Владимир Федосеенко - Віхры на скрыжаваннях

- Я пра Зіну нават і не падумаў.

- Скажы, баяўся Капыцкага, дык не падыходзіў, а цяпер можна.

- Валечка, пойдзем са мной, калі хочаш.

- Яшчэ чаго не хапала. Я на яе глядзець не магла ў лагеры.

- Гэта ты яе раўнавала да Капыцкага, ён жа цябе таксама кахаў.

- Гэта каханне было, калі я толькі прыйшла ў атрад, тады я, дурная, плакала. На цяперашні розум - няхай сабе, што ён камандзір, а я яму б аплявуху дала.

- Я не ведаў, што ты такая злосная. І мне трэба баяцца цябе?

- Ты - іншая справа, - павярнулася да акна Валя.

Валодзя падышоў і пагладзіў яе па каштанавых валасах, якія буйнымі хвалямі лажыліся на плечы. Хлопец гаварыў ёй, што яго маці ведае, у якое становішча ён трапіў. І ўжо, напэўна, агледзела салому ў малінніку, дзе на яго рабілі засаду. Яго маці такая, што праверыць кожны слядок і пазнае, што сын быў каля двара.

- Пойдзем, Валечка, га?

Валя нічога не адказала, а села на край канапы і нацягнула боты, якія ёй падарыў Валодзя.

- Я не люблю гэтых ботаў, бо яны не мне прызначаліся.

- О, смешная ты, хіба разбярэшся, што каму прызначаецца ў такім жыцці. Я цябе два гады ў вочы не бачыў, хіба мог я што-небудзь прызначаць. А мне шкада цябе стала, што ты так апранута і абута была.

- Ай, - ушчыпнула Валодзю за бок дзяўчына. - Пойдзем.

Валодзя ціхенька адчыніў дзверы ў другі пакой і сказаў:

- Дзядуля, хлопцы няхай спяць, а мы з Валяй сходзім у Дубовую Граду, хутка вернемся.

- Добра, я скажу ім.

Валодзя з Валяй не пайшлі па вуліцы, а выйшлі на ўскраіну лесу і абагнулі вёску.

Ранішняе сонца ўжо свяціла, але яшчэ не грэла. Шэрымі разлівамі стаяў у лагчынах туман. Тлустыя жаваранкі ўжо не віселі ў паветры і не цягнулі сваю задуменную песню, а праляцяць крыху над полем і цяжка падаюць у ржышча. Над могілкамі ля Дубовай Грады мітусілася вараннё і драла на ўсё горла.

- Валя, ты была ў нашай вёсцы?

- Не.

- Бачыш, які ў яе цяпер убогі выгляд. А глянула б ты перад вайной на яе з гэтага ўзгорка! Стаяла цэлая града дубоў. Ды не такая града, якую ты бачыла ў горадзе. А паддонная марэна, пакінутая ледніком, зарасла дубамі. Дубы стройныя, вялізныя, немцы іх спілавалі. Частку вывезлі, а частка ляжыць. Ужо некаторыя аблупіліся і ляжаць, нібы мамантавы косткі, дзеля таго, каб людзі памяталі, што раслі яны тут калісьці.

- У мяне нешта сэрца трымціць. І на душы так, як тады, калі з эшалона нямецкага ўцякала, - прызналася Валя.

- Чаму?

- Усе ведаюць, што ты з Зінай хадзіў, а цяпер ужо... Ды каб з усёй групай, а то адна да тваёй маці іду.

- Мая маці добрая і адначасова раўнівая. Калі даведалася, што Зіна выйшла замуж, дык яна яшчэ вышэй галаву падняла і кажа: «Падумаеш, сынам маім пагрэбавала, у яго лепшыя за яе будуць». Ну, вось я і пазнаёмлю цябе.

- А для чаго, для насмешкі?

- Для якой насмешкі? Ты ж пр-прыгожая і разумная, - апошнія словы Валодзя неяк сарамліва выціснуў з сябе.

Адносіны паміж маладымі людзьмі пачыналі прымаць усё больш сур'ёзны характар, і таму гаварыць ім станавілася цяжэй. Гэта не тое што жартам сказаць: я цябе кахаю. Чым больш Валодзя размаўляў з Валяй, тым больш ахутвалі яго, скоўвалі нейкія няясныя хвалюючыя пачуцці. Хвалявалася яна, пачынаў хвалявацца і ён, а чаму, адказаць бы не змог. Ён задаволены, што зараз пазнаёміць яе з маці. Тая будзе рада, што сын прыйшоў у ранейшай форме, што побач з ім не Зіна, а другая прыгожая дзяўчына. А так маці крыўдна было, калі яе сын быў адзінокі, сумны, абяззброены. Яна ўсяго не ведала, што здарылася з ім, але ж сэрца маці адчувала няладнае.

- Вось і прыйшлі, - спыніўся ля свайго двара Валодзя і паглядзеў у Валіны вочы.

- Я, можа, пачакаю цябе тут на вуліцы, га?

- Што ты, Валечка, скажу маці, выйдзе, дык табе яшчэ больш сорамна будзе.

- Вунь Зіна, - ціха сказала Валя і пачырванела.

Валодзя азірнуўся. Сапраўды, пераходзіла вуліцу Зіна. Яна заўважыла партызан, спачатку спынілася, а потым хуценька пакрочыла да свайго двара, але ўжо не той паходкай, якую Валодзя памятаў. У хлопца ёкнула сэрца, ён стаяў моўчкі, нібы вінаваты, а перад кім - і сам не ведаў.

Маці заўважыла сына праз акно і выскачыла з хаты.

- Сыночак, чаго ж вы стаіцё, заходзьце.

- Пойдзем, Валя. Мама, яна не хоча ісці.

- Чаго гэта? Хадзі, ты ж партызанка, смелай павінна быць. Чаго ж ты не знаёміш, як яе завуць?

- Валя.

- Валечка, пойдзем.

- Ой, мне сорамна, - ужо ідучы ў хату, сказала Валя.

- Яна саромеецца са мной у вёсцы, нібыта Зіна была маёй жонкай.

- Я табе, сынок, раскажу, што яна прыдумала на цябе... Я вось разгубілася і не запрашаю Валю сесці. Сядай, Валечка, сядай.