Сергей Пясецкий - Ніхто дабром не дасць збаўлення...

Замкнуўшы вечарам рэстаран, Жардонь часцяком загадваў адной з афіцыянтак застацца. Нібы дзеля прыборкі. Калі дзяўчына, закончыўшы работу, збіралася дадому, дзядзька затрымліваў яе і строга казаў:

— Пачакай! А ці ты раптам нічога не выносіш цішком з рэстарана? Я ўжо вас знаю!

І пачынаў абшукваць дзяўчыну. Гэтыя праверкі выглядалі досыць дзіўна. Дзядзька шукаў доўга, усё дакладна абмацваючы і слізгаючы потнымі далонямі па дзявочым целе. Афіцыянтка мусіла ўсё гэта цярпліва зносіць, інакш згубіла б працу. Дзядзька не выкарыстоўваў сваіх рабынь як жанчын, але толькі таму, што ўжо не мог. У маладосці ён некалькі разоў перахварэў на венерычныя хваробы, да таго ж ягонае інтымнае жыццё было тады настолькі інтэнсіўным, што ён зрабіўся імпатэнтам. Магчыма, адсюль вынікаў ягоны цынізм, які здзіўляў і бянтэжыў Яся. Тут хавалася разгадка, чаму ў яго ні на ёту не было павагі да жанчын. Ён не бачыў у іх ні душы, ні гонару, а толькі цела, якое можа даць задавальненне. Але не яму. Ясь праз свой малады век і небагаты досвед не ўмеў распазнаваць сапраўдныя прычыны людскіх паводзін і слоў, таму зусім не разумеў гэтага і лічыў дзядзьку дзіваком.

Дзядзька Жардонь некалі дапамагаў Нацэвічам. Дапамога тая была мінімальнай адносна ягоных магчымасцяў, і аказваў ён яе толькі дзеля таго, каб потым хваліцца. Акрамя іх, у яго не было іншых родзічаў, а яму прыемна было адчуваць сябе дабрадзеем. Яся ён нават любіў, бо мог уволю трубіць яму ў вушы пра свае любоўныя пахаджэнні і плесці розныя іншыя глупствы. Але калі пазней хлопец супрацьпаставіўся дзядзьку, той пачаў асцярожнічаць з ім. Быў лагодны, ветлівы, але гаварыў адно, думаў другое, а рабіў трэцяе.

Калі Ясь сядзеў у турме, Маруся Лобава некалькі разоў прыходзіла да дзядзькі Жардоня. Яна ведала, што рэстаран насамрэч належыць Ясю, а Жардонь тут толькі кіруе. Маруся прасіла грошай на перадачы для хлопца. Жардонь божкаў, вохкаў, бядуючы над лёсам хлопца, а таксама наракаў на слабы прыбытак. Урэшце даставаў нейкую малую суму і ўручаў яе Лобавай для пляменніка. Перад сваім ад’ездам Лобава наведала яго яшчэ раз. Прасіла паклапаціцца пра хлопца. Дзядзька ўрачыста паабяцаў. Ён нават сам верыў у тое, што казаў. Але пазней дадзенае абяцанне сцерлася з ягонай памяці. І Ясь пасля ад’езду Лобавай не атрымаў аніводнай перадачы з волі.

Дзядзька Жардонь збіраўся заканчваць працу і замыкаць рэстаран, калі ўсярэдзіну зайшоў Ясь.

— Добры вечар, дзядзька!

— А! Гэта ты? Жывы?

— Што я жывы — малое дзіва, але што дзядзьку чэрці касматыя яшчэ не забралі, дык вось дзе цуд!

— Добра, добра. Сядай. Зараз вып’ем.

— Я да дзядзькі па справе.

— Вось гэтую справу і абмыем. Мікалаеўскай табе пастаўлю. Настка, нясі дзве чаркі. Замыкай ужо будку!

Афіцыянтка пачала зачыняць аканіцы знутры. Жардонь штурхануў Яся локцем у бок і паказаў на дзяўчыну:

— Паглядзі, якія ў яе лыткі! Босая па снезе ходзіць. А пад спадніцай у такой, мусіць, цэлы вулкан!

— А ты, дзядзька, хоць калі-небудзь пра нешта іншае гаворыш?

— Бачу, што ты ў манахі, мусіць, пастрыгся.

— А гэта ўжо мая справа, — адказаў Ясь. — Я маю сур’ёзны інтэрас, а ты мне тут бабскімі лыткамі галаву чмурыш. Як мне трэба будуць лыткі, то я ведаю, дзе іх шукаць.

— Але з цябе і воўк зрабіўся.

— А з цябе блазан.

Настка прынесла чаркі і прыпраўленыя селядцы. Дзядзька меў на языку некалькі непрыстойных анекдотаў, але паўстрымаўся. Падышоў да буфета і выцягнуў адтуль паўлітроўку царскай гарэлкі. Прынёс яе да стала, зняў з рыльца сургучную пячатку і, ударыўшы рукой у дно, выбіў корак і ўмела напоўніў чаркі:

— За нашае халасцяцкае жыццё!

— За тваё абы-якое, — паправіў Ясь.

Выпілі. Хлопец звярнуўся да дзядзькі:

— Усё цацы, але мяне цікавіць, колькі мы зарабілі?

Дзядзька неяк няўцямна глянуў на пляменніка. Нават перастаў жаваць.

— Колькі мы зарабілі?! Ты — дулю з макам…

Ясь не паверыў сваім вушам.

— Як гэта дулю?.. Не разумею…

— Проста. Ты тут нічога не зарабіў.

Хлопца пачало браць раздражненне, але ён стараўся гаварыць спакойна:

— Добра. А дзядзька колькі зарабіў?

— Усё, што я зарабіў, я ўклаў у справу. Мне належыць палова рэстарана.

— А мне?

— А табе другая палова.

— Дзядзька неяк дзіўна лічыць. Але няхай. Дык колькі я зарабіў з маёй паловы рэстарана?

— Ні капейкі.

— Дзядзька, мусіць, з мяне кепікі строіць?

— Не, я без жартаў гавару.

— Дык дзядзька зарабіў палову рэстарана. А я з тых грошай, што табе даў, нічога не маю?