэнцкіх...

Ну, Лі-Лі... Я ўсю ноч па горадзе, па могілках... Здань выклікаў, у нябожчыцы пытаўся... Вар’яцеў, будзіў дзяцей, жонак... Поля ледзь не адмяцеліў, Максіма Аркадзьевіча... Ну, Лі-Лі...

— Не да твару табе... бледнасць... — гледзячы на мяне і не ведаючы, што казаць, перакідваецца на іронію і гаворыць з паўзамі, як у зубах калупаецца, Росцік. — Не твой... стыль...

У Росціка дзіра ў патыліцы зарастае, ён рады, што гэтым разам не загнуўся, — і спрабуе нібыта жартаваць. Але нешта ўва мне ўсё ж занепакойвае яго і ён лезе ў тумбачку:

— Валідолу даць?..

Мяне адпускае, скроні цяплеюць, толькі ў патыліцы пустата, нібы там дзіра, як у Росціка.

— Пакінь нашчадкам...

— Клізмай абыйдуцца... Калі ўжо тонкасці паміж намі, дык я здзіўлены, Ромчык... Умееш ты здзіўляць. Я развучыўся.

— Сам здзіўляюся...

— Веру... І ні слова пра Лі-Лі, пакуль колеру не набярэш... Нармальна пачуваешся?

— Нармальна... Я да цябе ў бальніцу прыйшоў, а не ты да мяне...

— Добра, што не на могілкі... Шыгуцкі ўсё яшчэ хоча пасадзіць Крабіча. Нашто яму гэта, не скажаш?..

І я распавёў Росціку пра ўсё, што апошнім часам сталася, толькі размову з Панком утаіў. Не ўсю размову — сутнасць. Збіраўся сказаць — і не сказаў, чамусьці такое не выгаворваецца.

— У іх два бамжы з пісталетам, а ім няма на каго, апроч як на цябе, п’янтоса забітага павесіць?.. Нешта тут не так... Ці нечага ты не дагаворваеш...

— Што мне рабіць, Росцік?..

— Не перабольшваць сваёй ролі ў гісторыі. Ты ў ёй не нумар раз. Дзякуй скажы, што мікраскоп навялі, заўважалі...

— Я не перабольшваю... Не я да іх, яны да мяне палезлі...

— І хто палез? Тараканы?.. Улада да цябе палезла. А шмат да каго ўлада лезе?

— Гледзячы з чым...

— Скажуць, з чым, калі не сказалі... З прапановай нейкай цябе шчэмяць. Таму і абстаўляюць усё так, каб па дураце сваёй ад прапановы ты не адмовіўся.

Неяк надта хутка ўгадаў Росцік тое, што я не дагаварыў... Мусіць, не цяжка ўгадаць...

— Ты з чаго гэта ўзяў?

— З захапленняў Красевіча. Такі ўжо ты разумны — куды там!..

“Як Дартаньян, — падумаў я. — Што ні скажуць — разумею...”

— Можна і ў дурня згуляць... Можна?..

— Усё можна... Толькі ўлада — баба крыўдлівая. І помстлівая, — сказаў Росцік так, нібы ад самой улады перадаваў, што яна крыўдлівая і помстлівая.

— Ды якая ўлада!.. Калгас, брыгада...

— Ну і што? — нечакана спытаў Росцік. — А табе якая трэба, калі ты лабух?..

Я вырашыў, што ён падначвае, і адмахнуўся:

— Кінь... Нібы ты не гэтак жа думаеш...

— Я думаю, што я перадумаў.

— Даўно?

— Пасля таго, як Крабіч мне патыліцу праламаў... Уяўляеш яго пры ўладзе?..

Крабіча пры ўладзе я не ўяўляў... Нашто яна яму?.. Хоць хто яго ведае: улада такая цацка, што толькі дай...

— Ты праўда перадумаў?..

— Якая пра ўладу можа быць праўда, Ромчык?.. Праўда пра ўладу — гэта рэвалюцыя.

— Тады пра што мы гаворым?

— Пра выгаду. Гаварыць варта толькі пра выгаду... Але ёсць тонкасці: прыстойнасць, яшчэ там нешта... Таму нам выгадна лічыць, што гэтая ўлада нічым не горшая за іншую.

— Табе выгадна?..

Росцік не стаў пярэчыць:

— Мне, калі так хочаш... Ва ўсякім разе не горшая за тую, якая была. Ведаеш, чым яна змагароў раздражняе?..

На гэты раз Росціку захацелася, каб я спытаўся: чым?.. Я спытаўся:

— Чым?

— Тым, што ёсць такая, якая ёсць. Нібыта і не павінна яе быць — калгас жа, як ты кажаш, брыгада — а яна ёсць. І прэзідэнт той, які ёсць, і міністры, а змагарам усё здаецца, што тут падман нейкі. Каб яны ў прэзідэнтах, яны ў міністрах былі, тады ўсё было б справядліва, а так — не. Іх грызе адчуванне прайгранай гульні, якую, як ім зараз здаецца, яны лёгка маглі б выйграць. Яны паражэнцы, найперш паражэнцы, а потым ужо за нешта там барацьбіты...

Я слухаў Росціка і думаў: нечага ён не дагаворвае... Абодва мы не дагаворваем, таму і пустая гаворка...

— Росцік, — спытаў я, — чаго да цябе Шыгуцкі з Красевічам прыходзілі?

— Праведаць.

— А пасля чаго?..

Росцік таксама, мусіць, адчуў, што далей не дагаворваць — размова без толку. Без выгады.