Miguel Cervantes - La inĝenia hidalgo don Quijote de La Mancha

»—Ne konkludu tiel rapide, sinjoro don Montesinos —mi diris tiam—. Rakontu vian historion, kiel decas, ĉar vi scias, ke ĉiaj komparoj estas abomenaj, do oni ne bezonas kompari personon kun persono. La senegala Dulcinea de El Toboso estas, kia ŝi estas, kaj sinjorino doña Belerma estas, kia ŝi estas kaj estis… kaj punkto.

»—Sinjoro don Quijote, pardonu min. Mi konfesas, ke mi ne faris bone, dirante, ke sinjorino Dulcinea apenaŭ egalus al sinjorino Belerma. Mi sciis, dank’ al ia intuo, ke via moŝto estas ŝia kavaliro, do tio devus sufiĉi al mi, por ke mi mordu al mi la langon, anstataŭ kompari ŝin kun io alia, se ne kun la ĉielo.

»Per ĉi ekskuzoj de la granda Montesinos, mia koro trankviliĝis de la ŝoko, kiun mi ricevis, kiam li komparis mian sinjorinon kun Berlema.

—Kaj mi tre miras —diris Sancho—, ke vi ne saltis sur la olduleton por trakalcitri al li la ostojn kaj elŝiri lian barbon ĝis la lasta haro.

—Ne, amiko Sancho —respondis don Quijote—. Mi ne rajtas tion, ĉar ni havas la devon respekti ĉian oldulon, precipe se li estas kavaliro kaj krome ensorĉito. Sed en la aliaj multaj demandoj kaj respondoj de nia konversacio ĉio iris glate inter mi kaj li.

—Mi ne komprenas, sinjoro don Quijote —diris tiam la kuzo—, kiel via moŝto vidis tiom da aferoj kaj aŭskultis kaj parolis tiel multe, se konsideri, ke via restado en la kaverno estis kurta.

—Antaŭ kiom da tempo mi descendis? —demandis don Quijote.

—Antaŭ iom pli ol unu horo —respondis Sancho.

—Tio ne eblas —respondis don Quijote— ĉar, tie sube, la nokto kaj la mateno trafis min trifoje, do, laŭ mia kalkulo, mi restis tri tagojn en tiuj foraj regionoj kaŝitaj al la homa rigardo.

—Certe mia sinjoro pravas —diris Sancho—. Ĉio okazas al li pere de ensorĉoj, sekve, kio al ni ŝajnas unu horo, tio eble egalas al tri tagoj kun ties noktoj tie sube.

—Tre eble —respondis don Quijote.

—Ĉu via moŝto manĝis en la menciita tempo? —demandis la kuzo.

—Eĉ ne unu plenbuŝon —respondis don Quijote—. Kaj ankaŭ ne sentis malsaton.

—Ĉu la ensorĉitoj dormas? —demandis la kuzo.

—Ne —respondis don Quijote—. Almenaŭ en la tri tagoj trapasitaj de mi kun ili, nenies okuloj fermiĝis. Ankaŭ mi ne dormis.

—Bone aplikiĝus al ĉi kazo la proverbo «Kun kiu vi kuniĝas, tia vi fariĝas» —diris Sancho—. Se via moŝto kutime iras kun ensorĉitoj fastantaj kaj ne dormantaj, ne mirinde, ke ilia akompano ankaŭ vi nek manĝas nek dormas. Sed pardonu min, sinjoro mastro, kaj Dio prenu min kun si (ne la diablo, kiel mi preskaŭ diris) se mi konfesas, ke mi kredas nenion el via rakonto.

—Kial ne? —demandis la kuzo—. Ĉu vi kredas, ke don Quijote povus mensogi? Eĉ se li volus, li ne havus tempon sufiĉan por elpensi kaj komponi tian milionon da fikcioj.

—Mi ne kredas, ke mia sinjoro mensogas —respondis Sancho.

—Kion vi kredas, do? —demandis don Quijote.

—Mi kredas —diris Sancho—, ke, kion vi rakontis ĝis nun, kaj kion ceteran vi rakontos, enbatis en vian cerbon kaj imagon la saĝa Merlín aŭ la magiistoj ensorĉintaj la bandon, kiun, laŭ vi, vi vidis kaj alparolis tie sube.

—Tio, kvankam ebla, ne okazis —respondis don Quijote—, ĉar mi vidis per miaj propraj okuloj kaj tuŝis per miaj propraj manoj kion mi rakontis. Sed, kion vi opinios, se mi aldonas, ke inter la nenombreblaj mirindaĵoj al mi montritaj de Montesinos (pri ili mi rakontos al vi detale en nia vojaĝo, ĉar ne ĉiuj oportunas al la nuna momento) troviĝis tri kampulinoj, kiuj cerve saltis kaj kapriolis tra ravaj kampoj? Tuj mi rekonis en unu el ili la senegalan Dulcinea de El Toboso, kaj en la du aliaj la saman paron da kampulinoj, kiuj akompanis ŝin, kiam ni renkontis ŝin survoje, proksime al El Toboso. Mi demandis al Montesinos, ĉu li konas ilin; li respondis, ke ne, sed ke, laŭ lia opinio, sendube temas pri tri grandaj damoj ensorĉitaj; ke antaŭ nur kelke da tagoj ili aperis sur la herbejoj, kaj ke mi ne devus miri je tio, ĉar multaj aliaj sinjorinoj de la pasintaj kaj nunaj epokoj troviĝas tie transformitaj en plej diversajn figurojn. Kaj, inter ili, li konis la reĝinon Ginevra kaj ties duenjon Quintañona, kiuj verŝis vinon por Lanceloto alveninta de Britujo.

Aŭdante tion, Sancho pensis, ke li, aŭ perdos la saĝon, aŭ mortos de rido. Ĉar li sciis la veron rilate al la supozata ensorĉo de Dulcinea, tial, ke li estis ĝia aŭtoro kaj ĝia sola atestanto, li fine konvinkiĝis, sen ia dubo, ke lia mastro absolute perdis la racion kaj estas freneza de la kapo ĝis la piedoj. Li do diris:

—En mava tempo, en pli mava okazo kaj en fatala tago sobiris via moŝto al la alia mondo, kaj en missorta momento vi renkontis sinjoron Montesinos, tial, ke li tiel ŝanĝis vin. Vi bone fartis ĉi tie supre, kun via tuta saĝo, kian Dio donis al vi, kaj vi bele konsilis kaj sentencis ĉiumomente, anstataŭ rakonti, kiel nun, tiom da neimageblaj absurdoj.

—Ĉar mi konas vin, Sancho, mi ne atentas viajn vortojn —respondis don Quijote.

—Same mi ne atentas la viajn —diris Sancho—, eĉ se vi batos aŭ mortigos min kaŭze de miaj opinioj, aŭ kaŭze de tio, kion mi plu diros, se vi ne volas korekti viajn proprajn vortojn. Sed diru nun, kiam regas ankoraŭ la paco inter ni: kiel, aŭ per kio, via moŝto rekonis nian sinjorinon Dulcinea? Kaj, se vi parolis al ŝi, kion vi diris, kaj kion ŝi respondis?

—Mi rekonis ŝin —respondis don Quijote— ĉar ŝi portis la saman veston, kiel en la tago, kiam vi montris ŝin al mi. Mi alparolis ŝin, sed, anstataŭ respondi, ŝi turnis al mi la dorson kaj forkuris tiel rapide, ke eĉ ne unu sago atingus ŝin. Mi volis sekvi ŝin, sed Montesinos min konsilis rezigni la persekutadon, unue ĉar ĝi tute vanus, kaj precipe, ĉar jam baldaŭ sonus la horo de mia reveno el la kaverno. Li aldonis, ke iam en la futuro oni informus min pri kiel li, Belerma, Durandarte kaj la ceteraj personoj tie troviĝantaj devus esti elsorĉitaj. Sed el ĉio, kion mi vidis kaj rimarkis, plej afliktis min, ke, kiam Montesinos parolis al mi ĉi aferojn, unu el la du akompanantinoj de la senfortuna Dulcinea proksimiĝis al mia flanko, sen ke mi vidus ŝin veni, kaj kun la okuloj plenaj de larmoj, diris al mi en febla kaj vea tono:

»—Mia sinjorino Dulcinea de El Toboso kisas la manon de via moŝto kaj suplikas vin, ke vi informu ŝin, pere de mi, kiel vi fartas; kaj tial, ke ŝi troviĝas ĉi-momente en granda mona embaraso, ŝi same suplikas plej insiste, ke vi bonvolu prunti al ŝi ses realojn, aŭ kiom ajn vi povus, prenante kiel garantion la jenan novan jupon el kotono. Ŝi promesas, ke ŝi redonos plej baldaŭ la prunton al vi.

»Ĉe tia komisio mi miris kaj perpleksis kaj, turnante min al sinjorino Montesinos, demandis:

»—Ĉu eblas, sinjoro Montesinos, ke la ĉefaj ensorĉitoj suferas tiajn bezonojn?

»—Kredu, sinjoro don Quijote de La Mancha —li respondis—, ke tiu speco de bezono ĉie troviĝas, etendiĝas al ĉiuj lokoj, trafas ĉian personon kaj indulgas eĉ ne la ensorĉitojn; kaj se sinjorino Dulcinea de El Toboso sendis por ses realoj kaj la garantio estas laŭŝajne bona, prefere pruntu ilin, ĉar sendube ŝi troviĝas en granda embaraso.

»—La garantion mi ne prenos —mi respondis—, nek povas doni al ŝi kion ŝi petas, ĉar mi havas nur kvar realojn.

»Mi donis ilin al ŝi (la samajn kvar realojn, kiujn vi, Sancho, donis al mi antaŭ kelkaj tagoj, ke mi helpu per ili la almozulojn renkontotajn sur la vojo) dirante:

»—Estimata amikino, informu vian sinjorinon, ke mi sentas en la koro profundan aflikton pro ŝia embarasa situacio, kaj ke mi volus esti ia Fúcar [288] [288] Proverba frazo uzata en la epoko de Cervantes por indiki riĉon kaj oferemon. Fúcar aŭ Fugger estis nobela familio de germanaj bankieroj, kiu havis financajn rilatojn kun Hispanujo. por eltiri ŝin el ĝi. Diru al ŝi ankaŭ, ke mi, nek povas, nek devas havi bonan sanon, tial, ke mankas al mi ŝia agrabla kompanio kaj ŝia saĝa babilado, kaj ke mi petas ŝin plej insiste, ke ŝi permesu, ke ĉi sklava kaj vojo-laca kavaliro ŝia renkontu kaj alparolu ŝin. Informu al ŝi ankaŭ, ke en la plej neatendita momento ŝi aŭdos, ke mi faris ĵuron kaj voton similan al la ĵuro kaj voto farita de la markizo de Mantuo, kiam ĉi lasta decidis venĝi sian nevon Baldovinos, kiun li trovis mortanta meze de la montoj; per tia ĵuro li devigis sin manĝi nenion el primetitaj tabloj, kaj abstini de kelkaj aliaj bagateloj, ĝis li venĝus lin. Same mi ĵuros ripozi neniam, kaj, eĉ pli diligente ol la infanto don Pedro de Portugalujo, vagadi tra la sep partoj de la mondo, ĝis mi elsorĉos ŝin.