Анатоль Брытун - Пах мускусу [журнальный вариант]

Выпіўшы, палкоўнік Таран крэкнуў і рукамі адламаў кавалак каўбасы і працягнуў Рыгору:

— Ты не саромейся, закусвай. Прыедзем дадому, павялічу норму харчавання — мяса, дзякуй богу, хапае. Тушы зуброў трэба сёння ж разабраць і засаліць. Ты пераначуеш у Ціхана, а раніцай можаш вяртацца дадому.

Трохі памаўчаў, нібы абдумваючы нешта, спытаў:

— Ты мне па сакрэце скажы, вы з братам так спрытна і ў мінулы раз дзейнічалі? Я маю на ўвазе са старымі зубрамі. Ну, калі мы Шаурава бралі.

Рыгор разгубіўся і маўчаў, не ведаючы, што адказаць свайму высокаму начальніку. Сказаць праўду — можа пакрыўдзіцца.

Обер-фарстмайстар торгаў хвалісты вус і, хаваючы ўсмешку, глядзеў на яго дапытліва.

— Нешта нешматслоўны ты. Тут як ні скажы ўсё дрэнна, — нібы чытаючы яго думкі, працягваў: — Так, братка ты мой. У нашым жыцці вельмі часта бываюць складаныя моманты. Давай кубачак, яшчэ нальём па адной. А то пасля такіх спраў трэба трохі расслабіцца, каб усякае глупства не сніць.

Перакуліўшы кубак, Фёдар Канстанцінавіч працягваў гутарку:

— Я дагэтуль акрыяць як след не магу. Усё ўяўляю, як на цябе нясецца такая гара з вострымі рогамі. Ты бачыў, як зубр на рогі каня падняў? Нібы куль саломы падкінуў, толькі падковы ў паветры бліснулі, — галоўны распарадчык здзіўлена круціў галавою. — Скажу праўду. Зусім не чакаў, што яны такія жвавыя. Як спакойныя, здаецца, самая маруда. А раззлуй яго — каня абгоніць!

— І вельмі лёгка, — пагадзіўся Рыгор, аплятаючы каўбасу.

Перад Белавежам дагналі падводы з тушамі забітых зуброў і разам спыніліся ля брамы галоўнай сядзібы.

Обер-фарстмайстар даў апошнія на сённяшні дзень распараджэнні і накіраваўся да сабе ў хату.

На другі дзень раніцай Таран запрасіў да сабе лесапрамыслоўца Сімунда. З яго дапамогай гутарыў з кожным прускім афіцэрам і салдатам. Асабліва надаў шмат часу гутарцы з Фрыдрыхам. Фон Вэбер быў настолькі спалоханы, што аб усім распавёў падрабязна і без утойвання. Галоўны распарадчык пушчы склаў пратакол допыту, Фрыдрых яго падпісаў.

Фёдар Канстанцінавіч на працягу двух дзён вылічваў штраф за браканьерства і налічыў ажно пяцьдзесят тысяч рублёў.

Дакладную і прапановы пра суму штрафу запячаталі ў канверт і адправілі фельд’егерам у Пецярбург, у міністэрства маёмасцей.

Жандары, выконваючы даручэнне обер-фарстмайстра, наляцелі ў жыллё Пупка, але яго там не знайшлі. Зрабілі засаду, некалькі дзён вартавалі, але безвынікова, толькі нечакана зніклі два яго сабакі, якія сядзелі на ланцугах. Пупок як скрозь зямлю праваліўся.

Мо праз тыдні тры галоўны распарадчык атрымаў адказ з Прусіі. Сям’я Фрыдрыха фон Вэбера згаджалася заплаціць неабходную суму. Неўзабаве ў Белавеж прыбыў руды паручнік Фэдэрс з грашыма, і яны былі ўнесены ў казначэйства.

Обер-фарстмайстар дазволіў паручніку сустрэцца з арыштаванымі. Фрыдрыху былі надзетыя на ногі кайданы, іх пазычылі ў жандараў. Паручнік Фэдэрс падзякаваў палкоўніку Тарану за прадстаўленую магчымасць сустрэцца з арыштаванымі. Таксама паведаміў, што маёр Крафт працягвае несці службу і перадаваў прывітанне.

Обер-фарстмайстар запрасіў паручніка ў дом. За вячэрай яны дапазна гутарылі. Фёдар Канстанцінавіч яму растлумачыў, што чакае распараджэння з Пецярбурга, якое вызначыць лёс затрыманых. Паручнік Фэдэрс, у сваю чаргу, паведаміў, што сям’я Фрыдрыха фон Вэбера напісала аж некалькі лістоў і самому расійскаму імператару.

Па распараджэнні галоўнага распарадчыка пушчы Рыгор атрымаў у казначэйстве чатырыста рублёў. Гэтыя грошы ён павінен быў распалавініць і адвезці Ярашуку Ахрэму і Гарфінкелю Арону.

25 студзеня 1847 года з Пецярбурга прыбыў фельд’егер. Ён прывёз тэрміновую дэпешу аб памілаванні Фрыдрыха фон Вебэра і іншых прускіх афіцэраў, а таксама салдата, падпісаную самім імператарам Мікалаем I.

На наступную раніцу галоўны распарадчык у парадным мундзіры, у суправаджэнні атрада стралкоў і Ціхана адвёз арыштаваных на заставу. Пасля абеду на заставу з іншага боку прыбыў маёр Крафт і паручнік Фэдэрс. Палкоўнік Таран і маёр Крафт сустрэліся як сябры. Пагутарыўшы, палкоўнік перадаў пяць чалавек прускаму боку. Інцыдэнт быў цалкам вычарпаны.

16. Глеб

Неўзаметку мінула пяць гадоў. За гэты час змянілася многае. Скончыўся тэрмін службы обер-фарстмайстра Тарана Фёдара Канстанцінавіча. Накрыўшы перад ад’ездам багаты стол і запрасіўшы сяброў і знаёмых, ён з жонкай і двума дзецьмі з’ехаў у Пецярбург.

Замест яго прыбыў малады обер-фарстмайстар, паручнік з цікавым прозвішчам Штральборн. Ён атрымаў ад свайго папярэдніка падрабязную інструкцыю, як трэба жыць і працаваць у Белавежскай пушчы, каб не загубіць даручаную справу. Ён яе і прытрымліваўся.