Мөсәгыйт Хәбибуллин - Сайланма әсәрләр. Том 6. Чоңгыллар. Сулар үргә акса да… / Избранные произведения. Том 6

Кәнзел бу төнне йоклый алмады. Кичә ул хатыны белән ачуланышты, фанатик картларга хас үҗәтлек белән шәригатьчә «талак» дип әйтте. Хатыны Зәйтүнә моңа каршы кычкырып көлде генә.

– Абау, мәхәббәтсез! Атаң урынына мулла булып калырга исәбеңме әллә? Нинди талак ди ул, тиле. Китче-китче янымнан, якын килмә, җан өшеткеч нәмәстә!

Хатынының бу сүзләренә Кәнзел торган саен зәһәрләнә бара, әмма тамак ертып кычкырырга күрше өйдәге әнисеннән яхшысынмый иде. Шуңа күрә ул хатынына якынрак килде һәм, тешен кысып, тагын:

– Талак, талак, талак! – дип гыжлады.

Зәйтүнәнең күзләре түгәрәкләнде, Кәнзелне бу чаклы җүләр һәм томана булыр дип уйламаган иде ул, күрәсең.

– Тукта әле, тукта, нишләвең бу синең, тилекәй?.. Менә сиңа! Синең сасы аягыңны юып торыр дип беләсеңдер инде мине! Иснә менә, ни исе килә! – Зәйтүнә Кәнзелнең борыны төбенә үк «тәкә мөгезе» китереп терәде.

– Чат оятың юк икән, битсез! Чыгып кит хәзер үк, дүрт ягың кыйбла! – дип җикерде Кәнзел.

– Хәзер, хәзер китәм лә… Алдыма тезләнеп, аягым үпсәң дә, бүгеннән каласым юк син кипкән чабак янында. Төн түгел, сәгать тә тормаячакмын, сәгать тә!..

Шулвакыт урамда машина гөрелтесе ишетелде, Зәйтүнәнең күзләре елтырап китте. Ул бер мизгелгә генә тавышын тыңлап торды да ике кешелек киң җәймәсен сыдырып алды һәм, аны идәнгә җәеп, мендәрләрне бәйләргә кереште.

«Бусы да чын-чынлап китәр микәнни?» – дип, кисәк кенә өметен өзде Кәнзел. Ниләр генә әйтмәсен, ул Зәйтүнәнең болай кырт сындырып чыгып китәсенә ышанып җитми иде.

– Бер әйберемне дә калдырмыйм сез чабакларга. Талак, имеш, һай алла, ни ди бит, ни ди! Егылыплар китәрсең сүзләренә, – дип сөйләнде Зәйтүнә, торган саен зәһәрләнә барып, әйберләрен җыя-җыя. – Кадим замандагыча куркытмакчы, гыйбат тилесе…

Кәнзел дәшмәде. Аның инде дәшәр чамасы юк, чынга әверелә башлаган бу хәлгә аптыраган, шаккаткан, хәйран калган иде. Өченче хатын китә бит инде, өченчесе ташлап китә аны!

Зәйтүнә Кәнзелгә бик теләп килмәде. Кәнзелнең инде ике хатынын аерып җибәрүе турында хәбәрдар иде ул, аннары әнисенең яманатыннан да бераз шүрли төшкән иде. Алай да Зәйтүнә Кәнзелгә килде. Таҗылбанат аның белән үзе килеп сөйләште. Күрер күзгә карчык йомшак кына табигатьле кебек иде: кабаланмый гына, үз дәрәҗәсен белеп кенә сөйләшер, мактанмас, шапырынмас. Зәйтүнә өйләренә килен булып төшкәч тә, яшьләр арасына кысылмады, һәрчак килене яклы булды.

