Альгерд Бахарэвіч - Праклятыя госці сталіцы

– Наступнае пытаньне, калі ласка, – вядучы прэс-канфэрэнцыі спадылба агледзеў залю. – Газэта №13.

43.

Ірына апусьціла руку й спалохана абвяла вачыма тэлекамэры. Мне падалося, што на нейкае імгненьне нашыя погляды сустрэліся. Журналісты глядзелі на яе з інтарэсам – многія ведалі, што здарылася зь ёй нядаўна, і па залі пайшоў перашэпт. Неўзабаве яна авалодала сабой і павярнула галаву направа. Намесьнік міністра адорыў яе бацькоўскай усьмешкай.

– Ірына Агіеўская, газэта нумар трынаццаць, – сказала Ірына ціха, а потым працягвала ўжо гучней. – У мяне адразу некалькі пытаньняў. Як будзе арганізаванае сьвяткаваньне ў аддаленых ад цэнтру мікрараёнах, ці плянуецца там праца канцэртных пляцовак і сьвяточных кірмашоў?

Ірына пацерла лоб. Перашэпт сьціх, залю апанавала цішыня. Намесьнік міністра пачакаў крыху, потым усьміхнуўся і ўжо набраў у рот паветра, каб адказваць, але Ірына, гледзячы проста яму ў вочы, загаварыла зноў:

– І ці плянуецца ўключыць у сьпіс сьвяточных расьлінаў кактусы? Жыхары ўскраіны вельмі любяць кактусы. Кактусы й пэдыгрыпал. Яны намазваюць сабачыя кансэрвы на кактусы й закусваюць такім чынам на кожнае, кожнае, кожнае сьвята. Сьвята-салата. Злучаныя Штаты.

Намесьнік зьдзіўлена ўтаропіўся на вядучага, той спахмурнеў і перавёў погляд на Ірыну, але наткнуўся вачыма на камэры й натужна засьмяяўся. Тыя, хто сядзеў перада мной, у адным парываньні павыцягвалі шыі, каб лепей бачыць тое, што адбывалася за круглым сталом, і я таксама падаўся наперад. А Ірына, прымружыўшы вочы, раптам залямантавала, і голас яе рваўся, як папера:

– І чаго будзе болей у надыходзячым сьвяце: кактусаў або відовішчаў? І колькі плянуецца спаліць цнатлівак на галоўнай гарадзкой плошчы? Якая будзе вышыня сьвяточнай шыбеніцы? Ці катуеце вы жонку кактусам? Ці адломваеце вы іхныя цьвёрдыя, мясістыя лісточкі з мягкімі й вострымі, як косткі варанай рыбы, іголкамі, і кладзеце яе на іх сьпінай, і хто назірае за вашымі дзеяньнямі праз шчыліну ў жалюзі? Ці хварэлі вы калі-небудзь на гаймарыт? Ці хварэлі вы калі-небудзь на гаймарыт? Ці хварэлі, ці хварэлі? Акварэлі! Акварэлі! Цынандалі? Вы любіце Брамса? Апошняе пытаньне: ці любіце вы Брамса? Адказвайце, прашу, ці любіце вы Брамса? Нашы чытачы хочуць ведаць: ці любіце вы Брамса? Як вы яго любіце? Вельмі? Надта? Наздвычайна? Моцна? Брамс! Брамс! Сукуленты!

Яна абхапіла галаву рукамі й затрэслася ў нямым крыку, а да яе ўжо лез праз стол Мацьвей, і вядучы прэс-канфэрэнцыі з асалодай біў Ірыну па шчаках, высякаючы зь іх вагонь, і халодная баба, якая сядзела побач, выкручвала Ірыне рукі, прыгаворваючы: “Гэта ў яе гістэрыка, гістэрыка, ня бачыце: гістэрыка, дайце ёй вады!”, а стары камсамолец і вечны спазьніўца з газэты нумар пяць лез Ірыне пад спадніцу й рохкаў: “Ёй не хапае паветра!”. Крыху паружавелага намесьніка міністра, на вуснах якога застыла бацькоўская ўсьмешка, пад рукі выводзілі з залі – я сутыкнуўся зь ім у дзьвярох, і ён чамусьці пагразіў мне пальцам.

