Чарлз Дыкенс - Калядны харал

Дух не затрымаўся тут надоўга і, загадаўшы Скруджу схапіцца за яго мантыю, паляцеў кудысьці над тарфянікам. Але куды? Не ў мора ж? Так, у мора! Зірнуўшы назад, Скрудж з жахам убачыў далёка за сабой бераг — жахлівы ланцуг скалаў. Яго аглушыла ракатанне хваляў, якія каціліся, і раўлі, і лютавалі сярод імі ж прарытых правалаў, і ашалела намагаліся падмыць зямлю.

За некалькі лігаў ад берагу на бязрадасным рыфе — рэштках скалы, якая апусцілася калісьці пад ваду і аб якую год за годам разбіваліся неўтаймоўныя хвалі, — стаяў самотны маяк. Цокаль яго абляпілі груды марскіх водарасцяў, а буравеснікі (калі марскія водарасці нараджаюцца з вады, то гэтых птушак, відаць, нараджае вецер) узляталі над ім і потым імкліва пікіравалі ўніз, як тыя хвалі, за якія чапляліся іх крылы.

Але нават тут два чалавекі, што сачылі за ліхтаром, распалілі агонь, які праз вузкае акно ў тоўстай каменнай сцяне кідаў на грознае мора зіхоткі прамень святла. Злучаючы над грубым сталом мазолістыя рукі, яны зычылі адзін аднаму вясёлых Калядаў і падымалі за свята бляшанкі з грогам, і старэйшы з іх, чый твар у жорсткіх змаганнях са стыхіяй загрубеў, нібы насавая фігура старога карабля, завёў суворую песню, вельмі падобную да шуму шторму.

Дух зноў паімчаў наперад над чорным уздыбленым морам — далей, далей, — пакуль (як ён сам паведаміў Скруджу) яны не апынуліся далёка ад усіх берагоў і не апусціліся на палубу карабля. Яны пастаялі ля стырнавога, потым падышлі на бак да дазорцы, потым — да вахтавых, цёмных, прывідных фігураў, што стаялі на сваіх пастах, і кожны на караблі напяваў сабе пад нос калядную мелодыю, ці думаў пра заўтрашняе свята, ці шэптам расказваў суседу пра ранейшыя Каляды, спадзеючыся сустракаць наступныя ўжо дома. І ў кожнага на караблі, няважна, спаў ён ці нёс службу, быў добрым ці злым, знаходзіліся ў гэты вечар цяплейшыя, чым звычайна, словы для тых, хто быў побач. Маракі дзяліліся адзін з адным радасцю свята, успамінаючы далёкіх і дарагіх сваякоў і ведаючы, што тыя з пяшчотай згадваюць пра іх.

І як жа здзівіўся Скрудж, слухаючы стогны ветру і думаючы пра ўрачысты лёс людзей, што над нязнанай безданню, глыбіні якой хаваюць не менш таямніцаў, чым сама смерць, плывуць праз цемру і самоту, — як жа, паўтаруся, ён здзівіўся, калі, занурыўшыся ў гэтыя думкі, пачуў вясёлы смех. Але яшчэ больш здзівіўся Скрудж, калі зразумеў, што гэта смех яго пляменніка, што сам ён апынуўся ў сухім і ярка асветленым пакоі і што побач, усміхаючыся і пазіраючы на гэтага пляменніка ўхвальна і прыязна, стаіць Дух!

— Ха-ха-ха! — смяяўся пляменнік Скруджа. — Ха-ха-ха!

Калі вам выпала нечуванае шчасце ведаць чалавека, якому Бог падарыў весялейшы смех, чым у пляменніка Скруджа, я магу сказаць толькі адно: я вам зайздрошчу. Прадстаўце яго мне, і я з усёй пачцівасцю буду шанаваць такое знаёмства.

Хвароба і гора лёгка перадаюцца іншым, але няма ў свеце нічога больш непераадольнага і заразнага, чым смех і добры настрой, і гэта вельмі правільны, справядлівы і высакародны парадак. Калі пляменнік Скруджа ад смеху хапаўся за бакі, трос галавой і крывіў самыя неверагодныя грымасы, яго жонка, Скруджава пляменніца па мужу, смяялася гэтак жа весела, як ён. Не адставалі і госці — яны таксама з усяе моцы рагаталі:

— Ха-ха-ха! Ха-ха-ха-ха-ха!

— Ён сказаў, што Каляды — гэта шахрайства! — крычаў пляменнік Скруджа. — І ён шчыра ў гэта верыць!

— І гэта, Фрэд, яшчэ горай, — абурана сказала пляменніца Скруджа. Бог з імі, жанчынамі! У іх заўсёды ўсё да канца, усё занадта сур’ёзна.

Яна была вельмі прывабная, нават, я б сказаў, надзвычай прывабная. Прыгожы тварык з лёгкім выразам здзіўлення і ямкамі на шчоках, маленькі спелы раток, нібыта створаны для пацалункаў (ды што там, дакладна для іх створаны!), падбароддзе з гэтымі слаўнымі ямінкамі, якія з’яўляліся, калі яна смяялася, і самыя прамяністыя вочы, якімі толькі магла пахваліцца жывая істота. Усё ў ёй, так бы мовіць, кідала выклік (ну, вы разумееце, пра што я), але і несла прымірэнне. Ох, якое цудоўнае прымірэнне!

— Ён і праўда дзівакаваты стары, — сказаў пляменнік Скруджа, — дзівакаваты і не тое каб надта прыемны. Але ён сам сябе карае, і я нічога супраць яго казаць не буду.

— Ён жа вельмі багаты, Фрэд, — нагадала яму жонка. — Ну, прынамсі ты так казаў.

— І што з таго, мая дарагая? — сказаў Фрэд. — Яму няма з гэтага багацця ніякае карысці. Ён нічога з ім не робіць. Ён нічога не траціць на сябе. І нават не радуецца думцы пра тое — ха-ха-ха! — што калі-небудзь ашчаслівіць гэтым багаццем нас!