Валентин Блакит - Вырай

— Ну, цяпер ужо і на мяне ананімку напішуць, — нявесела ўсміхнуўся старшыня.— За растранжыраванне калгасных грошай.

— Тут усё па закону, без злоўжывашіяў,— супакоіў яго Серафімавіч.— Аформім усё чын чынаром...

— Ла-адна... — суха сказаў старшыня. Адчувалася, у яго на душы застаўся прыкры астой і ад іх дробязнай упартасці, і ад самога торгу. Зараз яму хацелася хутчэй закончыць, пакінуць іх, гэты няўтульны, нежылы дом, дзе пахла фармалінам, яшчэ нечым незразумелым.

Калі, нарэшце, быў складзены акт куплі-продажу, ці, прасцей кажучы — купчая і засталося толькі падпісацца, каб заўтра заверыць у сельсавеце і атрымаць грошы, Макар нечакана выставіў яшчэ адно пытанне:

— А бярозы, ліпу-то мы не ўлічылі...

Яго спачатку ні старшыня, ні нават Серафімавіч не прынялі ўсур’ёз:

— Гэта само сабой падразумяваецца!

— Не-е-е! — рашуча запярэчыў Макар.— Не падразумяваецца. Пра бярозы і ліпу ўгавору не было...

— На іх што, грушы, яблыкі ці мо слівы растуць? — з’едліва і раздражнёна ўсміхнуўся старшыня.— Вы, мусіць, Макар Антонавіч, ужо забыліся, што на бярозах і ліпах расце?

— Мы ведаем, дзе што расце... — насупіуся Макар.— I на бярозах што расце — ведаем... Мы лічыць навучаны. Дзесяць дрэў, лічы, як мінімум — па два кубы кожнае. Дваццаць кубаметраў дроў! — Глянуў пераможна: — Во што расце!

— Да, да! — рашуча падтрымаў яго Серафімавіч.— Тут мы ўпусцілі...

— Значыць, бацькавы, вясковыя бярозы вы хочаце прадаць як дровы? — з’едліва запытаў старшыня.— Вы што, новы гартоп, што прадае зялёныя насаджэнні на карані?

— Аформім па акту,— не зрэагаваў на яго тон Серафімавіч.— Усё законна...

— Ведаеш што, законнік...— нешта злое, непрыстойнае ледзь не сарвалася — затрымалася на самым кончыку старшынёвага языка. Прычынай таму, відаць, былі жанчыны.— Някіх дроў! — Змрочным, пагардлівым позіркам змераў Серафімавіча, Макара, энергічна падмахнуў купчую, жорсткім голасам дадаў: — Заўтра ў дзевяць будзьце ў сельсавеце! Заверым, атрымаеце свае грошы — і каціцеся адсюль! Каб вочы вас тут не бачылі! — I шпаркім крокам пайшоў за парог, на свежае паветра...

На дварэ было месячна, зорна. Ніна і Галя ўклаліся ў Міколавай хаце. Макару і Серафімавічу не спалася на сенавале — бязбожна хроп Ігар, які ўпотай ад Ніны выжлуктаў на ноч пляшку «чарніла». Апроч таго, ніяк не хацела праходзіць нервовае ўзбуджэнне ад цяжкай і прыкрай гаворкі са старшынёй калгаса. Жыло, не давала спакою адчуванне, што прадзешавілі, што іх пакінулі з носам.

Моўчкі стаялі ля плота, асцерагаючыся гаварыць пра тое, што грызла абодвух.

— Слухай, швагер, а давай правучым, раз яны так, а? — нечакана прапанаваў Макар.— Ты пілу цягаць не развучыўся?

— А што? — не зразумеў Серафімавіч.

— Давай спляжым пару дрэў. А на астатніх збрубім кару, каб дасохлі. Хай будзе ім краса, ведаюць хай, дзе бананы растуць і дзе дурняў шукаць...

— А што! Давай! — не думаючы, згадзіўся Серафімавіч і адразу ж адчуў, як наплывае, напаўняе яго нейкая радасна-помслівая сіла — аж засвярбелі рукі.

Макар пайшоў у хлеў, выцягнуў з-пад страхі старую заржавелую пілу, якую нагледзеў яшчэ ўчора, паспрабаваў на палец:

— Нішто сабе, вострая...

Рашылі валіць ліпу, прыкінуўшы: хоць яна і таўшчэйшая, але трохі нахіленая, таму пілаваць будзе лягчэй і, пэўна, рухне — варта толькі падпілаваць напалавіну. К таму ж, мусіць, знутры трухлявая.

Піла лёгка ўпілася ў мяккае цела ліпы. I не заўважылі, як яна ўвайшла на ўсю вышыню ленты. Але, па меры таго як піла заглыблялася і змяншаўся разгон, цягаць рабілася ўсё цяжэй і цяжэй. Раз-пораз спыняліся аддыхацца на хвілінку, і зноў з нейкім сляпым апантаннем браліся цягаць пілу. Макар яшчэ нічога, а Серафімавіч без звычкі ўпрэў з галавы да пят, але не зважаў, не зусім умела, але з нейкім лютым імпэтам цягаў, цягаў, цягаў, апантаны жаданнем як мага хутчэй палажыць, знішчыць гэтую старую ліпу, быццам яна самы закляты яго вораг.

— Нічога, нічога,— падахвочваў Макар. — Гэта для цябе добрая фіззарадка. А то раніцой махаеш без толку рукамі... Во яшчэ трошкі — і пойдзе лягчэй. Галоўнае — дабрацца да асяродка...

Неўзабаве разгон зусім скараціўся: толькі некалькі сантыметраў туды-сюды. Справа рухалася марудна, стала стамляць да адчаю. Трэба было нешта рабіць. Вынялі пілу, Макар узяў тапор, зрабіў злева і справа ладныя зарубкі, каб хоць трохі павялічыць разгон.

— Ну, во, так лепей,— аддыхваючыся, суцешыў Макар.— Здаецца, во-во, так сказаць, экватар — дабіраемся да асяродка. Засталося нямнога... А, халера ж, здаровая, а я-то думаў — струхлела знутры...