Алесь Пашкевич - Рух

У той час у Баку жылі два вельмі багатыя чалавекі, якія нічога не рабілі. Але рабілі яны тое парознаму. «Чорны шах» Мірзой сваім аўтарытэтам забяспечваў спакой у мясцовым бізнесе, а стары генерал Лобіч мантыжыў да позніх пеўняў у найлепшай рэстарацыі горада і гуляў у карты.

Аднаго разу яны сустрэліся. Генеральскі трубны голас раздражніў гарачага сына Усходу, і Мірзой падсеў за покерны столік да Лобіча:

— Згуляем?

— Чаму ж не… — і Лобіч замовіў яшчэ віскі.

Карты складваліся і адляталі, банк пераносіўся на новы круг, раскрываліся свежыя калоды, мянялі карты (Мірзой спакойна, акуратна збіраючы іх пульхнымі пальцамі, пераціснутымі дарагімі пярсцёнкамі; Лобіч узбуджана, і калі цягнуў з калоды чарговы прыкуп, прымружваў адно вока), павялічваліся стаўкі, і ў дылера, які падсумаваў банк, пачалі дрыжэць рукі…

— Ну што, адкрываем?.. — генеральскі бас прагучаў пераможна і ўзрушана. — Вось! — і ён горда выклаў на стол свой чырвовы флэш.

— Здорава… — ціха падрахаваў Мірзой і скрывіў свой востры нос. — Праўда, у мяне склалася лепш… — і ляніва раскрыў пікавы стрыт-флэш.

Мікалай Львовіч Лобіч агаломшана глянуў на непрыемную камбінацыю з пяці картаў — ад караля да дзявяткі, узварушыў свае бакенбарды, нешта хацеў сказаць, але не змог і закашляўся.

— Што ж, бывае і так… — Мірзой перарваў паўзу. — Разумею, генерал, што грошы вялікія, але, думаю, вы адкажаце за банк?

Лобіч утрапёна кіўнуў галавой:

— Так, безумоўна, праз дзень-два…

Сказаць так вымагаў генеральскі гонар. Ды сказаць — не зрабіць. Дзе ўзяць тыя грошы: пяцьдзясят тысячаў?!

Пасля няўдалых прыгодаў расійскага войска ў Порт-Артуры і прайгранай вайны з японцамі «апякун» Мікалая Львовіча міністр Курапаткін развітаўся са сваёй пасадай і ўжо каля пяці гадоў ціха жыў у пакінутым яму доме на Садовай — без шчодрых ганарараў Нобеля. Да гэтага апошняга покера Лобіч не вельмі тым пераймаўся: хапала назапашанага. Летась, праўда, калі Эмануіл Нобель прыязджаў на Апшэрон, генерал сустрэўся з ім і між іншым нагадаў, што чакае працягу супрацы, але нафтаўладальнік зрабіў выгляд, што не зразумеў… На трэці дзень да генерала прыйшлі людзі Мірзоя.

— Неабходную суму вязуць з Пецярбурга. Пачакайце, — быў халодны адказ.

Праз месяц з Лобічам сустрэўся сам Мірзой:

— Я разумею, што грошай у цябе, генерал, няма, — ён прайшоў круг па гасцёўні, паглядзеў праз вялікае акно на спякотную вуліцу, а затым — на маўклівага Лобіча. — Я вазьму гэты дом. Заўтра зранку прыедзе мой чалавек з юрыстам, вы аформіце дарчую, — і выйшаў, не развітаўшыся.

«Форд» мадэлі «Т»

Генерал скрыгатнуў зубамі і злосна вылаяўся:

— Хрэн ты, гаўнюк, атрымаеш, а не мой дом!

Калі раніцай пад вокнамі спыніўся лёгкі «Форд» мадэлі «Т», яшчэ сонную вуліцу абудзілі стрэлы. Азызлы ад бяссоння і каньяку генерал стаяў каля расчыненых дзвярэй з рэвальверам у дрыготкай руцэ. Форд зароў і рушыў з месца, а наўздагон зноў паляцелі кулі…

Праз паўгадзіны двухпавярховы дом каля сабора Аляксандра Неўскага атачылі паліцэйскія. Генерал паспеў забарыкадаваць вокны і — было чуваць — трубным басам гарлаў сабе каманды. Калі гарадавыя пачалі ламаць дзверы, над дахам ускочыла хмарка і хутка пачала расці. Затым дым вырваўся з вокнаў, пачарнеў і, сплятаючыся з вогненнымі языкамі, шугануў увысь.

— Неяк вось так… — прамовіў Мікалай Львовіч і зашпіліў верхні гузік свайго параднага мундзіра. — А то разводзяць тут свае слізкія анцімоніі!

Мружачыся ад дыму, ён па шырокіх дубовых прыступках няспешна ўзышоў на другі паверх, адкашляўся, узяў вялікую бутлю газы — і з усяго размаху шыбануў уніз…

А праз тры месяцы на другім краі імперыі, каля іншага мора — Балтыйскага — спыніў сваё жыццё яшчэ адзін адстаўны афіцэр…

Калі Мікалай Баранаў дачуўся пра «Міногу», перад ім упершыню паўсталі вынікі ягонага двудушша. Падлодка адыходзіла ад пірса і сутыкнулася з баржай (адкуль там тая з’явілася?). З ахтэрштэўня зваліўся ў ваду залачоны арол. Затым боцман па семафоры перадаў канвойнаму судну намер заглыбляцца ды засунуў сцяжкі пад насціл мосціка рубкі — і тыя патрапілі ў клапан шахты вентыляцыі. Вада хлынула ў маторны адсек, і «Мінога» затанула.

Прайшоў год — і не стала «Акулы». Яна выйшла ў чарговы паход да нямецкага Мемеля-Клайпеды, каб усталяваць там міны, — і не вярнулася. Прычыны і месца гібелі падлодкі засталіся невядомымі. Усё марское ваеннае ведамства ахапіла паніка. Адно капітан 3-га рангу Баранаў выглядаў спакойным. Вечар ён прасядзеў у адзіноце ў сваёй службовай кватэрцы, затым распрануўся, сеў за пісьмовы стол, выняў пратэз вока, паклаў яго ў шуфляду, з якой машынальна ўзяў чорны парабелум, уставіў рулю ў пустую вачніцу і націснуў на курок.