Владимир Федосеенко - Пасля смерчу

- Так, як і вы, калі гэта праўда. Ну, вось мы і прыйшлі, - спынілася Надзя.

Раман азірнуўся.

- А дзе ж Вера?

- Яны пайшлі другой дарогай.

- Шкада, што вы так блізка жывяце.

- Хіба гэта блізка? - усміхнулася Надзя. - Я заўтра раскажу дзяўчатам, што з вамі пазнаёмілася.

- А што ім з гэтага?

- А тое, што вас часта ўспамінаюць. Кажуць, нідзе той шапкі не сустрэць у горадзе, напэўна, кудысьці з'ехала. Асабліва ў нас там ёсць такая прыгажуня, вы ёй спадабаліся. Хочаце, я вас пазнаёмлю з ёй. Сапраўды, яна ў нас самая прыгожая.

- Не веру.

- Чаму не верыце?

- Што яна самая прыгожая.

- Усе так кажуць. Яна абавязкова папросіць мяне, каб я пазнаёміла яе з вамі.

- І вы гэта ахвотна зробіце?

- Яна ўвесь час трызніла вамі. Казала нават, што вы не партызан, а малады генерал.

- Ха-ха, - усміхнуўся Раман. - Скажыце, што такія шапкі, як у мяне, насілі ўсе салдаты царскай Расеі, і яна перастане трызніць.

- Не, яна ведае, што вы ніякі не генерал, але так узвышае.

- Дык вы хочаце мяне з ёй пазнаёміць?.. У такім выпадку я магу пазнаёміцца, з кім захачу, сам, так, як і з вамі. - Раман зрабіў выгляд пакрыўджанага, хаця зусім не думаў, што можа яшчэ хто спадабацца яму так з першага погляду, як Надзя.

А яна ўсё больш выпрабоўвала Рамана, бо ў інстытуце намячаўся вечар і яна не супраць была запрасіць на яго былога партызана. Дзяўчына з прыемнасцю ўспрыняла крыўду хлопца, але баялася пераступіць мяжу, каб назусім не расстацца з ім.

- Ну, калі не жадаеце, дык я не буду знаёміць. А можа, убачыце і ў вас зменіцца настрой?

- Ніколі, ніколі, - Раман паглядзеў Надзі ў вочы і ўзяў яе за руку.

«О, калі б ты ведала, што ў мяне на душы!» - падумаў ён.

Набліжаўся момант - назначыць спатканне. А што, калі яна не згодзіцца і на гэтым будзе ўсё. Лейтэнант, можа, толькі коніка выкінуў, а заўтра з'явіцца да яе. І Раман не вытрымаў:

- Лейтэнант ведае, дзе вы жывяце?

- Чаму раптам у вас такое пытанне ўзнікла?

- Так, ён вас будзе мацней кахаць пасля сённяшняга вечара.

- А я лічу, што яму стане больш зразумела.

- Што?

- Ды я ўжо вам сказала, што мне яшчэ ніхто не падабаўся.

- Затое вы, відаць, многім.

- Ну і што з таго, на гэта ж вы самі адказалі.

- Я крыху эгаіст: буду задаволены толькі тым, што вы нікога не пакахаеце.

- Так, гэта эгаістычна. А калі мне хто спадабаецца?

- Для мяне будзе балюча.

- А калі не будзе?

- Тады буду я шчаслівы.

- Ну, жадаю вам шчасця. Мне пара ісці.

- Калі ж я з вамі яшчэ змагу сустрэцца?

- Не ведаю, калі-небудзь.

- Што - выпадкова?

- Ну, у вас жа ёсць лёс.

- А калі ў вас яго няма?

- Будзе ў вас - дык будзе і ў мяне, - усміхнулася Надзя.

- Добра, у наступную суботу ў шэсць гадзін, каля клуба імя Леніна, сходзім у кіно. - Раман сказаў і насцярожана чакаў адказу.

- Білетаў не будзе.

- Мне дадуць.

- Добра.

Раман павольна адпусціў Надзіну руку, крута павярнуўся і хуценька пайшоў. Крочыў лёгка, не адчуваючы ног.

III

Снег раставаў. І не ад часу, бо на дварэ стаяў люты. Здавалася, ён плыве ад той суматохі, якая панавала навокал. Бесперапынны рух машын, рыпенне двухконных вайсковых калёс, лязганне гусеніц самаходных гармат, танкаў, цяжкія крокі салдат - усё гэта рэзала, таптала, змешвала са снегам зямлю, награвала паветра. І яно сціскалася пад нізкімі хмарамі, напоўненае пахамі саляркі, бензіну, поту. Раманаў конік ледзь цягнуў з'езджаныя да капылоў сані. Хлопец часта саскокваў з іх, зварочваў каня на абочыну дарогі, даючы праезд машынам.

Ужо гусцеў змрок. Чуваць было, як дзяўблі зямлю снарады, цьмяна ўспыхвалі ракеты, зрэдку ганяліся адна за адной трасіруючыя кулі. Перадавая лінія фронту была не так далёка. Рамана здзіўляла, што столькі часу ён цягнецца на захад, а ніхто не спыніў, не запытаў нават, куды ён едзе. І салдаты, і афіцэры звярталі ўвагу толькі на Раманаву шапку з чырвонай істужкай. А куды ён цягнецца на гэтым худым коніку, нікога не цікавіла.

Калі Раман тузаў лейцы, конік яшчэ спрабаваў бегчы трушком, але нічога не атрымлівалася. Ён перабіраў тонкімі нагамі так, што можна было не адставаць, ідучы шырокім крокам.

Раману трэба было праехаць вёсачку, што стаяла пад гарою ўздоўж балотца, і, мінуўшы грэблю, выехаць на поле, з якога ён можа ўбачыць і сваю хату. Але толькі ён пераехаў вуліцу, як уткнуўся ў шлагбаўм. Адразу ж да Рамана падышоў малады салдат. Ён здзіўлена паглядзеў на Раманаву шапку і са злосцю тузануў за лейчыну.

- Апят партызан, сычас жа паварочвай аглоблі, што б я тэбя не відзел тут, - з грузінскім акцэнтам сказаў салдат.