Алесь Паплаўскі: Пастка для рэха

У рэстаране было бязлюдна. Маладзенькая афіцыянтка паклала перад намі меню.

— Што будзем піць: гарбату, каву? — спытаў я нясмела.

— Я — каву, — папрасіла Ліда. Так, як выявілася, звалі дзяўчыну.

Я заказаў кубачак кавы, а сабе куфаль піва.

— Раскажы мне пра Камень, — папрасіў я, нібыта іншых тэм для размовы не існавала.

— Баюся, ты не падрыхтаваны ўспрыняць сэнс гэтай дзіўнай гісторыі.

Я пакрыўджана зірнуў на Ліду:

— Не падрыхтаваны?..

— Не падрыхтаваны духоўна, — паправілася яна. — Ды і гісторыя доўгая…

— Абяцаю быць уважлівым слухачом.

Яна адпіла кавы і загадкава прыжмурылася.

— Што ж, слухай. Гэты Камень трапіў на Зямлю з адной далёкай зоркі, — распачала яна свой аповед. — На тым месцы, дзе ён з’явіўся ўпершыню, і ўтварылася знакамітая Шамбала. Менавіта ў гэтай краіне, паводле легенды, на вежы Рэгдэн-Джапо, у асобным памяшканні захоўваецца і зараз гэты Камень. Сцвярджаюць, што незвычайны «пасол» Сусвету ўтрымлівае ў сабе невядомае нашай навуцы рэчыва, якое дапамагае захоўваць вібрацыі Космасу. На радасць людзям, з Каменя ідуць магічныя промні. І не існуе гэтым промням перашкоды. Па свеце блукае кавалак ад гэтага Скарбу. Яму наканаваны шлях Вестуна. Гэтая часцінка душы Арыена апавяшчае Чалавецтва аб Вялікіх Сусветных падзеях. Яна захоўвае ў сабе магічную сувязь з галоўным Каменем, і мэта яе — яднанне з Вялікім Брацтвам. Валодаюць ёю — людзі абраныя. І прыносіцца той каменьчык нечакана, зусім невядомымі асобамі. Тым жа нечаканым шляхам, у патрэбны час, Камень знікае, каб паявіцца зноў у вызначаны тэрмін, але ўжо у зусім іншай краіне. З’яўленне Каменя азначае, што наспеў час магутнасці гэтай краіны. Дар Арыена прыносіць з сабою і асабісты Запавет, які павінен быць абавязкова выкананы.

Дзяўчына змоўкла і адпіла з кубачка.

— Што гэта за Запавет такі? — спытаў я нецярпліва.

— Поводле ўсходняй легенды: «Скарбніца падрыхтавана і вораг не возьме залачонага шчыта. Чакайце Каменя!» Каменем у свой час валодаў Напалеон, але — не без умяшання ліхіх сіл — пагасіў сваю зорку. Камень быў дадзены яму ў Марсэлі невядомай асобай, а ён падарыў яго Жазэфіне, тым самым парушыў Указ — не нападаць на Расею. Каменем валодаў і Аляксандр Македонскі, які распачынаў вялікую справу — уз’яднанне Азіі з Еўропай, аднак і ён аддаў Камень сваёй каханцы Мелісе.

Дзяўчына хітра зірнула на мяне:

— Жарсць і эмоцыі кіравалі іх учынкамі. Камень павінна насіць жанчына, якой мужчына аддасць яго для выратавання Свету…

Яна замаўчала. Не ўсё, вядома, зразумеў я ў гэтай заблытанай гісторыі, аднак лезці з пытаннямі не адважыўся. «На ўсё свой час», — падумаў з перакананасцю, што сустрэча гэтая не апошняя. І я не памыліўся… З Лідаю мы жылі ў адным інтэрнаце. Аднак сустрэчы не маглі стаць працяглымі, як я на тое спадзяваўся. Вучоба мая ў тэхнікуме заканчвалася. А куды размяркуюць на працу, я пакуль яшчэ не ведаў...

— Генік!.. Сынок!.. Гэта бальніца, а не інстытуцкая лабараторыя… І чаму вас вучаць у тых інстытутах зараз?..

Гэтае зневажальнае яўрэйскае «Генік» псуе настрой канчаткова. Жэнік цярпліва выслухоўвае папрокі загадчыка хірургічнага аддзялення і маўчыць. Адмысловец з яго і сапраўды пакуль што неважнецкі… Вопыту не стае і ведаў малавата. Але адкуль таму вопыту ўзяцца? Чарніла і тое не паспела высахнуць на дыпломе: малады, зялёны. «Але хіба гэта прычына для здзекаў?» — думае Жэнік, пакрыўджана пазіраючы на загадчыка. Можна, вядома, паказаць характар, агрызнуцца, бразнуць дзвярыма: «Які я вам Генік?» Можна, але не з яго характарам. Характар не перайначыш. Што зробіш, калі яму дастаўся такі? Тым больш што заўвагі слушныя. І работы ў бальніцы праз край, і медперсаналу не хапае.

— І чаму вас вучаць у тых інстытутах зараз?.. — назойліва перапытвае Сурто, мужчына сярэдняга ўзросту, таўсташчокі, са стомленымі загноенымі вачыма.

— Іван Пятровіч! — умешваецца ў размову дзяжурная медсястра. — Хіба мы з вамі іншымі былі?.. Памятаеце, як вы…

— Іншымі, — катэгарычна спыняе медсястру загадчык хірургічнага аддзялення. — Я, ва ўсякім выпадку, дыплом свой не за грошы купіў. А калі і не цяміў у нечым, дык не саромеўся запытацца лішні раз.

— І я не купляла… Але і па нашым часе розныя шустрыкі знаходзіліся. Не за грошы, дык за блат атрымлівалі, — не згаджаецца з ім дзяжурная медсястра. — Хіба мала такіх праз вашыя рукі прайшло? Дарэчы, з некаторых атрымаліся някепскія хірургі.

— Атрымаліся, — перакрыўляе яе загадчык аддзялення. — Дзе яны зараз, тыя касталомы? У бізнес падаліся?..