Уладзімір Гніламёдаў - Уліс з Прускі

— Якога чорта табе трэба? — спытаў адзін і злосна паглядзеў на прускаўца.

— Scab! [8] Штрэйкбрэхер! (англ.) — сказаў другі.

Лявонка не зразумеў.

— Go away! [9] Ідзі адсюль! (англ.) — наступалі незнаёмыя.

— Вон адсюль, штрэйкбрэхеры! — выгукнуў хтосьці яшчэ.

У грузчыкаў апусціліся рукі. Разгрузку давялося спыніць, за нявыкананую работу ім, зразумела, нічога не заплацілі.

Зноў пацягнуліся беспрацоўныя дні. Але аднойчы Боб, які ўсё апекаваўся хлопцам, абнадзеіў:

— Схадзі, Леан, на базар, сёння мы там брукавалі плошчу, там хапае ўсяго.

— Думаеш, там будзе работа? — Лявонка паглядзеў на сябра.

— Наконт пастаяннай работы не ведаю, але тое-сёе перахапіць можна. Пакуль што лепшае падвернецца…

Пайшоў на базар. Дапамог нейкаму гандляру панасіць скрынкі з апельсінамі са склада да прылаўка і атрымаў паўдаляра. Схадзіў у сталоўку. Пры базары можна было жыць. Зарабіць — нічога надта не заробіш, а з голаду не памрэш. Палепшаў крыху настрой.

«Раз нарадзіўся на свет, братка, то трэба жыць, — з нейкай новаадкрытай радасцю думаў прускавец. — А жыць жа — добра!»

— Бі стыл, Леан, — падбадзёрваў датчанін.

Бі стыл — па-англійску азначае: не хвалюйся, усё будзе добра. «Так-то яно так, — непакоіўся Лявонка, — але ж дзе зарабіць астатнія грошы, каб адаслаць дадому і самому хутчэй вярнуцца?» Тым не менш, як ні дзіўна, гэта разважлівае «бі стыл» прыйшлося яму даспадобы і запомнілася на ўсё жыццё. Потым многія не раз пачуюць «бі стыл» і ад яго…

Аднак Дэтройт — горад вялікі, і праца ўсё ж такі знаходзілася. Мыў аўтамабілі, прадаваў абутак, ахоўваў партовыя склады. Дзе толькі не працаваў! Уладкаваўся быў паштальёнам, успомніўшы Цімошу, які таксама адведаў гэтай сабачай работы. Куды ён цяпер падаўся — Цімоша той? Так перабыў яшчэ адну зіму. Калі пацяплела, разам з Бобам масціў вулічны брук, трывала ўмацоўваючы яго трамбоўкай-двухручкай. Плацілі слабавата, але трымацца можна было.

Сябраваў з Бобам. Разам выходзілі на прагулкі, наведвалі салун. Сядзелі часам за поўнач. З надыходам зімы разам з Бобам перабраліся ў пансіён місіс Фокс, дзе ў дадатак да начлегу быў яшчэ і сняданак. Новая гаспадыня аказалася жанчынай ураўнаважанай і спакойнай. На жыллёвыя ўмовы скардзіцца, здаецца, не было прычыны. Па-ранейшаму, у нядзелю час ад часу наведваў царкву, неўсвядомлена імкнучыся ў духоўным напружанні душы пераадолець самоту і неўладкаванасць. Ды ён ужо збольшага і прывык да свайго становішча і ўжо ніколі не задаваў сабе пытання: «Навошта я прыехаў сюды?», хоць настальгічная туга і не праходзіла.

Аднойчы прысніўся сон. Яны ўдваіх — ён і Ганна. І гэткая яна гожая, якой і тады не была. Першае, пра што ён памкнуўся ёй расказаць — як аднойчы тут, у Дэтройце, абазнаўся: сустрэў дзяўчыну, ну як дзве кроплі падобную на яе. Але Ганна як бы не пачула яго і пачала дакараць: «Ты ж абяцаў мне вадзяных лілій нарваць…» Ён успомніў, што сапраўды абяцаў. «Як тады, на Купалле, помніш?» — «Помню». Яна пасміхнулася, глянула на яго як бы зверху. Вядома, яна ж крыху вышэйшая за яго. «А Трахімку не баішся?» — «Чаго ж мне яго баяцца? Я яму так дам, што ён і другому закажа!» — «О! Які ты стаў…» — «Які?» — «Пройдземся крыху па-над рэчкаю, цяпер яны якраз цвісці пачалі», — прапанавала яна. І яны нібы пайшлі, пад нагамі слалася мяккая шоўкавая трава. На другім беразе гарэла вогнішча. «Купалле, — растлумачыла Ганна, — касцёр паляць». Ён захацеў абняць яе і прытуліць да сябе, нават адчуў пах валасоў і якраз у гэты момант прачнуўся. «Гэта ж трэба — нават пацалаваць не паспеў, усё абарвалася ў самым цікавым месцы… — пашкадаваў ён. — Эх, каб яна была побач! Мусіць, і сапраўды яшчэ больш пахарашэла Ганна мая?..»

Загудзелі фабрычныя гудкі. Пара ўставаць — работа чакаць не будзе…

Перажыўшы зіму, ён зноў пачаў заўважаць, як ім авалодвае бадзяжны веснавы настрой. Захацелася збегчы — хоць на край свету! — ад гэтых машын, скрыгатлівых трамваяў, пранізлівых ранішніх гудкоў, дыму і чаду, бяссонных салунаў, якія чмурылі галаву так, што назаўтра і не падняць. Цяпер ён пачуваў сябе нашмат смялей, чым раней, няблага гаварыў па-англійску. Прайшло адчуванне сваёй ніжэйшасці. Цяпер ён быў упэўнены, што стаў упоравень з усім навакольным людам. Боб, хоць і не хацеў расставацца з таварышам, параіў падацца на Вялікія азёры — там працы хапае, заўсёды патрэбны матросы. Ім добра плацяць. Сам Боб ужо працаваў па сваёй спецыяльнасці — слесарам на «Форд мотар-компані».