44.

Як ні дзіва, і ў гэты раз усё абыйшлося, людзі ў нас жывуць добрыя, зразумець і дараваць могуць многае. Месяц Ірына прабавіла ў псыхіятрычнай лякарні, потым узяла яшчэ месяц за свой кошт – ёй спачувалі, яе шкадавалі, арганізавалі матэрыяльную дапамогу, дый прыкметаў вар’яцтва яна больш не дэманстравала – нармальная і здаровая, як пральная машына, маладая жанчына, ну хіба што сіневата-вугальныя кругі пад вачыма – з кім не бывае? Сьвіст, бадай што, зьнік, а можа, яго пасьпяхова глушылі няспынныя выбухі тых цудоўных ружовенькіх пігулак, якія Ірына піла па некалькі разоў на дзень; бацькі клапатліва дбалі пра тое, каб вазачка з чароўным зьмесьцівам на тэлевізары ніколі не пуставала. На наступны дзень пасьля таго, як ёй дахаты патэлефанаваў намесьнік міністра культуры і асьцярожна пацікавіўся яе здароўем, Ірына зноў выйшла на працу.

Прынята лічыць, што дзяржаўны чыноўнік – гэта заўсёды такі задышлівы, пузаценькі, вусаценькі свалачны бюракрат або жанчына з камсамольскай патыліцай і вачыма Маргарэт Тэтчэр. Ірына Агіеўская, маючы досьвед журналісцкай працы, даўно пераканалася, што гэта не зусім так. Чыноўнікі бываюць розныя. Напрыклад, даўным-даўна, яшчэ да сьвісту, Ірыне неяк давялося пісаць пра аднаго начальніка сярэдняй рукі. Ні ў каго б язык не павярнуўся назваць яго чыноўнікам. Нос каўкаскай работы, рост пад мэтр дзевяноста, высокі лоб, срэбра ў валасох, шляхетная худоба, доўгія й тонкія пальцы піяніста, непранікальныя вочы, якія заўжды глядзелі на любога суразмоўцу зь неперадавальна абаяльнай гіроніяй, уладны, з хрыпатцой, голас, моц, фізычная й духоўная, у кожным руху. А да таго ж – дарагі чорны гарнітур, нязьменны пунсовы шалік пад салідным паліто да самых костачак, пах сапраўднай мужчынскай парфумы, улоўны роўна настолькі, наколькі трэба... І галоўнае – масыўны пярсьцёнак на безыменным пальцы левай рукі ў выглядзе львінай галавы. Пра сябе Ірына адразу ж ахрасьціла яго Масонам – іншае слова тут не падыходзіла б. Кабінэт у Масона быў адпаведны, у ім хацелася павольна паліць, скручваючы шэрымі зьмейкамі дым, падслухваць чужыя таямніцы й заколваць ворагаў кінжалам. У куце чамусьці стаяла абцягнутая скурай канапа з падушкамі – ножкі высокія, узорчатыя, зь віньеткамі, – старая, антыкварная, відаць, рэч. Працоўны стол у Масона быў гэткі ж – двухсотгадовы, з чарнільніцай у форме чалавечага чэрапу, з ручкамі ў форме драконавых пашчаў. Ад вачэй Масона, ад водару ягоных цыгараў, ад усьведамленьня таго, што яны з Масонам у гэтым кабінэце сам-насам, Ірыне было неяк асабліва страшна й соладка, і замірала сэрца, і вільготна станавілася паміж ног, і цеснай апыналася кофта. Шторазу, ідучы пасьля гэтага на якоесьці заданьне, Ірына ўпотай спадзявалася, што й цяпер спаткае некага падобнага. Аднак масонаў яна больш не сустракала.