Мөсәгыйт Хәбибуллин - Сайланма әсәрләр. Том 6. Чоңгыллар. Сулар үргә акса да… / Избранные произведения. Том 6

– Хезмәтчеләр өендә алар.

– Атлар кайда?

– Атлар абзарда.

Офицер кулын селекте, Гайзулланың күзләренә текәлде һәм, теш арасыннан сытып чыгарган кебек ысылдап:

– Миңа карт кирәк, ишетәсеңме, карт кирәк! Кем үтерде аны? Кичтән генә исән кешене кем үтерде?! – диде. – Ул миңа Хәсән алып кайткан алтынны бирергә тиеш. Шундый приказ белән килдем мин, ишетәсеңме, бусурман.

– Так точно, әфицәр әфәндем!

– Нәрсә син, бусурман… Бар, тиз казакларны уят!

Гайзулланы җил алды, ул, атылып, ишегалдына чыкты, хезмәтчеләр өенә йөгерде, аларны уятты да янә офицер янына әйләнеп килде. Офицер бер стакан аракыны эчеп алган һәм өстәлдәге салкын сарык ботын кимереп маташа иде, Гайзулла керүгә, ул:

– Син безнең белән китәсеңдер бит, бусурман? – дип сорады.

– Шулай дип торам, әфәнде.

– Дөрес эшлисең. Юкса, кызыллар килсә, сиңа көн булмас. Бар, атың иярлә. Стоп! Карт кайда?

– Иске өйдә.

– Картны минем үз күзем белән күрәсем килә…

Бары тик бернәрсә өчен генә әле булса гафу итә алмады Гайзулла үзен: шул минутта әллә нишләп офицерга буйсынды. Юкса койрыгы бәйләнмәгән иде бит аның аларга. Ә инде юлга чыккач, кире әйләнеп кайтуын һәрвакыт чирканып исенә төшерде.

Ә ул болай булды. Гайзулла, казакларга ияреп, авылны чыкты, Зур күл башына җитте, урман юлына килеп керүләренә,кылт итеп, офицерның өйдә калуы күз алдына килде. «Тукта, ни дип калды ул?»

Борылды да, артына да әйләнеп карамыйча, авылга чапты.

– Шо-нибудь забыл, новерное, с жёношкой не попращался, – диде казакларның өлкәнрәге. – Пущай скачет.

Ләкин Гайзулладан язмыш бу юлы да көлде.

Офицер солдатларына кичүгә җитүгә аны көтеп торырга дип боерган иде. Үзе казакларны озатты да абзар янындагы аты янына килде, ияр каешларының ныклыгын тикшерде, ял астына кулын тыгып, хайванның тән җылысын тоеп торды. Нәрсәнедер күреп бетерә алмады ул. Кемдер аны алдады. Кем? Кайсысы? Киявеме, карт үземе, кызымы?

Күңеленнән картның үлүенә ышанмый, Рәхим бай хәйләли, кая булса шылган, дип уйлый иде офицер, шуңа ул туп-туры иске өйгә юнәлде. Киявенең сүзләрендә хаклык булган икән, Рәхим бай, кулларын күкрәгенә куеп, үлек кыяфәтендә сәкедә ята иде. Офицер килде дә байның салкын кулын тотып карады: шик юк, карт чынлап та дөнья куйган иде. Ачуыннан ул яңак итен чәйнәде, тонык, нурсыз карашы белән өйгә күз йөртеп чыкты. Үзе иске өй булса да, пөхтәләп җыештырылган сәке, атлас юрганнар, мендәрләр, зур гына тәрәзәләр, гөлләр, киштә тулы китаплар һәм чаршау, шул чаршау артында пышык-пышык елаучы берәү. Офицер аның бай кызы икәнен бирегә килеп кергәч тә тойган, нәкъ менә күрмәсә дә тойган иде, роза чәчкәләре төшкән чаршау артында хәрәкәт күреп, соңгы минутта ул шунда атлады. Аның аяк тавышын ишетепме, Таҗылбанат мич янынарак елышты. Офицер хатынны күрде дә таң калды: җилкәсендәге ак шәле идәнгә шуып төшкән, чем-кара озын толымнары янбашларына кадәр җиткән, йөзен яшькелт яулык очы белән каплаган, шомырт кара күзләрендә гүя чаткылар уйный. Офицер җәһәт кыланды, хатынга үрелде, Таҗылбанат кыр кәҗәсе кебек, куркынып, мичкә сыенды. Күрде дә татар хатынын офицер өнсез-телсез калды. Чибәр, гүзәл иде хатын.

Әллә нинди яман уйлар бораулап үтте офицерның зиһенен.

– Ханым!

Таҗылбанат ишеккә ташланды, әмма офицер аннан җитезрәк булып чыкты, хатынның чәч толымыннан эләктереп алды.

– Ханым, тукта әле. Мин синең кайгың уртаклашам… Нигә бу кадәр чәбәләнәсең соң әле?

– Җибәрегез, җибәр…

Офицер Таҗылбанатның биленнән эләктереп алды да, хатын ике кулын тиң аның күкрәгенә терәсә дә, көч белән кочаклап китерде.

– Йә, ир-зат күрмәгән сыман кыланма инде, ирең минем казаклар белән китте… Аннары мин сине үтерергә җыенмыйм, котың алынмасын…

– Әтием, әткәй!..

Таҗылбанат бәргәләнеп карады, әмма куллары артка каерылуга, офицерның һәммә хәрәкәтенә буйсынып, кисәк тынып калды, бары тик кан чәчрәп чыкканчы иреннәрен генә тешләде.

Нәкъ шулчак бусагада Гайзулла пәйда булды. Офицер аны күрмәде. Гайзулла, күз ачып йомганчы, офицерның кылычын суырып алды.

– Тор, хәшәрәт!

Офицерның гәүдәсе ниндидер мизгелдә тынып калды, икенче мизгелдә ул тормакчы итте, әмма тураеп та өлгерә алмый, аркасына кылыч кадалуын тойды. Ул яман итеп акырып җибәрде.

– Ой, стой! – дип өлгерде ул һәм, хәтта кем тарафыннан үтерелүен дә белмичә, йөзтүбән капланды. Аның гәүдәсен үтәли чыккан кылыч идәнгә кадалды, һәм офицер канатыннан бәйләнгән кош сыман талпынырга, үлем белән көрәшеп чәбәләнергә тотынды.