Мөсәгыйт Хәбибуллин - Сайланма әсәрләр. Том 6. Чоңгыллар. Сулар үргә акса да… / Избранные произведения. Том 6

Ул арада агрегатлар да килеп җитте. Басуны гөрелте күмде. Алар артыннан орлык төягән машиналар… Агрегатлар килеп туктауга, чәчүчеләр чәчкечләрне караштыра, майлый, көйли башладылар. Тракторчы егетләр, яңа шытып килгән чирәмгә кырын төшеп, тәмәке көйрәтергә керештеләр.

Тамчы да алар янына килде.

– Исәнмесез! Килеп җиттекме, Кәрам абый?

– Менә фәрман көтәбез, – диде Кәрам, сузылып ятты, кулларын баш астына куйды. – Кинога төшерүчеләр тоткарлый. Тегеләй ит, болай ит дигән булалар, ничаклы вакытны ашадылар.

Кәрам янына ук кырын төшкән Мәгъсүм терсәгенә таянып күтәрелде дә:

– Шуңа бүген миннән артта калдыңмы? – диде һәм, йөзен кояшка борып, Кәрамга да әйтмәгән сыман бер кыяфәттә: – Иң элек, Кәрам иптәш, вымпелны минем тракторга күчереп эл, аннары сөйләшерсең безнең белән, дускаем!..

Кәрам «эһ» дигәнче торып утырды һәм авыз читендәге сигаретны бер читкә төкереп җибәрде дә чәчкечләр янында маташкан егеткә:

– Рафаэль, вымпелны Мәгъсүм абыеңның тракторына күчереп эл! – дип кычкырды.

– Менә шулай, – диде Мәгъсүм, янә ятты да, йөзен кояш нурларына куеп, күзләрен йомды. – Быел, ниһаять, инандыңмы инде минем алда булуыма? Юкса былтыр кыстырганны быел кычкыргансың дип ишеттем әле мин…

– Ә нигә, әллә рас түгелме? Килмәдеңме салган баштан, чиләр калдыра-калдыра чәчмәдеңме?

Мәгъсүм торып утырды һәм, сул күзен кыса төшеп, теш арасыннан гына черт итеп төкереп алды.

– Төртер җирдә кизәнмиләр, заманы ул түгел. Кем эчми хәзер, әллә синме?!

– Минем чамам бар.

– Карагыз әле монда берәүне, чамалы кеше килгән. Чаманы аны бизмән белән үлчиләр, ә кеше карынында үлчәү юк. Берәүгә йөз грамм да бугазыннан ашып киткән, салып алса, күзенә ак-кара күренми башлый, икенче берәүгә ярты литр да нипочём. Минем эчүемдә синең ни эшең бар соң әле, синекен эчәмме, дигәндәй?..

– Шауламагыз әле, егетләр. Көн туса, чәкәшергә генә торалар, эт белән мәче диярсең үзләрен! – дип сүз башлады өлкән тракторчыларның берсе. – Кем кайчан, кайда чи калдырганны тикшергәнче кузгала башларга кирәк. Атна буена күзгә рәтләп йокы кергәне юк, якты күздә тәмамласак, кайтып мунча кереп, хатыннарыгыз янында йоклар идегез, ичмасам. Җитмәсә, иртәгә бәйрәм.

– Бригадир кая югалды соң? Ашламаны нигә болай озак китермиләр?

– Ярый, Кәрамның башкортлардан урлап алып кайткан бичәсе бар да… Мунча ягып көтүчем булмагач, мин нишләргә тиеш соң, Шәйморза абзый? – дип сөйләнүен белде Мәгъсүм. – Талип абый әллә шашты инде, кибеттә зәмзәм саттырмый башлаган.

– Чәчүләр беткәнче генә ул, – диде баядан бирле егетләрне тыя килгән Шәйморза. – Акчаң бик кычкырса, әнә Наратбашка барып кил, анда өелеп ята, ди. Ә мунча ягу мәсьәләсендә, кем гаепле аңа? Үзең. Йөрмәс идең утыз яшеңә чаклы чирәбең кашып. Равил әнә Сабантуйга төшерәм, ди. Авылда бер Зариф белән син генә калдыгыз инде капка төбен иснәп йөрүчеләр. Башкорт кызын урлап кайтты да Кәрам әнә авыз ерып кына утыра.

Механизаторлар шулай әрепләшкән арада, «летучка» белән тагын ике агрегат ияртеп, бригадир Зариф та килеп җитте һәм тракторчыларның арка кыздырып ятуларын күрүгә:

– Ни җаннарыгыз белән арт кыздырып ятасыз әле! Ни машиналарыгызга май салмыйсыз, ни чәчкечләргә орлык төямисез. Ниндәен сүлпәнлек бу! Мәгъсүм, кабыз тракторыңны! Кабыз да эзгә төш! – дип кыздырып алып китте.

– Борчакны гранулаланган ашлама белән катнаштырып чәчәргә диделәр түгелме соң? – дип сикереп торды Мәгъсүм.

– Ашлама килгәләгәнче әйләнә торсак та берни булмас. Талип абый нәрсә дип әйтеп китте?!

«Летучка» дан коелган фотокорреспондентлар, кинооператорлар килеп җиттеләр. Алар, бригадирны бер читкә дәшеп, нидер сорадылар да чәчеләсе җир башына таба киттеләр.

– Йә, ничек, башлыйбызмы, сеңелкәш? – дип сорады бригадир әлегә кадәр бер читтәрәк басып торган Тамчыдан.

– Зариф абый, ашламасыз чәчмибез. Мидхәт миңа шулай дип кисәтеп әйтеп китте.

Тамчыдан шул сүзне ишетүгә, бригадир:

– Синең эшең – биредә, сеңелкәш, тирәнлекне тикшерү, бер сантиметрга төшкән бөртек санын санау. Әгәр дә мәгәр сиңа боларның барысын да Минзәлә килмешәге өйрәтте дип авызың ачасың икән, сөйләшмим бүтән синең белән. Чәчәбез! Минем сиңа киңәшем бар…

– Мин сезнең киңәшегезгә мохтаҗ түгел, Зариф абый. Миңа ышанып калдырган эшкә үзем җавап бирәм. Оят түгелме сезгә, килмешәк дип сөйләргә? Әллә сез революциягә кадәр яшәгән авыл картымы? Сортлы борчак ашлама белән чәчелергә тиеш, мин шуны гына беләм.

– Тиеш, – диде Зариф. – Ат дагалаганда, бака ботын кыстырмый торган иде. Акыллы киңәш бирим әле үзеңә, сеңелкәш, бар кайтып үз эшеңне эшлә, ичмасам, үзеңә дә, галим абыеңа да файда булыр.