Сергей Пясецкий - Ніхто дабром не дасць збаўлення...

Ясь прыйшоў да Лобавай позна. Ён ніяк не мог адважыцца расказаць ёй пра сваю пастанову пакінуць горад. Гэтую думку ён выношваў ужо працяглы час. Пасля размовы з Уменскім у яго не засталося ніякіх сумневаў. Але ён адклаў сваё прызнанне на некалькі дзён. Сёння ён нарэшце набраўся смеласці, бо да Уменскага прыйшоў ад Моніча сувязны, які заўтра апоўдні меўся вяртацца ў атрад. Ясь дамовіўся, што спаткаецца з ім у манцёра і яны разам выправяцца ў дарогу.

Лобава чакала Яся ў пакоі. Ляжала ў ложку і праглядала нейкія лісткі з тэкстам, надрукаваным на машынцы. Яна адразу адчула хлопцаў настрой, калі той толькі пераступіў парог.

— І чаму ты такі маркотны?

— Прыкра, што мушу цябе пакінуць.

— Ага… Я так і думала…

— Заўтра іду ў лясы. Не магу болей жыць у горадзе. Тут я дакладна загіну. Не важна, дзе і як. Але гэтае прадчуванне гняце мяне… Усё мне тут ужо абрыдла!

— І я?

— Не будзь такой. Каб не ты, і духу майго б тут ужо даўно не было… Я сам сябе ненавіджу!

Лобава ўважліва паглядзела Ясю ў вочы. Потым спакойна і ціха прамовіла:

— Канешне, ідзі. Нельга гвалціць сваю волю, пагарджаць тым, што падказвае інтуіцыя…

Ясь і не спадзяваўся, што яна гэтак спакойна прыме ягоную задуму. У яго нібы гара з плеч звалілася, але адначасова засмылела ўнутры ад прыкрасці. А Маруся цягнула далей:

— Ты мой бязглузды малы сынок, які прыкідваецца дарослым мужчынам, хоча быць вельмі разумным, але насамрэч яшчэ зусім дурненькі. Ці ж я магу табе нешта забараніць!.. Вабяць цябе жанчыны, бо не хапае ў тваёй галаве яшчэ клёку, каб зразумець, што гэта пустка — калі табе падабаецца толькі цела… Ляці за імі, атрымлівай асалоду, распуснічай і набірайся досведу. Стаміла цябе шэрасць горада, ты прагнеш свабоды і лясной прасторы. Ляці, мой неразумны галубок, у лясы!.. І там ты не знойдзеш спакою. Але заўсёды памятай пра сваю сяброўку, якая выдумала сабе, што ты ейны сынок. Можа, ты некалі зноў прыляціш у горад — я буду тут. Не змяню гэтага пакойчыка на лепшы. Я хачу, каб ты заўсёды ведаў, дзе я. Можа, зноў трэба будзе табе дапамагчы.

У Яся на вочы нагарнуліся слёзы. Лобава заўважыла гэта. Падышла да яго і пагладзіла па шчацэ.

— А цяпер давай пагаворым пра нешта іншае. Вельмі сур’ёзнае. Настаў вушы і слухай сюды. Я маю магчымасць даведвацца пра мноства цікавых рэчаў, якія трымаюцца ў сакрэце. Я ведаю, што ты кантактуеш з партызанамі і яшчэ з некім салідным тут, у горадзе. Дык вось, я хачу перадаваць звесткі на карысць людзей, якія змагаюцца з такімі ідэалістамі, як я… Ну, не крывіся. Няхай будзе гэтак: з такімі, як тыя, што вырвалі з рук смерці касу і цяпер шалеюць з ёй, як вар’ят з сякерай. Добра?

Ясь не вагаўся. Яго нават усцешыла такая прапанова. Ён быў упэўнены, што для Уменскага гэта будзе вялізны скарб. Паабяцаў, што заўтра раскажа пра Марусю свайму сябру, які дбайна і ахвярна вядзе тут грунтоўную працу супраць бальшавікоў.

— Цудоўна, — сказала Лобава. — І я вырвуся з-пад гнёту рэчаіснасці. Буду ў тых самых шэрагах, што і ты. Акрамя таго, здабуду вельмі важную для мяне рэч…

— Якую?

— Магчымасць перайсці пры нагодзе на другі бок барыкадаў. Гэты астабрыднуў мне як горкая цыбуліна. Гіджуся ім! Я хачу быць там, дзе і ты. Толькі не думай, што я табе навязваюся. Няма ў мяне нават і думкі такой. Мне важна, каб нашыя адносіны трывалі як мага даўжэй. У іх я ўкладаю зусім іншыя пачуцці, чым ты, але мы сумленныя і шчырыя адно з адным. Гэта самае істотнае! Згодны са мною?

— Цалкам.

Яны развіталіся вельмі сардэчна і пяшчотна. Маруся нават была вясёлая. Калі Ясь ішоў на Залатую Горку, яго ахапіў смутак. Ён не ведаў, што пасля ягонага адыходу Маруся замкнула дзверы на ключ, кінулася на ложак і вельмі доўга заходзілася ад плачу.

Заўтра раніцай да Яся прыйшоў Грамадзянін і ўручыў яму брудную, скамечаную цыдулку. Ясь разгарнуў яе. З цяжкасцю прачытаў пасланне, напісанае друкаванымі літарамі. Змікіціў, што гэта пісаў Баран. Малява была кароткая:

ПАД ДОМАМ МІЛАГА ЛЯЖЫЦЬ ТОЕ, ШТО КУПІЎ АЖУР, У СКРЫНЦЫ. ПАДЗЯЛІ САБЕ І ПАЎЛІНЦЫ. КАРМІ МІЛАГА. МНЕ ХАЛЭМУС. БЫВАЙ.

МАНГОЛ

Ясь адразу ж сцяміў, пра што вядзецца. Толькі адна думка атруціла ягоны спакой. Ён не мог згадзіцца аддаць Паўлінцы тое, што прызначыў ёй Баран. Ён і так яе ніколі не любіў а цяпер глядзеў з гідлівасцю. Паўця зрабіла некалькі спробаў наладзіць стасункі з Ясем і Насткаю, але яны абое ўхіліліся ад гэтага. Хлопец не падазраваў што гэта Паўлінка выдала Барана. Ён ведаў што ператрус у яе правялі так грунтоўна, што яна засталася ў пустой кватэры. Зніклі нават лепшыя сукенкі і паліто. Былі канфіскаваныя ўсе грошы, а з крамы забралі ўвесь тавар.