Мөсәгыйт Хәбибуллин - Сайланма әсәрләр. Том 5. Сөембикә ханбикә һәм Иван Грозный. Айбиби / Избранные произведения. Том 5

Здесь есть возможность читать онлайн «Мөсәгыйт Хәбибуллин - Сайланма әсәрләр. Том 5. Сөембикә ханбикә һәм Иван Грозный. Айбиби / Избранные произведения. Том 5» — ознакомительный отрывок электронной книги совершенно бесплатно, а после прочтения отрывка купить полную версию. В некоторых случаях можно слушать аудио, скачать через торрент в формате fb2 и присутствует краткое содержание. Город: Казан, Год выпуска: 2013, ISBN: 2013, Жанр: Историческая проза, russian_contemporary, tt. Описание произведения, (предисловие) а так же отзывы посетителей доступны на портале библиотеки ЛибКат.

Сайланма әсәрләр. Том 5. Сөембикә ханбикә һәм Иван Грозный. Айбиби / Избранные произведения. Том 5: краткое содержание, описание и аннотация

Предлагаем к чтению аннотацию, описание, краткое содержание или предисловие (зависит от того, что написал сам автор книги «Сайланма әсәрләр. Том 5. Сөембикә ханбикә һәм Иван Грозный. Айбиби / Избранные произведения. Том 5»). Если вы не нашли необходимую информацию о книге — напишите в комментариях, мы постараемся отыскать её.

Татарстан Республикасының халык язучысы, Г. Тукай исемендәге Дәүләт премиясе лауреаты Мөсәгыйт Хәбибуллин әсәрләренең бу томында «Сөембикә ханбикә һәм Иван Грозный», «Айбиби» романнары тәкъдим ителә.
В этот том произведений народного писателя Республики Татарстан, лауреата Государственной премии имени Г. Тукая Мусагита Хабибуллина вошли романы «Сөембикә ханбикә һәм Иван Грозный», «Айбиби».
В формате PDF A4 сохранен издательский макет книги.

Сайланма әсәрләр. Том 5. Сөембикә ханбикә һәм Иван Грозный. Айбиби / Избранные произведения. Том 5 — читать онлайн ознакомительный отрывок

Ниже представлен текст книги, разбитый по страницам. Система сохранения места последней прочитанной страницы, позволяет с удобством читать онлайн бесплатно книгу «Сайланма әсәрләр. Том 5. Сөембикә ханбикә һәм Иван Грозный. Айбиби / Избранные произведения. Том 5», без необходимости каждый раз заново искать на чём Вы остановились. Поставьте закладку, и сможете в любой момент перейти на страницу, на которой закончили чтение.

Тёмная тема
Сбросить

Интервал:

Закладка:

Сделать

Андрей кенәзне кабул иткәндә, Елена үз янына олан кенәзне дә утыртты. Кенәз Андрей алар белән итагатьле итеп, баш иеп исәнләште, ачыктан-ачык, туганнарча сөйләште. Һәм ана белән бала алдында ант эчте: моннан бөек кенәгинә һәм олан кенәз атына бер генә яманлык та кылмас, үз йортына сарайга каршы боярларны, дьякларны, угланнарны җыймас, алар зарланырга килгәндә дә куып җибәрер, капкасыннан да кертмәс.

Килештеләр. Кочаклашып, туганнарча саубуллаштылар. Әмма күп тә үтми шул тарафтан янә яман хәбәрләр ява башлады. Елена янә үзенең ышанычлы кешесен, бу юлы инде Феофилны, Андрей кенәз биләмәсенә җибәрде. Әйе, чынмы бу хәл? Әмма кенәз Андрей янә авыруга сабышып ята булып чыкты. Инде сәламәтләнгәндер дип, Елена аны Казан хәлләре турында киңәшкә чакыртты, иллә кенәз монда да килмәде. Ул гынамы, бөтен боярларга хат белән коткы тарата. Имеш, бөек кенәз олан гына, дәүләт белән, нигездә, Елена идарә итә, сез кемгә хезмәт итәргә телисез? Ачыклыйк, килегез, мин сезне утарымда көтәм.

Бу хәбәр килеп ирешкәч, Еленага башка чара калмады, Иван Телепнёвка ул Андрей кенәзне, тиз генә эзләп табып, Мәскәүгә алып килергә кушты. Оста дипломат, хәйләкәр кенәз Иван Телепа Андрей кенәзгә килде (һәм берүзе, чөнки ышаныч зуррак), алар бик әйбәтләп, иске хәлләрне искә төшереп төне буена эчтеләр һәм Иван, бар җаваплылыкны үз өстенә алып, Елена минем сөяркәм, ул сиңа һичнинди яманлык кылмаячак дип, бичара кенәзне Мәскәүгә алып килде. Андрей кенәздән коты алынып курыккан Елена сөйгәне Иван Телепнёвка шелтә белдерде, ә Андрей кенәзне зинданга яптырды. Аякларына богау салып, зинданга ташланган кенәз Андрей Телепага ышануына үкенепләр бетә алмады. Бу хәбәрне ишетеп, бер төркем боярлар кенәгинә Еленага үпкә белдерәләр, кенәзнең гаебе юк дип, тегене акларга маташалар. Зарланган боярларны кабул иткәндә, олан кенәз янә анасы янында утыра, янә барысын да хәтер орчыгына урый, барысын да истә калдыра. Ә анасы исә аны тәгаен шаккатыра, Андрей кенәз яклы утызлап боярны кулга алырга әмер бирә һәм кала урамнарыннан чыбыркы суктыра-суктыра уздырырга куша. Бу да аз тоела бөек кенәгинәгә, ул аларны Новгород юлындагы дар агачларына асып куярга һәм сөякләре таралып беткәнче җирләмәскә боера. Аның боерыгын карусыз үтиләр. Андрей кенәз исә, кыйнауга, рәнҗетүгә түзә алмый, зинданда җан тәслим кыла.

