Сустрэлі ноўгарадцаў прыветна, нібы не ўцяміўшы мэты прыезду, далі адагрэцца і пачаставалі - ды і чаму злаваць на іх? Ні ў чым гэтыя людзі, што з паўмесяца мерзлі ў дарозе, не вінаватыя - не ўласнае жаданне пасадзіла іх у вазкі і пагнала за тысячу вёрст. Наступным ранкам выспаныя госці абвясцілі сваю пасольскую справу. У вас ёсць птушка, а ў нас ёсць лавец, казалі сваты, у вас - князёўна-выданніца, а ў нас малады князь, мо, яны адзін аднаму - суджаныя... Рагвалод адказваў, што ёсць у іх дачка, але малая гадамі, слабая на здароўе, яшчэ пры маці сядзіць, лаўцоў пакуль што баіцца, а да каго яе сэрца пакліча, не бацькам вырашаць, тут яна сама сабе загадчыца... Нарэшце паклікалі Рагнеду. І зноўку апынулася яна пасярод хаты, і ноўгарадскія сваты разглядалі яе, а яна пакланілася ім і апусціла вочы, ды ўжо не ад сораму, як было перад кіяўлянамі, а з-за шчымлівай няёмкасці, што праз хвіліну пачуюць яны крыўднае слова. Усе тыя бацькавы дарадцы, што сведчылі першае сватанне, зараз глядзелі з няшчырай цікаўнасцю, і смуткам адклікалася ў душы Рагнеды разлічаная і ўскладзеная на яе хлусня гэтай сустрэчы з прыбыльцамі і абвяшчэння нібыта ўласнага сардэчнага пачуцця нібыта самой падабранымі словамі. Без увагі выслухала яна бацькава пытанне: ці жадае яна стаць жонкаю ноўгарадскага князя Ўладзіміра?
- Не! - рэзка адказала Рагнеда. - Не хачу разуць рабыніча! Пайду за Яраполка! - пакланілася аслупелым сватам і пакінула пакой з палёгкай на сэрцы ад скінутага прыкрага абавязку.
Ноўгарадцы, сцяўшы зубы, адкланяліся, выйшлі на двор, моўчкі дачакаліся, пакуль запрагуць коней, пасядалі ў вазкі і паімчалі прэч. Маркотна рыпелі па лёдзе палазы, і чулася ў пакрыўджаным сціхаючым рыпе нейкая цьмяная пагроза. Але пагнаў вецер замець, закружыліся на Дзвіне снежныя віхуры, і ўсё знікла з вачэй - быццам і не прыязджаў ніхто. А крыўдна ноўгарадцам ды іхняму князю - дык што, не дагодзіш кожнаму на белым свеце. Ды і хто не крыўдзіцель? Кожная птушка свайго гнязда пільнуе. Хоць крыўдным словам адмоўся, хоць лагодным - не мяняецца вынік адказу. Яднаюцца Кіеў з Полацкам, а Ўладзімір у Ноўгарадзе застаецца адзін супроць двух; прыйдзецца яму перад братам схіліцца...
Слепіць удача. Пахмельным туманам ахутвае яна розум. Хоць і паслаў князь Рагвалод вестуна да Яраполка з паведамленнем аб ноўгарадскім суперніцтве, аднак нядоўга разважаў пра наступствы. Не было за Ўладзімірам слыннай справы, каб устрывожыцца і думаць пра яго ўсур'ёз. Ну, відаць, упарты і дзёрзкі, калі вярнуўся ў Ноўгарад пасля выгнання і двухгадовага жыцця сярод варагаў. Ды неяк ціха адсядзеўся ён у іх; падобна, і не займаўся нічым, толькі ажаніўся з нейкай варажкай, яна сына нарадзіла. Невялікі патрэбен для гэтага розум. Але каб быў і разумнейшы - усё адно не трымаць яму верх. Злучаць свае палкі Яраполк і Рагвалод, ды Рагвалодаў брат Тур прывядзе дружыны з дрыгавіцкіх зямляў - пыл застанецца ад Уладзіміра. Ён і сам павінен разумець сваю дробнасць. Так што, няма падставы хвалявацца. І князь Рагвалод супакоена чакаў Ярылава дня, калі прыедзе па Рагнеду кіеўскі жаніх.
Мяркуючы іншым днём пра летні паход на Ноўгарад, пра выдаткі і выгады гэтага паходу для Полацка, князь нагэтулькі быў перакананы ў яго непазбежнасці, асадзе і разбурэнні ноўгарадскага дзядзінца, што не бачыў для Ўладзіміра іншага выратавання, апроч новых уцёкаў за мора, у варажскія селішчы. Калі-нікалі ўсё ж турбавала неспакойная думка, што Ўладзімір па маці рабыніч, а па бацьку - князь, і, магчыма, у яго не менш волі, жорсткасці і здольнасцяў, чым меў бацька. І калі хоча вайны, дык, пэўна, думае, як узяць перамогу. Але - дзе возьме войскі? Чым будзе плаціць? Хто адгукнецца на ягоны заклік? Заварожваў князя прывід незлічонага мноства чаўноў, на якіх прывядзе сваё войска Яраполк, вырашаючы дзве справы - вяселле і наступнае хуткае скарэнне непаслухмянага брата. Таму Рагвалод сваю вайсковую гатоўнасць прымеркаваў да лета - загадана было гарадскім і вясковым ваярам збірацца ў полк на Купалле. Раней купальскага тыдня сумесны паход не пачнецца - трэба і маладым пасля вяселля пацешыцца, каб зачалося наступнае княжацкае калена...
Бадай што, толькі адна непрыемная думка выспела ў князя з роздуму пра Ўладзіміра і Яраполка, і датычыла гэтая думка ўласных сыноў, якім выпадзе па ягонай смерці ці гібелі княжыць у Полацкай зямлі, і зразумела, што старэйшы, Усяслаў, возьме вярхоўную ўладу, а Брачыславу прыйдзецца слухаць братава слова. Аднак братава воля - не бацькоўская. Раптам пажадае ён адлучыцца з сваім удзелам, і тады развядзе братоў нянавісць, і пачнецца вайна, як было ў Яраполка з Алегам, а цяпер - з Уладзімірам. Князь, сумуючы, паклікаў сыноў і растлумачыў сваю апаску.
Читать дальше