Сергей Пясецкий - Ніхто дабром не дасць збаўлення...

Ясь з супольнікамі ўціснуўся ў карэту. Двое селі спераду на месцы фурмана, яшчэ трое размясціліся на прыступны з тылу павозкі. Стары ў чорным і фурман засталіся пасярод дарогі. Коні ва ўсе лапаткі рушылі ўперад. Праз хвілю яны не беглі, а імчалі. Карэту трэсла як дуж. Яе хіліла то ўправа, то вярнула ўлева. Людзей кідала ва ўсе бакі. Ясь сядзеў на задняй лаўцы, злева ад дзяўчыны. Хлопец моцна трымаў яе за руку, хоць яна і так не магла ад іх збегчы.

Гонячы ва ўвесь дух коней, нібы ад некага ўцякаючы, яны мінулі невялікія пагоркі і ўехалі ў лес. Дарогі не было. Карэту сцёбалі галіны.

Неўзабаве яны выехалі на нешырокую паляну. Пасярэдзіне яе стаяў нізкі, грувасткі будынак, змураваны з польных камянёў. Карэта спынілася. Ясь з таварышам вывелі дзяўчыну. За імі з карэты вынеслі вялікі куфэрак, акуты меднай бляхай. Ясь быў чальцом банды, якая выкрала паненку. Гэта яго не бянтэжыла. Ён пачуваўся тут сваім, толькі неяк не мог успомніць, што рабіў перад тым, як апынуўся з таварышамі ў рове. Яго не дзівіла ні іх незвычайная вопратка, ні старасвецкі выгляд карэты.

У хуткім часе ўсе сабраліся ў вялікай зале. Падлога была выкладзеная каменнымі плітамі. Пасярэдзіне стаяў доўгі масіўны стол. Дзяўчыну пасадзілі на лаве ў куце. Тут панаваў халадок, і Ясю прыемна было ўрэшце ўдыхнуць церпкага, вогкага паветра.

Ясевы калегі важдаліся ля вечка досыць цяжкага куфра. Ніяк не ўдавалася адчыніць. Тады Ясь штурхануў аднаго з іх убок і паказаў рукою на стол. Куфар усцягнулі на стальніцу. Ясь выняў з халявы бота шабер, загорнуты ў акравак замшавай скуры. Вострым канцом прылады ён адагнуў каля замочнай шчыліны медную пласціну, якая пакрывала века. Пашырыў адтуліну, усунуў туды сагнуты ў крук іншы канец шабера і пачаў паволі, але моцна цягнуць уверх. Замок заскрыгатаў і ўрэшце паддаўся — куфар адчыніўся, а твары прысутных аж праяснелі. Унутры было поўна залатых рэчаў і каштоўных камянёў. Усё высыпалі на стол і пачалі сартаваць. Асобна адкладалі ўбок залатыя манеты. У наступнай купцы былі бранзалеты, завушніцы, пярсцёнкі і калье. У іншае месца перакідвалі каштоўныя камяні, якія свяціліся ўсімі колерамі вясёлкі.

Пачаўся падзел здабычы. Яе расклалі на 11 кучак, стараючыся, каб усе долі былі прыкладна роўныя. Адзін з Ясевых калегаў самы высокі і мажны бамбіза, завязаў дзяўчыне хусткай вочы і даў у рукі капялюш з шырокімі палямі. У галаўны ўбор укінулі адзінаццаць картак з напісанымі на іх нумарамі ад 1 да 11. Такія ж нумары расклалі каля купак з каштоўнасцямі. Усе па чарзе падыходзілі да дзяўчыны, а яна падавала ім вынятыя з капелюша карткі. Ясю выпаў нумар 7. Ён забраў сваю частку здабычы і распіхаў залатыя ўпрыгожанні, манеты і каштоўныя камяні па кішэнях.

Потым яшчэ раз кінулі жэрабя: каму першаму дастанецца дзяўчына. На стол выклалі 11 апельсінаў. Усе плады былі буйныя і мала адрозніваліся формай ды памерам. Бамбіза, якога Ясь прыняў за лідэра банды, выняў з дзявочага гарсэта доўгую залатую шпільку, падышоў да стала і глыбока ўбіў яе ў адзін з апельсінаў. На аранжавай скурцы ледзь заўважны быў гладкі верх шпількавай галоўкі. Апельсіны таксама ўклалі ў капялюш. Дзяўчына мелася вымаць іх наўздагад і раздаваць мужчынам, якія па чарзе да яе набліжаліся. Той, хто атрымаў бы апельсін са шпількай, выйграў бы дзяўчыну.

Усё гэта адбывалася ў цішыні. Не прагучала ніводнага гуку. Але прысутныя ўсё разумелі без слоў.

Ясь падышоў да дзяўчыны пятым. Адчуў, што дзяўчына носікам туфелькі лёгка стукнула яму ў нагу, нібы хочучы нешта па сакрэце паведаміць. Яна паклала яму ў далонь апельсін, а пасля па-змоўніцку паціснула яму руку. Ясь адышоўся на сярэдзіну залы. Агледзеў апельсін. У ім сядзела шпілька.

Ясь узняў плод над галавою. Лёсаванне закончылася. Бамбіза прайшоў праз залу і адамкнуў дзверы ў суседняе, меншае памяшканне. Зняў павязку з вачэй дзяўчыны і падштурхнуў яе да Яся. Хлопец узяў дзяўчыну за руку вышэй локця і павёў за сабою. Захлопнуў дзверы. Тады паланянка рынулася на калені. Выразам твару і складзенымі рукамі ўмольна прасіла яго аб літасці. З ейных вачэй ліліся слёзы.

Ясь пастараўся ёй патлумачыць, што нічога ад яе не жадае, што хоча ёй толькі дапамагчы. Яна лёгка яго зразумела. З удзячнасцю кінулася да яго з абдымкамі і пачала цалаваць ягоны твар. Ашаломлены, Ясь адштурхнуў яе і паказаў рукою на акно.

Разам яны вылезлі вонкі. Было душна. Пабеглі ў шчыльны зараснік, што быў побач. Ясь некалькі разоў азіраўся, але іх ніхто не даганяў. Нягледзячы на гэта, ён чуў, што небяспека блізка. Яны даліся бегма праз кусты. Ускочылі ў лес. Дзяўчына часта спатыкалася. Тады Ясь падаваў ёй руку, і яны імчалі разам. Неспадзявана шлях ім перагарадзіў досыць шырокі ручай, які імкліва нёсся праз камяні. Вада пенілася, віравала, клубілася, гонячыся ўніз скалістым ложам, але яе шуму Ясь не чуў… Яны былі пасярэдзіне патоку, калі дзяўчына паслізнулася і ўпала ў ваду. Ясь паспеў яе падхапіць. Далей ён нёс яе на руках.