Зәйтүнә үзе дә эшчән, кулыннан килмәгән нәрсә юк, чая, тапкыр сүзле, җор телле, шул сыйфатлары өстенә табигать аңа зифа буй-сын да биргән иде. Ни галәмәттер, моңа чаклы хатын-кыздан тәм дә, ямь дә тапмаган Кәнзел Зәйтүнәне үлеп яратты. Нигә китә бу Зәйтүнә? Ачу китерерлек әллә ни дә әйтмәде бит ул аңа. Әйтик, бераз көнләште, сөйрәлчек дип сүкте, ди. Шуннан ни? Ул бит аңа хәтта бармак белән дә чиртмәде. Тегеләрен рәнҗеткәләде, шуңа түзмәделәр, шуңа киттеләр. Моңа ни җитмәде?

– Тукта әле, Зәйтүнә, Зәйтүнә, дим!

Кәнзел кинәт идәнгә тезләнде дә Зәйтүнәнең балтырларыннан кочты.

– Зәйтүнә җаным, китмә! Мин сине яратам, өзелеп яратам, Зәйтүнә!..

Хатын бер мәлгә тынып калгандай булды, кулындагытөенчеген караватка ташлап, баш түбәсе пеләшләнә башлаган Кәнзелгә карап торды.

– Мескен әдәм син, Кәнзел, бичара!..

Кәнзел куырылып куйды, яшен суккандай, читкә тайпылды. «Кем, Кәнзелме мескен?! Кәнзелме бичара?!»

– Зәйтүнә, әйт яшерми генә, син аның белән чынлапта сөйрәлдеңме? Хакмы шул? Дөрес, дөрес, кеше юкны сөйләмәс!

Зәйтүнә тез өстендә үзенә таба шуыша башлаган Кәнзелне төртеп җибәрде, ир заты читкә тайпылды, чак кына егылмый калды.

– Кәнтәй! Үтерәм!..

Шунда өйгә Таҗылбанат килеп керде.

– Ни булды, балалар? Нигә талашасыз, ни бүләсез?

Кәнзел корт чаккандай торып басты.

– Инәй, Зәйтүнә, китәм, ди.

Таҗылбанат чибәр йөзле, үзенеке кебек үк чем-кара күзле килененә җирәнгеч бер караш ташлады, килененең башын чөя төшеп басып торуын күргәч, иренен бөрештереп, авыз читен кыйшайта төште.

– Кая китә?

– Наратбашка, бөтенләй, ди.

– Шуңа тезләндеңме, шуңа хатын алдына тез чүктеңме?

Кәнзел әнисенә ялварып карады.

– Кайда синең ирлегең? Кайда?! – дип, тавышын күтәрә төште Таҗылбанат һәм: «Ни әйтергә тели тагын бу убырлысы!»– дип аптырабрак калган килене янынарак килде. Таҗылбанат, куе дегет кебек күзләрен чекерәйтә төшеп, бер мизгел килененә карап бакты.

Чибәр иде килене. Кәнзел Зәйтүнәне төшергәч, Таҗылбанат куанып бетә алмаган иде. «Ичмасам, матур-матур, чибәр-чибәр балалар китерер», – дип уйлаган иде. Аннары аңа нинди эшкә генә тотынмасын, килененең җебеп тормавы, төшү белән, фермага эшкә керүе, көрәп булмаса да, иш янына куш китереп, ай саен шактый мул акча алуы ошаган иде. Янә тагын ул, күпне күргән хатын-кыз буларак, шуны да күрде: Кәнзел дә Зәйтүнәне ярата, әйләнә-тулгана да, сәбәп табып, гел хатыны янында бөтерелә, өрмәгән җиргә дә утыртмый. Ләкин ул янә, тәҗрибәле хатын буларак, Зәйтүнә килене йөзендә тагы бернәрсә күргән иде: килене улын яратып бетерми. Улына бу турыда әйтмәде, әмма: «Тота белмәс бу мәми авыз моны, үз ишен табар да берәрсенә тагылып китеп барыр», – дип юраган иде. Күңеле дөрес тойган икән.