Чарлз Дыкенс - Калядны харал

— Дзінь-дон!

— Без чвэрці гадзіна, — лічыў Скрудж.

— Дзінь-дон!

— Гадзіна ночы! — пераможна ўзвясціў Скрудж. — І нічога не здарылася!

Ён вымавіў гэта яшчэ да апошняга ўдару, і вось гадзіннік урачыста, змрочна, гулка і скрушна абвясціў гадзіну ночы. У тое ж імгненне ў пакоі ўспыхнула святло, і чыясьці рука расхінула полаг.

Так-так, менавіта чыясьці рука расхінула, паўтаруся, полаг, прычым не ў нагах ці за спінаю, а акурат перад самым тварам Скруджа. Такім чынам, рука расхінула полаг, і Скрудж, прыўскочыўшы на ложку і застыўшы напаўседзячы, апынуўся з незямным госцем, чыя рука полаг і расхінула, твар да твару — так блізка, як цяпер мы з вамі, бо ў думках я акурат нахіляюся над вашым плячом.

Перад Скруджам стаяла дзіўная істота, вельмі падобная да дзіцяці, можа, не так да дзіцяці, як да старога, убачанага праз дзіўнае шкельца: здавалася, ён аддаліўся ад назіральніка і таму паменшыўся да дзіцячых памераў. Яго валасы, што падалі на плечы і ніжэй, за спіну, былі нібыта сівыя, але на твары не было ніводнае зморшчынкі, а шчокі чырванелі пяшчотным румянцам. Рукі былі вельмі доўгія і моцныя, кісці рук — таксама: у іх нібы хавалася надзвычайная сіла. Яго далікатна сфармаваныя ногі былі, як і рукі, аголеныя. Істота была ўбраная ў бялюткую туніку, абвязаную вакол таліі зіхоткім пасам, што гарэў чароўным святлом. У руцэ госць трымаў свежую зялёную галінку вастралісту, і насуперак гэтаму зімоваму сімвалу прыпол яго аздаблялі летнія кветкі. Але самым дзіўным у яго абліччы быў яркі струмень святла, што біў з макаўкі і асвятляў усё навокал, а таму не выклікала пытанняў прызначэнне гасілкі ў выглядзе каўпака, якую істота трымала пад пахай — на выпадкі, менш спрыяльныя для ілюмінацыі.

Зрэшты, самым дзіўным Скруджу, які, паступова супакойваючыся, разглядаў істоту, падалося нават не гэта. Бо як пас госця ўспыхваў зіхоткімі іскрамі спачатку ў адным месцы, а праз імгненне — ужо ў іншым, так і сама фігура час ад часу страчвала цэласнасць: яна рабілася то аднарукай, то аднаногай, то абрастала дваццаццю нагамі, потым ног зноў рабілася дзве, але знікала галава, а вось галава на месцы, але няма цела. Калі тыя ці іншыя часткі цела раствараліся ў густым мораку, здавалася, што ад іх не засталося і следу, а потым яны самым неверагодным чынам з’яўляліся наноў, бачныя гэтак жа выразна, як і раней.

— Вы той самы Дух, чый прыход мне прадказалі? — спытаў Скрудж.

— Так, гэта я.

Голас Духа прагучаў мякка, пяшчотна і надзвычай ціха — быццам ён стаяў не побач, а дзесьці далёка.

— Хто вы і што робіце?

— Я — Дух Мінулых Калядаў.

— Даўно мінулых? — пацікавіўся Скрудж, разглядаючы карузліка.

— Не. Бо гэта тваё мінулае.

Калі б хтосьці спытаў у Скруджа, чаму яму раптам закарцела ўбачыць Духа ў каўпаку-гасілцы, адказаць ён бы не змог. Але жаданне было такое, што ён наважыўся пра гэта папрасіць.

— Што?! — усклікнуў Дух. — Ты хочаш пагасіць маё святло сваімі нікчэмнымі рукамі?! Табе мала, што ты — адзін з тых, чые жарсці стварылі гэты каўпак і змушалі мяне год за годам насіць яго, насунуўшы на самыя вочы?!

Скрудж з усёй пачцівасцю паспяшаўся адмовіцца ад любых просьбаў, якія маглі пакрыўдзіць Духа, і ўпэўніў госця, што не помніць, каб хоць раз у жыцці змусіў кагосьці начапіць каўпак. Потым ён адважна пацікавіўся, якія справы прывялі да яго Духа.

— Твой дабрабыт! — прамовіў Дух.

Скрудж горача падзякаваў, падумаўшы пры гэтым, што бяссонная ноч — не найлепшы спосаб дасягнення дабрабыту. Дух, мабыць, пачуў гэтыя думкі, бо тут жа адказаў:

— Значыць, тваё выпраўленне. Будзь пільным!

З гэтымі словамі ён выцягнуў моцную далонь і мякка ўзяў Скруджа за руку.

— Падымайся і ідзі за мной!

Калі б Скрудж пачаў жаліцца, што надвор’е і час не самыя прыемныя для шпацыру, што ў ложку цёпла, а на дварэ слупок тэрмометра апусціўся ніжэй за нуль, што апрануты ён зусім не да сезону — дамашнія пантофлі, халат і начны каўпак — і што ён паспеў ужо крыху прастудзіцца, усе яго жальбы былі б марнымі. Хаця Дух трымаў яго мякка, амаль па-жаночы, супраціўляцца было бессэнсоўна. Скрудж падняўся і, убачыўшы, што Дух скіраваўся да акна, схапіўся за прывіднае ўбранне і ўзмаліўся:

— Але ж я смяротны! Я магу зваліцца!

— Я дакрануся да цябе, — прамовіў Дух і паклаў руку на грудзі Скруджу, — і ты дасі рады нават складанейшым перашкодам.

Тут яны прайшлі праз сцяну і апынуліся на прасёлкавай дарозе сярод палёў. Горад проста знік — ад яго не засталося і следу. Разам з ім зніклі цемрадзь і туман — наўкола быў ясны і марозны зімовы дзень, і на зямлі ляжаў снег.