Александр Осипенко - Паплавы

— Пасля злёту, Сяргей Паўлавіч, раней ніяк нельга.

Сяльчонак больш не мог стрымаць усмешку. Ён абхваціў Тамару за плечы, весела выгукнуў:

— Прапашчыя мы з табой людзі, Тамара!..— ён скупа ўсміхнуўся.— Значыць, ніяк нельга вырвацца? То адно, то другое. Гэта вельмі добра. Відаць, за душу ўзяла цябе камсамольская работа. Камсамольцы цябе і не думаюць адпускаць, а мы — тым болей. Так і быць табе, таварыш Ліпанава, да сівых валасоў партыйным работнікам.

Тамара і сама ўжо лічыла, што на ўсім свеце цікавейшай работы за камсамольскую — няма.

Час бег незаўважна. Не паспееш азірнуцца — праляцеў год, другі, трэці... У абкоме пагаварвалі ўжо аб замене, Ліпанава і сама ведала, што хутка прыдзецца здаць справы другому, але не магла: наперадзе намячаліся цікавыя справы.

Наступалі новыя часы. Подых свежага і велічнага далятаў і сюды, на далёкае Падзвінне. Пакуль яшчэ спакваля пачыналася перабудова сельскай гаспадаркі. Але ўжо ў першых кроках адчуваўся рашучы паварот да калгасных спраў. Чытаючы пастанову ЦК аб пасылцы моладзі на жывёлагадоўчыя фермы, Тамара зразумела, што цяпер будзе асаблівая ўвага звернута на грамадскую жывёлагадоўлю.

Ліпанава ведала: прамая дарога не заўсёды бывае карацейшай. Можна, вядома, паслаць камсамольцаў на фермы. Хто з тых, каго за апошнія чатыры гады прымалі ў камсамол, не адгукнецца на камсамольскі заклік! У гэтым Тамара была ўпэўнена цвёрда. Але гэтага мала. Трэба, каб моладзь як мага хутчэй дамагалася поспехаў. I тут усё залежыць не толькі ад камсамольцаў. Ускалыхнуць масы, накіраваць іх сілы — вось што патрэбна цяпер.

У такіх выпадках яна любіла параіцца з людзьмі. Наведаўшы некалькі калгасаў, дзе яна гутарыла з моладдзю, Ліпанава паявілася ў «Маякў».

— Ну, як жывеце-можаце?— запыталася яна пасля таго, як прывіталася з Евай і Верай.

— Дзякуем,— адказала Вера.

Ева ніяк не магла патушыць усмешку. Яна шчыра радавалася, што атрымала пісьмо ад Макара Башукевіча.

— Пакрысе жывем.

— Добра пакрысе, калі твар так і ззяе. Ці не ад Башукевіча пісьмо атрымала?

— Канешне. Ой, Тамара Аляксандраўна, ён жа прыязджае хутка.

— Можа камсамольскую зробім? — Тамара прызвычаеным рухам адкінула надакучлівую пасмачку за левае вуха.

— Другіх замуж аддаеце, а калі ўжо самі пойдзеце?

— Ды ўсё з-за вас. Вельмі хутка расцеце.

Вера ўпершыню дазналася, што Ліпанава яшчэ не замужняя, і з нейкай непрыязнасцю падумала: «Не маладая ўжо».

Ліпанава тым часам задумліва глядзела на двор. Там, нахохленая, дыбала квактуха з цэлым вывадкам пушыстых куранят. Знайшоўшы сякі-такі спажытак у смецці, яна клікала іх да сябе, і тыя беглі, смешна перабіраючы ножкамі. Нешта невыразна журботнае навяваў гэты малюнак. У грудзях расла туга па нечым недасягальна далёкім і вельмі дарагім. I раптам зусім практычная думка вылузнулася з закуткаў памяці:

— Колькі куранят ваша арганізацыя здала на калгасную ферму?

— Даміра не хоча прымаць.

— А выгадавана колькі?

— Каля паўтысячы.

— Прыме. Я з ім пагутару. Склікай, калі ласка, камітэт. Справа ёсць.

«Якая я, аднак,— падумала чамусьці цяпер Ліпанава.— Няўжо і праўда буду ўсё жыццё на чужых вяселлях гуляць?»

Зноў зрабілася тужліва.

Вера хацела ісці, але Ліпанава затрымала яе.

— Ці добра ўладзіліся? — запыталася яна.

— Нішто.

Думаючы пра тыя вялікія і малыя справы, што яна павінна вырашыць у калгасе, Ліпанава механічна задавала пытанне за пытаннем.

— Колькі ў вас даярак?

— Не ведаю. На туташняй ферме, здаецца, адзінаццаць.

— А якія сярэднесутачныя надоі?

— Не цікавілася.

— Даярак на работу падвозяць?

— Мусіць, не.

— Малако на месцы пераганяюць?

Гэты допыт пачынаў злаваць Веру. Чаго яна прывязалася да яе? Хіба можа чалавек за няпоўны тыдзень ведаць столькі дробязей? Сыпле, як пракурор на судзе. Хоча даказаць, што яна ўсё ведае. Тая непрыязнасць, што паявілася яшчэ пры першай сустрэчы, раптам пачала набываць акрэсленыя формы. «Чыноўны прыдзіра»,— ледзь не ўслых сказала яна... На апошняе пытанне Ліпанавай Вера так і не адказала.

Ліпанава прайшла па пакоі, спынілася перад люстэркам, прыгладзіла рукой непаслухмяныя валасы. Потым асцярожна падмалявала вусны. Вера падумала: «Для камсамольскага работніка гэта, мабыць, занадта».

Ліпанава раптам здзівіла Веру новым пытаннем.

— Вы — любілі?

Спачатку Вера хацела адказаць груба: гэта, маўляў, да справы не адносіцца, але Ліпанава глядзела на яе зусім шчыра. Адказала, нібы гэта пытанне датычылася работы: