Miguel Cervantes - La inĝenia hidalgo don Quijote de La Mancha

»Ĉi konsideroj kirliĝis momente en mia menso, sed al tio, kio poste kaŭzis mian perdiĝon, ĉefe inklinigis min la ĵuroj, la alvokataj atestantoj, la larmoj kaj, fine, la alloga aspekto kaj la ĉarmo de don Fernando. Ĉio ĉi kune, krom liaj multaj elmontroj de vera amo, povus facile konkeri la koron de ajna virino, eĉ se ŝi estus pli virta ol mi.

»Mi vokis mian servistinon, por ke ŝi estu tera atestanto apud la atestantoj ĉielaj. Don Fernando ripetis kaj konfirmis siajn ĵurojn, alvokis ankoraŭ aliajn sanktulojn, rezervis al si mil malbenojn, por la okazo se li ne plenumus sian promeson, larmis denove, suspiris pli profunde kaj premis min pli forte inter siaj brakoj, kies ĉirkaŭpremon mi ne sukcesis rompi. Ĉe tio la servistino eliris el la ĉambro, mi ĉesis esti pucelo, kaj li kronis sian agon de mensoga perfidulo.

»La tagiĝo sekvis la nokton de mia misfortuno, sed ne tiel baldaŭ kiel sendube don Fernando volis, ĉar, kiam viro kontentigas sian apetiton, lia plej granda deziro estas foriri. Mi tion diras, ĉar, eĉ antaŭ ol vidiĝis la helo de la aŭroro, don Fernando rapide lasis min kaj forglitis, gvidate de la servistino, kiu pli frue ankaŭ penetrigis lin ŝtele en la domon. Adiaŭante min, li diris (kvankam kun malpli da varmo kaj insisto ol kiam li alvenis), ke liaj ĵuroj estas firmaj kaj veraj, kaj ke mi fidu lian promeson; kiel plian konfirmon de siaj vortoj, li detiris de sia fingro riĉan ringon kaj ĝin ŝovis sur la mian. Fine li foriris, kaj mi ne scias, ĉu mi tristis aŭ ĝojis; mi certas nur, ke mi sentis min perpleksa, agitata kaj preskaŭ ekster mi, kaŭze de tiel stranga okazo. Mi, aŭ ne havis kuraĝon, aŭ ne memoris severe riproĉi la servistinon pro ties perfido kaŝi don Fernandon en mia ĉambro, ĉar mi ankoraŭ ne konsciis, ĉu tio ĵus okazinta al mi estis afero bona aŭ bedaŭrinda. Ĉe la momento de lia foriro, mi diris al don Fernando, ke, ĉar mi estis jam lia, li povus viziti min la proksimajn noktojn, ĝis li dezirus fari publikan deklaron de nia geedziĝo. Li revenis nur la sekvantan nokton, kaj dum pli ol unu monato mi ne povis vidi lin en la strato nek en la preĝejo; vane mi serĉadis lin, kvankam mi sciis, ke li troviĝas en la urbo, kaj ke preskaŭ ĉiutage li iras ĉasi.

»Vere, tiuj tagoj kaj horoj estis por mi plenaj de mizero kaj doloro, kaj mi komencis dubi, kaj eĉ ne kredi, pri la sincero de don Fernando; mi memoras, ke mi faris al mia servistino, pro ŝia perfido, la riproĉojn, kiujn ĝis tiam mi ŝparis al ŝi, kaj ankaŭ, ke mi retenis miajn larmojn kaj klopodis serenigi mian mienon, ĉar mi timis, ke miaj gepatroj povus demandi min pri la kaŭzo de mia tristo, kaj tiam mi devus respondi per ajna mensogo. Sed alvenis la momento, kiam tiaj antaŭzorgoj abrupte ĉesis: mi blinde ignoris ĉian respekton kaj prudentan rezonon, perdis la paciencon, kaj miaj sekretaj pensoj iĝis publike konataj.

»Ĉio ĉi okazis kiam, post kelka tempo, mi aŭdis, ke don Fernando edziĝis, en najbara urbo, al knabino belega kaj de honorinda familio, kvankam ne tiel riĉa, ke ŝia doto povus havigi al ŝi tiel altrangan edzon. Oni diris, ke ŝi nomiĝas Luscinda, kaj ke en ŝia edziniĝo okazis pluraj strangaĵoj.

Aŭdinte la nomon de Luscinda, Cardenio nur levetis la ŝultrojn, mordis al si la lipojn, kuntiris la brovojn kaj tuj poste liaj okuloj fariĝis du fontoj de larmoj. Tamen Dorotea daŭrigis sian historion, dirante:

—Kiam mi aŭdis la tristan novaĵon, mia koro, anstataŭ frostiĝi, brulis per tia furiozo, ke mi apenaŭ povis eliri al la strato kaj krie proklami la perfidon kaj la infamion al mi faritajn. Sed mia kolero kvietiĝis, kiam mi decidis efektivigi ian planon tiun saman nokton. Mi pruntis ĉi kostumon disde paŝtisto laboranta je la servo de mia patro kaj konfidis al li mian sekreton. Mi petis de li, ke li min akompanu ĝis la urbo, kie, laŭ la famo, troviĝis la perfida don Fernando. La paŝtisto riproĉis min pro mia manko de prudento kaj trovis mian intencon absurda, sed, vidante min neŝanceligebla en mia decido, li konsentis akompani min, kiel li diris, ĝis la fino de la mondo. Mi tuj metis en tolan saketon virinan veston, kaj kelke da juveloj kaj mono por ajna eventualo, kaj en la silento de la nokto, dirante nenion al la perfida servistino, eliris el mia hejmo kaj, akompanate de la paŝtisto kaj de miaj angoraj pensoj, ekiris piede al la urbo. Mi urĝiĝis sur la vojo kun la deziro alveni plej baldaŭ, ne por malhelpi kion oni jam faris, sed almenaŭ por demandi al don Fernando, kiel li povis fari al mi tian fiagon.

»Post du tagoj kaj duono mi alvenis al la urbo, kaj demandis al la unua preterpasanto pri la situacio de la domo de la gepatroj de Luscinda. Li donis al mi pli da informoj ol mi dezirus; li indikis al mi la domon kaj krome rakontis ĉion okazintan en la edziniĝo de Luscinda, afero tiel konata en la urbo, ke la homoj formis grupojn por babili pri ĝi. Li diris, ke la nokton de la geedziĝo, tuj post ol Luscinda donis sian konsenton esti edzino de don Fernando, ŝi profunde svenis, kaj, ke, kiam li deligis al ŝi la korsaĵon, por ke ŝi pli facile spiru, li trovis sub ĝi bileton skribitan de ŝia propra mano. Luscinda deklaris en la bileto, ke ŝi ne povos esti la edzino de don Fernando, ĉar ŝi jam edziniĝis al Cardenio (kiu, laŭ la asertoj de la preterpasanto, estis unu el la ĉefaj nobeloj de la urbo) kaj ke ŝi diris «jes» al don Fernando nur por obei siajn gepatrojn. Resume, ŝajnas, ke, laŭ la cetera teksto de la bileto, Luscinda havis la intencon mortigi sin tuj post la fino de la ceremonio, kaj tio konfirmiĝis kiam, laŭdire, oni trovis ponardon ie sub ŝia kostumo. Tiam don Fernando, kredante ke Luscinda mokis, disdegnis kaj ofendis lin per sia konduto, tiel koleriĝis, ke li atakis ŝin, antaŭ ol ŝi rekonsciiĝis, kaj li ne vundis ŝin per la sama ponardo trovita sur ŝi, ĉar tion malhelpis ŝiaj gepatroj kaj la ceteraj ĉeestantoj. Oni diris, ke don Fernando tuj foriris de la urbo, ke Luscinda ne rekonsciiĝis ĝis la sekvanta tago, kaj, ke, tiam, ŝi diris al ŝiaj gepatroj, ke ŝi estas la edzino de tiu Cardenio antaŭe menciita. Mi aŭdis ankaŭ, ke Cardenio ĉeestis la ceremonion kaj, ke, kiam li vidis ŝin edziniĝinta, kion li neniam povus imagi, li profunde desperis kaj foriris de la urbo, lasinte leteron, en kiu li plendis pri la nefideleco de Luscinda kaj deklaris sian decidon apartiĝi de la homoj por ĉiam.

»Ĉio ĉi estis publike konata en la tuta urbo, kaj ĉiu parolis pri ĝi, precipe kiam kuris la famo, ke ankaŭ Luscinda malaperis el sia hejmo kaj urbo, ĉar oni vidis ŝin nenie; kaŭze de tio ŝiaj gepatroj preskaŭ freneziĝis kaj ne sciis kion fari por retrovi ŝin. Tia novaĵo animis min; mi pensis, ke pli bone estis al mi ne trovi don Fernandon, ol trovi lin edziĝinta; ke eble ekzistas ankoraŭ rimedo por mia misfortuno; ke la ĉielo malhelpis lian duan edziĝon sendube por igi lin kompreni ke, kiel kristano, li devas atenti la sanon de sia animo pli ol la logon de la mondaĵoj. Ĉi pensoj rondiris en mia menso kaj konsolis min per esperoj vanaj kaj nebulaj, por ke mi eltenu ĉi abomenindan vivon.

»Mi estis ankoraŭ en la urbo kaj ne sciis kion fari pro la foresto de don Fernando, kiam, iun tagon, mi aŭdis urban kriiston; li anoncis riĉan rekompencon al la persono min trovonta, kaj laŭte priskribis mian aĝon kaj kostumon. Aliflanke, mi eĉ aŭdis la onidiron, ke la paŝtisto min akompananta delogis kaj fortiris min de ĉe miaj gepatroj, kaj tio profunde afliktis min, ĉar mi komprenis, kiel malalten falis mia reputacio, ne nur pro tio, ke mi forkuris, sed ankaŭ pro la fakto ke mi tion faris kun ulo tute ne inda je mia persono.

»Tuj kiam mi aŭdis la kriiston, mi foriris de la urbo kun la paŝtisto, kiu jam komencis montri kelkan ŝanceliĝon en sia promesita fideleco, kaj, tiun nokton, pelate de la timo esti trovitaj, ni venis en la koron de ĉi densejo. Sed mavo naskas mavon, kiel oni diras, kaj la fino de unu misfortuno kutime signas la komencon de alia pli granda; tion mi spertis, ĉar mia bona paŝtisto, ĝis tiam fidela kaj fidinda, vidante min en ĉi solejo, puŝate de sia friponeco pli ol de mia belo, volis profiti la okazon kaj, sen timo al Dio kaj sen respekto al mi, faris al mi senhontan proponon. Kiam mi respondis al li kun justa indigno, li ne plu petis kaj komencis uzi la forton. Sed la ĉielo, kiu malofte, aŭ neniam, ĉesas prizorgi kaj favori la virton, tiel favoris la mian, ke malgraŭ mia febla forto, mi sukcesis, sen multa peno, faligi lin en ravinon, en kies fundo li restis, mi ne scias ĉu viva aŭ morta. Poste, kurante pli rapide ol mi povus esperi de mia laco kaj angoro, mi plu penetris inter ĉi montoj kun la nura penso kaj deziro kaŝi min de mia patro, kaj de la personoj, kiuj serĉis min en lia nomo.