Анатоль Казлоў - Горад у нябёсах

Анатоль Казлоў

Горад у нябёсах (учора, сёння і заўтра)

Аповесць

У падземным пераходзе пад горадам, як заўсёды, як штодня, задужа людна. Размаіты натоўп плыве, перакочваецца, паспяшае, штурхаючы цябе ў розныя бакі. Не бачыцца спланаванага і мэтаскіраванага руху, як раніцай і вечарам, калі людская бальшыня спяшаецца на працу з ранішнім прыцемкам, а дамоў вяртаецца пад шэрым покрывам вечара. Пакуль жа яшчэ не вечар і ўжо не ранне. Сярэдзіна дня. Шоргат ног па бетоннай падлозе зліваецца ў агульны і звыклы гул-пераліў і, надзіва, не цісне на вушы. Кожны з захінутых у зімовую апратку сам па сабе і сам у сабе. Адасоблены, схаваны ў нябачную нікому іншаму ракавіну-абалонку. Але так заўсёды было, ёсць і будзе. І ніякага дзіва ў гэтым не знойдзеш, бо кожны ў сваім Сусвеце. Так, у сваім. І вось гэтае маладзенькае і хісткае, быццам лазінка, дзяўчо з ярка намаляванымі вуснамі... Здаецца, што прашмыгнула побач малпачка. Бяскрыўдная, але з позіркам у нікуды. Маладзенькая і абыякавая. Яе ўжо захліснулі спіны натоўпу ды ўцягнулі ў дзвярны праём метро, але пад белавата-шэрай столлю падземнага пераходу зачапіўшыся за шурпатасці пабелкі, завіс ейны клопат-турбота: «Ну чаму, чаму я зноў адна? Няўжо Элька лепшая? Яна ж брыдотная рапуха! А мо ў Цімохі вырваўся вонкі прынцып навізны? Жаданне спазнаць іншае, ці лепш сказаць — іншую. Элька і Цімоха — парадокс, абракадабра і не больш. Я ж гэта ведаю. Кляты прынцып навізны... »

Дзяўчо даўно ў вагоне цягніка. Метро яе праглынула, а клопат-турбота вісіць пад столлю падземнага перахода. Нібы лядзяш пад страхой. На чыю галаву ён зваліцца, каму цюкне па цемечку? Пакуль невядома. Усё ў руках яго вялікасці — выпадку. Ці, калі гаварыць больш глыбакадумна і шматзначна — лёсу. «Эх, лёс ты мой, лёс, які д’ябал цябе сюды занёс?» — выпырхнула пытанне з макаўкі вунь таго дваццацігадовага бэйбуса ў скураной прыталенай куртцы і мысастых чаравіках. Па вачах — правінцыял, па выразе твару — нахаба і шукальнік дармовага шчасця. Цяпер і ягонае пытане пра лёс вісіць чарговым ледзяшом пад столлю. Хоць якая там столь, ды і не падземны пераход гэта. Не верыце? Тады прыгледзьцеся! Усе мы ў пячоры, а над галовамі — тысячы, мільёны завіслых ледзяшоў-сталактытаў з жаданняў, клопатаў, расчараванняў... Як пільна ні ўглядайцеся, а не заўважыце тут зіхатлівых сусолак з кахання і радасці. Таму што хто імі валодае, той моцна трымае ў сабе. Восьтак. З-за гэтага і столь у пячоры падземнага перахода абвешана, як спічастымі іголкамі вожык — разбітымі надзеямі, спаганеным шчасцем, збалелымі думкамі і вечнай адзінотай чалавецтва. Не больш і не менш...

Антак сядзіць на кукішках, прытуліўшыся спінай да стылай сцяны. Людскі рух — нібы вадзяная плынь, што натыкнулася на валун паўз бераг ракі, абмінае хлоп¬ца, цясніцца ў гарлавіне перахода, абрульвае яго і праз метр-паўтара зноў разліваецца нястрымнай плынню.

Антак выхоплівае позіркам з натоўпу выпадковых людзей: няважна — дзяўчына гэта ці хлопец, жанчына ў гадах або абглыданы жыццём дзядок, школьнік-смаркач ці ўкормлены бізнесовец з жыватом-ночвамі, — і ловіць вачамі іх змучаныя думкі-перажыванні, невырашальныя, як ім здаецца, клопаты, што сыходзяць з постацяў фіялетавымі струменямі свячэння і, быццам кажаны, лепяцца да столі перахода. Такая гульня забаўляе хлопца і цешыць ягонае самалюбства. Як жа, ніхто нічога не бачыць, а ён сузірае дзейства чалавечых душ, варыва думак, кіпень бясконцых турбот. Там, пад столлю, над галовамі ўсіх яны кішаць, як прыгрэтыя сонцам мурашы, — усе разам, але ў той жа час кожны паасобку.

«Ага, вось дама з Амстэрдама. Няшчасная, за плячыма столькі пражытага, а яна ўсё аніяк не сальецца ў цэласнасць, бо гаворыць і піша адно (пісьменніца), а робіць зусім адваротнае. Ёй зайздросціць нават двухаблічны Янус. Куды яму цягацца з нашай дамай, бо Янус — бяззубае дзіцё ў параўнанні з ёю. Колькі паннай лёсаў зламана, раструшчана? Вунь яны ценямі валакуцца за ёю, як вечны неаперабельны хвост. І з кожным жа годам ён даўжэе, расце, выцягваецца... Няшчасная дама з Амстэрдама! Відаць, з-за гэтага табе так цяжка ісці? Кожны крок вымагае высілкаў, не спатыкніся ж, мілая».

А там, на вуліцы, завея. Усяго праз дваццаць дзве прыступкі — зіма. Зледзянелы вецер снегам пудрыць шчокі і агнём апякае нос і вушы. Мароз, не баючыся пальчатак, абцугамі хапае за кончыкі пальцаў. Пад нізкім небам нават угнуліся высачэзныя камяніцы, ссутуліліся меншыя дамы. Хістаюць здранцвелым голым голлем ліпы і каштаны. Толькі адным машынам усё абыякава. Для іх што завея, што залева — аднолькава. Жалеза ж не плоць чалавечая. Праўдзівая банальнасць.