Бөек кенәгинә Казан мәсьәләсендә тәмам пошаманга калды, Сафа Гәрәй хан урыс җирләренә яу артыннан яу йөри, Кострома җирләренә кереп, Засекин кенәзнең гаскәрен тар-мар итә, үзен үтерә. Бу хәлне ишеткәч, бөек кенәгинә Шаһгали ханга янә бүләкләр төяп җибәрде һәм казанлыларга каршы чыгарга гаскәр әзерләргә кушты. Әмма Шаһгали хан казанлыларга яу чыгарга ашыкмады, бүләкләрне алган, мәгәр җавабын тәгаенләп бирмәгән. Елена боярларны җыеп киңәште дә Литва белән тиз арада солых төзергә булды. Солыхны бик тиз тоттылар һәм Көнбатыштан гаскәрне кайтарып, санын алдылар да, һәммәсен дә барлап, 1537 елда Казанга таба кузгалдылар. Ул арада Сафа Гәрәй атлы гаскәре белән Муром каласына яу килә, каланы ала алмый, әмма якын-тирәдәге авылларны туздыра, талый, әсирләр җыеп алып китә. Ул арада Кырым ханы Сәхиб Гәрәй: «Казан – минем йорт ул, анда яу барасың икән, мин Мәскәвеңә яу кузгалам», – дип яный.

Елена белән Думага җыелган боярлар болай хәл иттеләр: Казан тарафына киткән гаскәрне кире борырга, моның өстенә Сафа Гәрәй ханга илчеләр җибәрергә һәм солых төзергә…

Бөек кенәгинә Елена Глинская үзе алып барган сәясәттән канәгать түгел иде. Әмма һични кыла да алмады, язмыш аңа һәрчак аяк чалып торды. Думада һәм тәхеттә җиде яшьлек угланы белән утырса да, дәүләтнең сәяси йөге аның өстендә иде. Вакыт-вакыт аның бу хакта кемгәдер зарланасы, үз-үзен кызгандырасы килә иде. Бар иде ул кеше – Иван Телепнёв. Елена ул кешене һәр көн диярлек зарыгып көтеп алды. Иван Телепнёвның аяк тавышларын ишетүгә үк, йөрәге калтырана башлар иде. Озынчарак буйлы, тутсыл йөзле, кара бөдрә чәчле, зәңгәр күзле сөйгәне Иван Телепа килеп керү белән тунын салып ташлар, кайнарланып, Еленаны кулына күтәреп алыр һәм ятагына алып керер иде. Зарланасы итми, бүген дә шулай. Сөешеп, назлашып күңелләре тәмам шаша башлагач кына, ул аны чишендерә башлар, Елена исә аның сәдәфләрен ычкындырыр, сабыры төкәнүен сиздереп, иреннәренә үрелер, суырып-суырып үбәр, тәмам дөньясын онытыр иде. Ни өчен соң әле ул «иде» дип уйлый, бу хәл бүген дә шулай ич. Менә бүген дә ул яңа чыгып килгән кояштай балкып килеп керер, дьяк Ваарлам аның кулыннан тунын алыр, ә сөйгәне аның ятагына ашыгыр. Яуга җибәргәндә, ул аның өчен куркыр, яу кырында ятып калмагае дип, өстәмә җансакчылар бирер, чөнки кенәз Иван Телепаны ул җир кешесе буларак кына түгел, күктәге җан иясе – фәрештәләр сурәтендә дә ярата иде. Әле булса Псковка җибәргәндә, ул аны чакыртып алды һәм кочагына иңде дә: «Ванюша, җаным, саклый күр үзеңне, исән-имин әйләнеп кайтмасаң, мин дә бу якты дөньяда яшәмәм. Ишетәсеңме, Ванюша?!» – диде.

Читать дальше
Тёмная тема
Сбросить

Интервал:

Закладка:

Сделать

Похожие книги на «Сайланма әсәрләр. Том 5. Сөембикә ханбикә һәм Иван Грозный. Айбиби / Избранные произведения. Том 5»

Представляем Вашему вниманию похожие книги на «Сайланма әсәрләр. Том 5. Сөембикә ханбикә һәм Иван Грозный. Айбиби / Избранные произведения. Том 5» списком для выбора. Мы отобрали схожую по названию и смыслу литературу в надежде предоставить читателям больше вариантов отыскать новые, интересные, ещё непрочитанные произведения.


Отзывы о книге «Сайланма әсәрләр. Том 5. Сөембикә ханбикә һәм Иван Грозный. Айбиби / Избранные произведения. Том 5»

Обсуждение, отзывы о книге «Сайланма әсәрләр. Том 5. Сөембикә ханбикә һәм Иван Грозный. Айбиби / Избранные произведения. Том 5» и просто собственные мнения читателей. Оставьте ваши комментарии, напишите, что Вы думаете о произведении, его смысле или главных героях. Укажите что конкретно понравилось, а что нет, и почему Вы так считаете.

x