Мөсәгыйт Хәбибуллин - Сайланма әсәрләр. Том 6. Чоңгыллар. Сулар үргә акса да… / Избранные произведения. Том 6

– Кыяр тавындагы басуга ашлама чыгарылмаган, анда бармыйбыз. Ул турыда Талип Кәрамович үзе дә белә, – диде торган саен үзсүзләнә барган Мидхәт.

– Самолёт безнең аэродромда инде, ашлама төйи, – диде Зиннуров. – Сез барып җиткәнче сиптереп тә чыгар.

«Самолётны кем биргән? Нигә мин белмим? Ничек болай иртә? Чакырып-чакырып та төшкә генә килеп җитәләр иде бит бу очучылар?» Мидхәт өчен искитәрлек хәл иде бу, егет тәмам аптырый калды.

– Эшләр алайга киткән икән, кузгалыйк. Мансур бир командаң егетләреңә.

Шуны гына көткән кебек, механизаторлар, шау-гөр килеп, машиналарына таралыштылар. Мидхәт, инженерның «вездеход» ына утырып, аэродромга китте. Бу машинаны чәчү чорына аңа беркеткәннәр иде. Шофёр, яшь күренсә дә, җитез кылана. Салулый-таптанарак булса да, аэродромга килеп җиттеләр. Анда инде самолёт тора, машина килеп туктаган, төяүчеләр янында бригадир Зариф йөри иде.

– Сәлам, Зариф, – диде Мидхәт, машинадан төшүгә.

– Сәлам. Тракторлар киттеме әле?

– Алар юлда инде.

– Югыйсә Талип абый борчыла, – диде Зариф һәм җилкәсенә ашлама капчыгын салды. – Менә күрәсең, үземә төяшергә туры килде. Авылга төшеп булмады. Баткак. Менә бу ике егетне дә фермадан гына алдым. Давай, давай, егетләр. Кызурак кыланыгыз. Унбиш минуттан самолёт һавада булырга тиеш.

Зариф илле килограммлы капчыкларны җилтерәтеп кенә ташлый, самолётка бушатучы егет авыз-борынын кулъяулыгы белән бәйләгән, шуңа карамастан пырх-пырх төчкерә иде.

– Икенчесен ассагыз да төямим, Зариф абый. Ашлама төйим дип, чехотка алыр хәлем юк, – диде егетләрнең берсе.

– Икенчесенә билгеләнгән кешеләр килер. Аларның противогазлары, маскалары бар. Менә монысын төяве мәхшәр әле аның.

Мидхәт капчыкларга тотыныргамы, юкмы дип икеләнеп тора иде, машина әрҗәсеннән ашламалы капчыкларны биреп торучы шофёр:

– Әйдәгез әле, иптәш Бәдретдинов, сез дә билегезне язып алыгыз, – дип, аны да эшкә кушты. «Вездеход» тагы шофёрны да төяшергә дәшеп алдылар.

Самолёт әрҗәсе тулгач, моңа кадәр бер читтә басып торган очучы, Зариф янына килеп:

– Егет икәнсең, – дип, бригадирның кулын кысты. – Унбиш минут дидең, унбиш минутта төядегез дә. Сезнең председателегез дә ут шул. Кем белән эшлисең, шуныңча тешлисең, дигәндәй, өемә үк килеп алды.

– Служу Советскому Союзу, иптәш лётчик! Мөмкин булса тизрәк кузгалыгызчы! – Очучы елмаеп, башын чайкый-чайкый китеп баргач, бригадир ашлама китергән шофёрга: – Габсабир, син хәзер, хет йөзеп, хет сөреп, гаражга кайтасың, ә мин, авылга төшеп, төяүчеләр алып киләм. Иптәш Бәдретдинов, сез дә минем беләндер бит?

Машинага утыргач, бригадир кепкасын арткарак чөеп куйды да үзалдына сөйләнгәндәй сөйләнә башлады.

– Самолёт кына туктамасын. Анда аңа нибарысы бер сәгатьлек эш. Шул арада без аңа ашламаны китереп җиткерергә тиешбез. Анда инде бер-ике сәгатькә соңарыбрак булса да чәчү башланачак. Ә башланган эш – беткән эш. Җиде агрегат, җиде агрегатка җитмеш гектар. Кичкә кадәр шулай торса, бүген төнгә Кыяр тавында эшне төгәлләргә дә була. Иртәгәгә түбән кырлар җилләр. Җәйге яңгыр тиз кибә ул. Картлар юкка гына, җәйге яңгыр җиде сәгатьтә җилләсә, көзге яңгыр җиде көндә дә җилләмәс, димиләр…

«Каян белгән бу председатель Кыяр тавында яумаганны? Аннары кай арада Бөгелмәгә барып кайткан да, кай арада яңадан Кыяр тавына чапкан? Карамалыга Бөгелмә шәһәре кимендә йөз, йөз ун километр. Дөрес, барасы юлның яртысы асфальт. Алай да, алай да…» – дип уйлады Мидхәт, һаман саен бу хәлгә ышанмыйча.

Шулай икән шул, үткән ел гына институт тәмамлаган яшь агроном Мидхәт Бәдретдинов аңларлык кына кеше түгел икән бу председатель.

Машина тәрәзәсенә юлдагы яңгыр сулары чәчри, пыяла сөрткеч, арлы-бирле йөреп, башта тәрәзәне берни күрмәслек итеп пычратып ташлый, аннары шофёр су йөгерткәч юып ала, көн яктырып, аязып киткәндәй була. Кемдер инде бу юлдан эз дә салып үткән. Бикмуллинның Бөгелмәгә киткән машина эзедер әле. Әллә кырга чыккан эземе?

Яңгыр болытлары таралып бара, көн аязып килә. Анда-санда калган болытлар, төсе уңган ситсыдай, агарып калган. Кыяр тавына таба тракторлар, машиналар менгәне күренә. Ерак булгангамы, алар ташбакалар шикелле әкрен генә хәрәкәтләнә иде. Мидхәтнең уен аңлаган кебек, бригадир:

– Ике сәгатьтән һәммәсе Кыяр тавында булыр, иптәш Бәдретдинов, борчылмагыз, – диде.

– Бер сәгать, бер сәгать эчендә анда булырга тиешләр.

– Ай-һай, машина-тракторлар булыр да бит, агрегат такканнары сәгать эчендә барып җитә алмаслардыр, – бригадир елмаеп куйды. – Икебез дә бернәрсә турында уйлыйбыз икән бит, иптәш Бәдретдинов. Анысын дөрес уйлыйбыз. Талип абзый әйтмешли, безнең хәзер уйлар гына түгел, теләк-хыяллар да бер булырга тиештер. Ни әйтсәң дә, сезнең белән минем өчен иң җаваплы көннәр башланды. Шунда сынала инде урта звено дигән безнең брат. Хәзерге җитәкче камчы шартлатучы түгел инде, ди Әдһәм абый, көрәшүче, әнә шул эш өчен янып-көюче. Талип абзый нәкъ шундый инде, үзе дә эшли, кешеләрне дә эшләтә белә. Син әле уйлап кына йөрисең, ул инде хәл дә итеп куйган. Интуиция көчлеме шайтанда…