Валентин Блакит - Вырай

— А я ўсё ж прапаную без пампезнасці,— стаяў на сваім Серафімавіч,— Хопіць і тых паўтары тысячы, што вярнуў Мікалай з памінак. Ва ўсякім разе, скінемся яшчэ па сотні-другой. А я бяру на сябе заказаць скромныя, стандартныя бетонныя помнікі.

— Ды гэтыя стандартныя, што праз год рассыпаюцца, мне хлопцы за дзве пляшкі зробяць,— уставіў сваё слова Ігар.— А калі яшчэ дзве пляшкі ды добрую закусь дабавіць - жалезную абгародку з блішчастымі набалдашнікамі зварганяць...— I цяжка было зразумець: ці ўхваляе ён шваграву ашчаднасць, ці здзекуецца з яго дробязнай сквапнасці, ці хоча сказаць, што Серафімавічу не ўдасца гэтак прымітыўна абжуліць усіх іх.

— Знаеш што?! — нечакана ўскіпеў Серафімавіч.— Калі табе, апроч пляшкі, апроч твайго «чарніла», нічога ў галаву не прыходзіць, то заткніся і не хрукай! Усякі п’янтос...

— П’яны — праспіцца, дурня — не вылечыш...— завучана сказаў Ігар і раптам гэтаксама ўзарваўся, кінуўся да Серафімавіча, схапіў загрудкі: — Ану-у паўтары, што сказаў?! Гэта я хрукаю?! Ды я табе за гэта зараз увесь твой шляхецкі лыч разукрашу!

Галя і Ніна, збянтэжаныя, напалоханыя, кінуліся разнімаць іх, але разняць было не так проста.

— Ану перастаньце! — грукнуў кулаком па стале Макар. — Зараз жа перастаньце!

Гэта падзейнічала: Ігар і Серафімавіч апусцілі рукі, люта глядзелі адзін на аднаго, як два заклятыя ворагі.

— Ану, дзеўкі, паехалі! — ускочыў у хату злы, як чорт, Алесь, які корпаўся ў машыне на панадворку і, мусіць, чуў, што тут рабілася. — Зараз жа паехалі! Яны тут адзін аднаму горла перагрызуць, як шакалы. Хай робяць што хочуць — ну іх к чортавай матары! Я вам забараняю лезці ў гэтае дзярмо! Паехалі! Далей ад граху, а то зараз буду біць іх морды...

Такім яго, заўсёды спакойнага, разважнага, Ганна, не кажучы пра Лену, бачыла першы раз.

— Ладна, паехалі,— згадзілася яна, звярнулася да дачкі: — Лена, хуценька! — і суха да астатніх: — Будзьце здаровы!

— Ганна, ты што? — напалохалася Ніна.— Як мы без цябе... Трэба ж рашаць...

— Як сабе хочаце, так і рашайце! Сораму не абярэшся з вашым рашэннем...

— Ганна, Алесь, ну, чаго гэта вы так?..— прымірэнча пачала Галя, і яе адразу ж падтрымала Ніна:

— Чаго ж тут крыўдзіцца, Ганна, Алесь... Ды не зважайце вы на гэтага п’янтоса. I Серафімавіч таксама добры... Во рашымо і паедзем усе разам... Калектыўна, сумленна рашымо...

— Каб сумленна рашаць — трэба мець сумленне. Хоць бы перад мёртвым бацькам трэба мець сумленне. Со-о-рам!..

— Надта ж вы такія сарамлівыя! — кранула за жывое Ніну.

— Можна падумаць, што толькі вы з сумленнем? — пакрыўдзілася Галя.

— Ладна, давайце не будзем! — з жалем паглядзела на сясцёр Ганна.— Паехалі, Алесь!

Ніхто не паверыў, што гэта яны ўсур’ёз. Нават калі машына выехала са двара, з месца не крануліся, каб дагнаць, угаварыць. Кожны яхідна думаў: палохаеце, набіваеце сабе цану, спекулюеце, што стары больш за ўсё жыў у вас, хочаце прадыктаваць свае ўмовы. Ды нічога, даражэнькія, У вас з гэтага нічога не атрымаецца! Во зараз пакатаецеся па вёсцы і вернецеся, як міленькія вернецеся, і будзеце ого якія згаворлівыя. калі убачыце, што ніхто не думаў вас ганяць, на каленях упрошваць, калі што і без вас могуць абысціся. Не-е, свайго куска вы не ўпусціце...

Аднак ішоў час, а Ганна са сваімі сямейнікамі і не думала вяртацца. Падобна было па часе, што яны гэта на самай справе ўсур’ёз... На нейкі час усе, нават Серафімавіч і Ігар, адчулі збянтэжанасць, нейкую дзіўную пустату і разгубленасць. Маўчалі, чуйна ўслухоўваючыся, ці не гудзе машына, раз-пораз паглядваючы ў акно, і ніхто не рашаўся кранаць былую тэму — яна здавалася зараз яшчэ больш небяспечнай. Здаецца, кожны стаў адчуваць, што справа можа дайсці да суда, хоць ніхто яе даводзіць да суда не хацеў.

— Яй-богу, Ганна — як капрызная гувернантка,— парушыў прыгнечанае маўчанне Серафімавіч.— Што яна хоча гэтым даказаць. Што ўсе мы — гарлахваты, шакалы, адна яна — бяссрэбніца, гэтакая альтруістка, усе кепскія, адны яны са сваім Алесем і разумненькай дочачкай — харошыя. Каб сесці, як падабае сваякам, спакойна абгаварыць, выслухаць усе думкі, рашыць на дэмакратычнай аснове, яна - дыктаваць сваю волю. А не ўдалося — то ўдарыла ў хамут. Гэта, даруйце...

— I я ўдзіўляюсь: адкуда ў яе эці банапартысцкія замашкі? — прыйшла на дапамогу яму Галя.— Каб толькі яе слухалі, каб толькі яе думку ўважалі...

— Пачнеш бабу слухаць — сам бабай станеш! — з рашучай упэўненасцю і перакананасцю, з якой звычайна гавораць мужчыны, якіх трымаюць пад пятой жонкі, заявіў Макар.— Хай сабе выпендрываецца, і без яе абыдземся...