Сергей Пясецкий - Ніхто дабром не дасць збаўлення...

Супрацьлеглы бераг быў стромы і камяністы. Уцекачы ледзь ускараскаліся на яго. Ясь увесь час мусіў дапамагаць сваёй спадарожніцы. Урэшце яны апынуліся на роўным месцы. Зноў беглі далей. Цяпер яны ўвесь час трымаліся за рукі.

Сонца зайшло. Неба пачало шарэць. Рабілася ўсё цямней. Але раптам здалёк, з мораку, забруілася святло. Нейкае дзіўнае, сіняватае. Яно рабілася ўсё больш інтэнсіўным, нібы набліжалася. Праз хвіліну Ясь пабачыў уверсе вялікі блакітны шар, які асвятляў усё далёка навокал. Перад імі выраслі абрысы невядомага горада. Чым бліжэй яны падыходзілі да гарадскіх гмахаў, тым большым рабіўся шар. Ясь пачуў на целе цяпло, якое ішло зверху. Ён зразумеў, што гэтая агромністая куля замяняе жыхарам горада Сонца.

Яны набліжаліся да першых дамоў прадмесця. Аднекуль збоку з’явіліся тры чырвоныя зіхоткія плямы.

Раптам завібраваў нізкі магутны гул. Ясь пусціў дзявочую руку і застыў на месцы.

Чырвоныя плямы былі ўжо зусім побач. Ясь азірнуўся і пабачыў, што каля яго прапаўзла доўгая металічная змяя. Яна прамільгнула з неверагоднай хуткасцю, бясшумна, і знікла. Ясь хацеў зноў узяць дзяўчыну за руку і крочыць з ёй далей, але таварышкі нідзе не было. Ясь кінуў позірк направа і налева. Прабегся ўпохапкі туды і сюды. Пуста. Адно дамы дзіўнай формы паблісквалі ў цішыні, залітыя зыркім святлом штучнага сонца.

Ясь шпарка шыбаваў вуліцаю. Сваіх крокаў ён не чуў. Горад быў загадкавы. Будынкі то грувасціліся на штучных узгорках, то спускаліся долу па спадзінах. Усюды было мноства кветак. Моцны струмень іх водару біў у паветра. А Ясь у роспачы ўсё шукаў дзяўчыну. Яго не пакідала адчуванне, што яна мусіць быць недзе недалёка, тут, у горадзе. Магчыма, яна таксама, як і ён, блукае па вуліцах і выглядае яго.

Горад нібы вымер. Нідзе не было ні жывой душы. Аднак людзі мусілі тут жыць. Вуліцы былі чыстыя. Кветкі дагледжаныя… Хлопец намерыўся пастукацца ў дзверы аднаго з дамоў, але яны ўсе былі абнесеныя высокімі жалезнымі агароджамі.

Ясь выйшаў на шырокую плошчу. Гэта быў, імаверна, цэнтр горада, бо менавіта тут над зямлёю, высока ў небе, вісела штучнае сонца. Пасярод плошчы на нейкім высокім белым пастаменце стаяла скульптура. Яна прыцягнула ўвагу хлопца. Ясь перасек плошчу і затрымаўся насупраць пастамента. Перад ім была прыгожая статуя голай кабеты. На секунду яму падалося, што постаць варухнулася. Ягоны погляд затрымаўся на ейным твары. «Дык гэта ж скульптура той самай дзяўчыны!» Усхваляваны, Ясь пачаў уважліва яе разглядаць. «Можа, яна каралеўна з гэтага горада?» Раптам ён прыкмеціў, што на бледным дзявочым абліччы ўздрыгнулі і падняліся ўверх павекі. На вуснах паказалася ўсмешка. «Авохці мяне, гэта ж яна!»

Ясь падбег да пастамента і пачаў караскацца па гладкай, слізкай паверхні. Ён узбіраўся ўсё вышэй, аж нарэшце аказаўся ля ног дзяўчыны. Яна нахілілася, працягнуўшы да яго далоні. Ён таксама радасна падняў рукі ўгору. Тады фігура дзяўчыны закалыхалася і, нібы знянацку зноў скамянеўшы, упала на яго. Ясь адчуў боль і цяжар валуна… Усхапіўся на ногі…

Пераляканы, ён стаяў у апраметнай цемры. Нічога не змянілася. Гэта быў толькі сон. Ясь запаліў адну з апошніх запалак і пасвяціў сабе ля гадзінніка. Без пары хвілін дзявятая. Але хлопец і так не мог разабрацца, ці гэта быў ранак, ці вечар. Ён заблытаўся ў сваіх падліках.

Блізу трох дзён ён сядзеў замкнёны ў склепе і не мог адсюль выбрацца. Яго душыла смага. Тут было шмат бутэлек з віном, але Ясь ні да адной не дакрануўся, бо баяўся, што захмялее і засне, а яго тым часам знойдуць і схопяць. Нарэшце стомленасць узяла сваё, і хлопец забыўся сном на вялікай кучы бульбы, якая ляжала ў куце склепа. Ясь быў прастуджаны, і цяпер у яго пачалася гарачка. Можа, адсюль узялася спякота на пачатку ягонага сну.

Ясь і не думаў, што можа трапіць у такую пастку. Некалькі дзён таму ён выпадкова даведаўся, што ў доме нумар 28 на вуліцы Падгорнай месціцца бальшавіцкі афіцэрскі клуб, пры якім працуе кухня для вайскоўцаў самага высокага рангу і найважнейшых чыноўнікаў. Пры немцах у тым будынку быў афіцэрскі шпіталь. Адступаючы, яны пакінулі там амаль усё. У тым ліку свой правіянт. У адзін з вечароў Ясь пайшоў у разведку. Адшукаў склеп паводле дадзеных яму апісанняў. З дапамогай адмычкі справіўся з замком у цяжкіх жалезных дзвярах. Прыхінуў іх за сабой і сышоў па сходах уніз. Там былі яшчэ адны дзверы — драўляныя і адчыненыя. У склепе ён пабачыў шмат скрынак з віном, мяшкі пшанічнай мукі. Уверсе на жэрдках віселі кумпякі і полаці вэнджанага сала. Ясь прыхапіў з дзясятак бутэлек віна, адзін кумпяк і два кавалы саланіны. Зноў замкнуў склеп і панёс здабычу дадому.