Эрих Ремарк - Тры таварышы

Настала цішыня. Змоўк вулічны шум, адзінокі ліхтар гарэў над тратуарам. Тонкія лісточкі дрэў, асветленыя знізу, былі амаль белыя, ледзь не празрыстыя, а кроны былі падобныя да мігатлівых светлых ветразяў…

— Паслухай дождж, Пат…

— Дождж…

Яна ляжала каля мяне. Яе валасы ўздымаліся чорнай капой на белай падушцы. Твар над чарнатой валасоў здаваўся вельмі бледны. Адно плячо вытыркнулася ўверх, аднекуль на яго падала святло, і яно свяцілася матавай бронзай. Вузкая палоска святла легла на руку.

— Паглядзі, — сказала яна і падняла на святло далоні.

— Мне здаецца, што гэта з вуліцы ад ліхтара, — сказаў я.

Яна прыўзнялася. Цяпер яе твар таксама быў асветлены, святло падала на плечы і грудзі, жоўтае, як ад васковай свечкі, яно змянялася, злівалася, рабілася аранжавым, у ім утвараліся блакітныя колцы, і раптам за яе спіной з'явілася цёплая чырвань, нібы німб, яна перакінулася вышэй і паволі паплыла па столі пакоя.

— Гэта рэклама цыгарэт насупраць.

— Бачыш, які прыгожы твой пакой, — сказала яна.

— Прыгожы ад тваёй прысутнасці, — сказаў я. — Гэты пакой ужо ніколі не будзе такі, як быў, таму што ты пабыла тут.

Яна стала на калені, агорнутая блакітным святлом.

— Але… — сказала яна. — Я ж часта буду тут… часта.

Я ляжаў ціха і глядзеў на яе. Мне ўсё бачылася, як у мяккім выразным сне. Я ўвесь быў расслаблены, вольны, спакойны і вельмі шчаслівы.

— Якая ты прыгожая, Пат! Куды прыгажэйшая, чым у любой сукенцы!

Яна ўсміхнулася і нахілілася да мяне.

— Ты мусіш вельмі моцна любіць мяне, Робі. Я не ведаю, што мне рабіць без кахання.

Яе вочы як прывязалі мяне. Яе твар быў зусім блізка ад майго. Ён быў рухомы, зусім адкрыты, напоўнены палкай сілай.

— Ты павінен трымаць мяне, — шаптала яна, — мне патрэбны нехта, хто б трымаў мяне, а то я павалюся. Я баюся.

— Не відаць, каб ты баялася, — не пагадзіўся я.

— Баюся. Толькі не выдаю. Я часта баюся.

— Я ўтрымаю цябе, — сказаў я, усё яшчэ ў гэтым незвычайным, гэтым плынным светлым сне. — Я цябе буду моцна трымаць, Пат. Ты яшчэ падзівішся.

Яна ўзяла мой твар у далоні.

— Праўда?

Я кіўнуў. Яе плечы свяціліся жоўтым колерам, нібы ў глыбокай вадзе. Я ўхапіў яе рукі і прыцягнуў яе да сябе… Нас падхапіла вялікая хваля, якая ззяла, дыхала, расла, і расла, і расла, і нарэшце накрыла ўвесь белы свет.

Яна спала ў мяне ў абдымках. Я часта прачынаўся і глядзеў на яе. Мне здавалася, што канца ночы не будзе. Мы луналі недзе, па-за часам. Усё здарылася так хутка, я нават не зразўмеў. Я не думаў, што мяне хтосьці можа пакахаць. Я прызнаваў, што для мужчыны я магу быць выдатным таварышам. Але не мог сабе ўявіць, за што мяне можа пакахаць жанчына. Мне здавалася, што толькі пройдзе гэта ноч, я прачнуся — і ўсё мінецца.

Змрок пашарэў. Я ляжаў ціха. Мая рука пад галавой Пат здранцвела, я нічога не адчуваў. Але я не варушыўся. Толькі тады, калі яна павярнулася ў сне і ўткнулася ў падушку, я змог вызваліць руку. Я ціхенька ўстаў, пачысціў зубы і пагаліўся. Адэкалонам я пацёр валасы і патыліцу. Усё было незвычайнае: і шэры паўзмрок пакоя, і думкі, і цёмныя абрысы дрэў за акном. Калі я павярнуўся, то ўбачыў расплюшчаныя вочы Пат. Яна глядзела на мяне. Я сумеўся.

— Хадзем, — сказала яна.

Я падышоў да яе і сеў на край ложка.

— Няўжо гэта праўда? — спытаў я.

— Чаму ты пытаешся?

— Не ведаю. Можа, таму, што ўжо раніца. Пасвятлела.

— Падай цяпер мае рэчы, — сказала яна.

Я падняў з падлогі тонкую шаўковую бялізну. Яна была лёгкая, бо яе было мала. Я трымаў яе ў руцэ. «Нават бялізна незвычайная, — падумаў я. — Тая, хто яе носіць, — таксама незвычайная. Я ніколі яе не зразумею, ніколі».

Я аддаў ёй рэчы. Яна абняла мяне за шыю і пацалавала.

Потым я праводзіў яе дадому. Мы амаль не размаўлялі. Мы крочылі побач між срэбнага ранку. Па бруку грукалі малочныя фургоны. З'явіліся разносчыкі газет. Нейкі стары сядзеў каля дома і спаў. Яго падбародак тросся, нібы хацеў адваліцца. Міма праехалі веласіпедысты, везучы кашы з булачкамі. Над вуліцай павіс пах цёплага свежага хлеба. Высока над намі ў блакітным небе праляцеў самалёт.

— Сёння? — спытаў я Пат каля дзвярэй дома.

Яна ўсміхнулася.

— У сем? — спытаў я.

Яна не выглядала зморанай. Яна была свежая, быццам добра выспалася. На развітанне яна пацалавала мяне. Я пастаяў каля дома, пакуль не ўбачыў, што ў яе пакоі загарэлася святло.

Потым я вяртаўся. Па дарозе мне прыйшло ў галаву шмат прыгожых слоў, якія я павінен быў сказаць ёй. Я блукаў па вуліцах і думаў пра тое, што я мог бы сказаць і зрабіць, калі б быў не такі, які быў. Потым я пайшоў на рынак. Ужо пад'ехалі фургоны з гароднінай, мясам і кветкамі. Я ведаў, што тут на тыя ж самыя грошы можна купіць удвая больш кветак, чым у крамах. На ўсе грошы, колькі ў мяне было, я купіў цюльпанаў. Яны вельмі прыгожыя, зусім свежыя, з кропелькамі вады ў чашачках. Я набраў поўнае бярэма. Прадаўшчыца паабяцала мне, што адашле кветкі Пат у адзінаццаць гадзін. Абяцаючы, яна засмяялася, а потым дадала яшчэ ладны букет фіялак.