Владимир Федосеенко - Пасля смерчу

Раман усміхнуўся, а потым задумаўся, крыху засумаваў. Сядзеў бы ён вось тут з Надзяй, зусім іншае было б на душы. А так, хаця і сядзіць побач з прыгожай дзяўчынай, ведае, што перастрэлка з ёй вядзецца халастымі патронамі. Цікава, як адчуваюць сябе яго таварышы каля сваіх жонак? Яны тут утрох: Ваня, Пеця і Лёня. Ваня ўважліва адносіцца да сваёй. Ён малады і напэўна кахае сваю выбранніцу. Пецю жонка не дазваляе піць, і ён сядзіць сумнаваты. А расчырванелы Лёня то паглядвае маслянымі вачамі на Лілю, то хаваецца за плечы сваёй тлустай жонкі-повара і працягвае руку, каб крануць Раю, а тая паціху адсоўваецца са сваім крэслам ад яго жонкі. Лёнева жонка флегматычная, яна закусвае і не заўважае ўсяго гэтага. Толькі адзін раз кінула папрок Раі:

- Чаго ты ад'ехала ад мяне так далёка?

Рая прамаўчала і крышку пачырванела. Марына не спадзявалася, што на дзень нараджэння яе мужа можа прыйсці Ліля, і яна запрасіла Раю, каб пазнаёміць з Раманам. Рая сціплая дзяўчына, з няправільнымі рысамі твару, але вельмі сімпатычная. Галоўная вартасць Раі, з якой лічылася больш за ўсё Марына, - гэта яе дом і ў ім адна маці. Здавалася, што Марына толькі тым і займаецца, каб знаходзіць такіх нявест і зводзіць іх з навучэнцамі тэхнікума. Яна не асабліва была задаволена прыгажуняй Ліляй, на якую паглядвае нават і яе Хведар, і, як ёй здавалася, зайздросціць Раману. Ліля яшчэ выпіла, і яе самалюбства агалілася. Як гэта так, яна дачка такога бацькі, якога нават не пускалі ўсю вайну на фронт, а пасылалі толькі на вызваленую тэрыторыю наводзіць парадкі, а хлопец, які падабаецца ёй, з нейкай насмешкай адносіцца да яе.

Няхай толькі вызваляць Беларусь - бацьку накіруюць сюды, і Раман тады даведаецца, хто такая Ліля Козырава.

- І што вам падабаецца ў Надзі? Яна ж нейкая сіняя, заўсёды ёй холадна, трымціць, - трасучыся над сталом, перадражніла Ліля дзяўчыну.

- Са мной ёй не бывае холадна, - рэзка адказаў Раман.

- Вы пакрыўдзіліся, што я на вашу дзяўчыну так сказала.

- Так. Гаварыць мне кепска пра дзяўчыну, якую я люблю, значыць, крыўдзіць і мяне.

- А я хачу вас пакрыўдзіць!

- Мабыць, вам гэта звычна. Але, даруйце, любая ваша калючая шпілька для мяне будзе не больш чым камарыны ўкус. Ну, ды не будзем аб гэтым, тым больш за святочным сталом. Дарэчы, дзе вы жывяце? - пасля хвіліннай паўзы запытаўся Раман.

- Я думаю, што вы павінны валодаць элементарнай культурай, каб з вечара праводзіць знаёмую дзяўчыну дадому. Вось тады і ўбачыце. Я неаднойчы заўважала, як вы выходзілі з дому, я жыву амаль побач з вамі. Так што вам не будзе вялікіх цяжкасцей.

- Вы кепска падумалі пра мяне, што я толькі элементарнай культурай валодаю. Калі мне спадабаецца чалавек, я з ім магу на край свету ісці. Ды наогул неабавязкова маладому чалавеку вучыцца культуры ў іншых, раскладваць па паліцах: вось гэта добрае бяру, а гэта кепскае - не. Чалавек ад прыроды сваёй самая арганізаваная і разумная істота. Трэба толькі не ашукваць самога сябе і іншых і паводзіць сябе так, дзе тваё сумленне падказвае, што гэта добра будзе і для сябе і для іншых.

- А што, я не культурная, што, вам не падабаюся? - нібы прачнулася Ліля.

- Вы і прыгожая і культурная...

- Дык у чым жа справа?

Раман рассмяяўся:

- Вы хочаце, каб я прызнаўся ў каханні? Так? Але ж, зразумейце, я люблю Надзю і толькі яе, хаця яна, як вы кажаце, і баіцца холаду, дрыжыць...

Ліля адвярнулася, густа пачырванела.

Сталы вынеслі на кухню. Пеця ўзяў баян, правёў пальцамі па гузіках то ўніз, то ўверх. Раман сказаў Хведару, што баліць галава і яму трэба ісці дамоў.

- Увесь вечар многа гаварыў, а піў зусім мала. Шкада, што я далёка ад цябе сядзеў. У наш час, браце, трэба ўмела карыстацца момантам.

Ліля пацвердзіла, што галава баліць толькі з прычыны, якую выказаў Раманаў сябра. Хведар учапіўся за гэта і прымусіў Рамана з Ліляй пайсці на кухню, дзе наліў ім па чарцы першаку.

- Зараз, зараз у галаве пасвятлее.

- Ты распіўся тут, бачу, - заўважыў Раман.

- А як жа - мы з жоначкай кожны вечар па чарцы бяром.

- Сапраўды, у галаве пасвятлела, аж Ліля прыгажэйшай стала.

- Дык давай яшчэ выпі, - засмяялася яна.

- Баюся.

- Баішся, каб я такой, якая ў сапраўднасці ёсць, не паказалася табе?

- Я на цябе досыць нагледзеўся. Але паўтараю, я кахаю Надзю, толькі яе.

- Я злую, усе гавораць, што я прыгажэйшая. Хведар, пацвердзі.

- Я на месцы Рамана вас абедзвюх кахаў бы.

- А траіх ты не хацеў бы? - спытаў Раман.

- І траіх.

- Бачу я, што ў вашых галовах таксама стала светла. Столькі ў нашым тэхнікуме хлопцаў! А пажаніліся адзінкі. А там кожны з іх марыць знайсці па сэрцу прыгожую дзяўчыну. Многія цудоўныя хлопцы не ходзяць на вечары толькі таму, што чаравікаў няма або ёсць якія з вышчаранымі зубамі, дык у іх жа да Лілі не падступішся.