Анатоль Казлоў - Горад у нябёсах

— Бывай, лапух, — і яна ўжо каля дзвярэй.

(Шчасліва адпачыць, — прамаўляе ў думках хлопец, — галоўнае, каб не на пустых абаротах вярнулася дамоў, а то такая ганьба даб’е. Ты ж, Танька-Танюша, з кагорты тых Евіных дачок, што жывуць паводле прынцыпу: ноч — матка, не спі гладка. Абавязкова трэба, каб нехта муляў пад бокам. Няхай табе пашэнціць сёння.)

Мяцеліца крыху сцішэла. І стомлены за дзень вецер ушчук, не матлашыў снежную пацяруху, не завіхаўся верацяном у праёмах між дамоў. Ён быццам з апошнім усхліпам вылятаў аднекуль на хвілінку, задзіраў у рэдкіх цяпер мінакоў крысо кажушка ці паліто і знясілена ападаў пад ногі.

Антак няспешна крочыць пад прыглушана-ніцым святлом ліхтароў, бяздумна ўслухоўваецца ў сіпенне колаў машын на дарозе, а вачамі нібы вывучае мыскі сваіх ботаў. Зараз адзінае ў яго жаданне: адасобіцца ад горада ў нябёсах і засяродзіцца на жыцці мегаполіса, што абступае з усіх бакоў.

(Няўжо мая планіда — быць тут і там? Нават і не помню, калі бачыў зоркі, назіраў за гонкай аблокаў па небе. Загароджвае такую прыгажосць ад мяне верхні горад, горад над галавою. А былі ж часіны, праўда, у далёкім дзяцінстве, калі, лежачы на свежым сене пад шчарбатым навесам, гадзінамі мог сузіраць далёкія зоркі: драбнюткія, быццам пясчынкі, і зіхатлівыя, большыя. Лічыў іх, пакуль не збіваўся і пачынаў пановаму. Сусед-сябрук Максімка гаварыў, што калі зоркі лічыць гучна, то грубее голас і хутчэй сталееш, робішся мужчынам раней за аднагодак. А ў няпоўныя чатырнаццаць зім і летаў аж карціць пачуваць сябе дарослым і сербануць напоўніцу забароненага і, здаецца, ніколі не дасяжнага: хавацца з дзяўчатамі ў зарасніках піжмы і палыну, што за клубам. Адчуць цеплыню і прыцягальнасць Надзіных грудзей (Максімкава сястра), яна старэйшая ажно на чатыры сонцазвароты, і ў яе ёсць каханак з Сычына. Надзька з ім кожны вечар знікае з клуба і шастае па недалёкім чаромхавым ды лазняковым прырэччы. Як жа балюча і крыўдна было ўвесь час назіраць за гэтым. І таму Антак зашываўся на сенавал і, распластаўшыся на спіне, лічыў, лічыў зоркі, а ў галаве пульсавалі думкі пра Надзьку. Часам аж сюды, пад навес, далятаў яе перапоўнены радасцю і шчасцем голас. А яму заставалася адно: прыкусваць да знямення губы і, збіўшыся, лічыць наноў далёкія і халодныя зоркі.

То было першае і няспраўджанае хлапечае каханне. Не ведаў, што праз гады тыя ўспаміны вернуцца непаўторнай музыкай, зашлыкочуць нервы і кожны раз пачнуць нагадваць прысмак мёду... А неба ў той час заўсёды было аквамарынавае...)

Антак вырашыў не забірацца ў метро, а прайсціся да тралейбуснага прыпынку. Нічога страшнага — пашпацыраваць такой парою і ў такое надвор’е паўз чатыры квар¬талы. Вуліца бязлюдзее на вачах, ніхто не парушае ўдумлівай адзіноты. Галоўнае, не закідваць галаву, а глядзець пад ногі. Няхай пакуль горад у нябёсах застанецца без яго, са сваімі прывіднымі жыхарамі.

Перуновіч лёгка, без напругі прыгадвае вечар і ўсю ноч, калі ўпершыню пабачыў горад над галавой. Яму тады споўнілася семнаццаць, і ўся іхняя сям’я перабралася жыць са сваёй забруджанай радыяцыяй вёсачкі ў монстрападобны і страшна-незразумелы (так здавалася той парою Антаку) горад. Ён прыцягваў і палохаў, прымаў і адштурхоўваў, забаўляў і пудзіў... Але чалавек — загадкавая істота, якой дадзена прыстасоўвацца да ўсяго. Вось і Перуновіч прыламаўся, хоць і з балючым надрывам душы, да асфальтаваных дарог, шматпавярховых будынкаў, людскога мурашніку, да крамных малака і хлеба. Цяжэй давялося звыкацца з мураванымі сценамі кватэры. Яму да ламоты ў зубах не хапала паху сасновага бярвення, з якога і была зрублена іхняя хата ў далёкай, глухой, але ж любай сэрцу, вёсачцы.

Ды слушна людзі кажуць: чалавек — не сабака, які прывыкае і верна служыць толькі аднаму гаспадару. Прыцёрся за нейкія паўгода Антак да ўсяго новага. Нават не вядомы раней смак адчуў у трубнай вадзе і кураж — у агляданні панарамы з балконнай вышыні.

Толькі ж адным надвячоркам, якраз пры канцы красавіка, прыбегшы з пагулянкі дамоў, пабачыў у кватэры на падлозе нерухомую бабулю Куліну. Падклаўшы рукі пад галаву (як малое дзіця), яна нібы спала. Гэтае імгненне для Антака перакуліла Сусвет.

Памятае, калі мажная кабета з «хуткай» абыякава выпусціла са сваёй пульхнай, нібы надзіманай, рукі бабуліна сухенькае запясце ды, крывячы вішнёвыя губы-гадзюкі, працадзіла:

— Тут святар патрэбны, а не медыкі, — і патупала, перастаўляючы ногі-калоды, да дзвярэй.

У тую ж хвіліну ў галаве Антака як быццам нехта нябачны пераключыў клыпажок-тумблер. Шчоўк. Для хлопца зрабілася ўсё абыякава, апанавала абсалютная пустата. Глыбокая, бяздонная, чорная, без аніводнага пробліску. Да цяперашняга дня, да вось гэтай хвіліны, калі крочыць па заснежаным тратуары, ён не помніць і пры ўсім жаданні не ўзгадае, як выйшаў тады з кватэры, дзе хадзіў, пра што ці пра каго думаў (калі толькі ён мог думаць у тыя гадзіны), але апамятаўся за горадам, там, дзе пачыналіся пагоркі будаўнічага друзу і смецця. Перад тым раптоўным прасвятленнем свядомасці Антак добра-такі выцяўся, спатыкнуўшыся аб пагнутыя пруты арматуры разламанай бетоннай пліты. Рэбры грудзіны аж увагнуліся ад удару, а з вачэй шугануў асляпляльны слуп святла. Распластаны на буграстай зямлі, з раскінутымі рукамі, як на роскрыжы, ён упершыню ўбачыў той, верхні горад, горад у нябёсах. Горад па-над горадам.