Сергей Пясецкий - БАГАМ НОЧЫ РОЎНЫЯ

— Якая розьніца паміж вальтмэтрам, ампэрмэтрам, арэомэтрам, баромэтрам і тэрмомэтрам?

Раман ветліва і падрабязна адказваў, робячы выгляд, што не разумее камізму пытаньняў.

Калі дайшлі да разьдзелу пра пашкоджаньні тэлеграфных і тэлефонных лініяў, Банелін спытаў:

— Што вы зробіце, калі вецер зваліць на правады бярозу і частка лініі ляжа?

— Расьпілую бярозу і вызвалю правады.

— А калі няма чым расьпілаваць бярозу?

— Пайду ў вёску па пілу.

— А калі ў вёсцы няма пілы?

— Папрашу «прадсядацеля» даць людзей, каб адцягнуць бярозу.

— А калі ў вёсцы ня будзе людзей?

— Перарэжу правады і аднаўлю злучэньне.

Пачалі экзаменаваць Рамана з пабудовы і рамонту лініяў сувязі. Пасьля перайшлі да тэлефаніі і акумулятараў. Дзеля таго, што ён быў экстэрністам, выпытвалі яго падрабязна, але пакуль ён добра з усяго выкручваўся. Найбольш рысаваўся ведамі й досьціпам мэханік Банелін. Найменш пытаньняў задаваў інжынер. Камісар увогуле ні пра што не пытаўся.

Калі дайшлі да пераліку тэхнічных прыладаў, якія павінны знаходзіцца ў «сумцы наглядчыка», Банелін спытаў Рамана:

— Як зрабіць са старога напільніка новы?

— Паслаць на фабрыку. Самому гэта немагчыма зрабіць.

Банелін расьсьмяяўся:

— Гэта ж так проста, а вы ня ведаеце.

— Гэтага ня ведаю.

— Трэба нацерці яго драўляным вугалем.

— Усё адно ён будзе стары.

Усе расьсьмяяліся.

Пачалі выпытваць Рамана пра пабудову палявых лініяў. Тады інжынер, які пераважна маўчаў, спытаў:

— Што становіць найбольшую небясьпеку для палявых лініяў?

Раман хацеў адказаць: разбурэньне лініі вайсковымі аддзеламі, зьнішчэньне ізаляцыі і зазямленьня, магутная залева, вецер. Аднак нечакана выпаліў:

— Падключэньне да лініі варожага шпіёна.

Банелін іранічна засьмяяўся, але тут азваўся камісар:

— Нічога сьмешнага. Правільна. У гэтым якраз найбольшая небясьпека. Вельмі разумны адказ.

Экзаменатары, страціўшы запал, сьпехам перайшлі да заканчэньня экзамену. Пад канец Раман павінен быў перадаць тэлеграму на апараце Морзэ.

— Які тэкст? — спытаўся Раман.

— Прыдумайце штось самі, — буркнуў інжынер.

Раман сеў да апарату і пачаў выстукваць тэлеграму. Банелін адарваў стужку і прачытаў:

Менск.

Камісарыят Пошты і тэлеграфу.

тав. Старкову.

Паведамляю, што ня ведаю, як рабіць са старых напільнікаў новыя. Затое ведаю, якая найбольшая небясьпека пагражае вайсковым лініям сувязі.

Тэлеграма ўсіх разьвесяліла, і Рамана адпусьцілі, сказаўшы наступным днём зьявіцца ў паштовую ўправу па прызначэньне на службу.

Наступнага дня Раман даведаўся, што заняў першае месца ў сьпісе. У зьвязку з гэтым яго ўлучылі ў тэхнічны пэрсанал Менскай тэлеграфнай управы. Раман атрымаў прызначэньне ў акумулятарную. Гэта быў асабліва важны аддзел, бо ад яго залежала функцыяваньне ўсіх лініяў сувязі.

Мэханік Банелін прывёў Рамана ў акумулятарную і прадставіў яго там пульхнай бляндынцы зь вельмі сьветлымі вачыма.

— Гэта ваш новы супрацоўнік, Павел Смолін. У вас будзе чацьвёртая зьмена. Толькі, калі ласка, пазнаёмце яго падрабязна з работай. Пакуль працуйце далей на тры зьмены, а калі ён усё добра пазнае — зробіце чацьвёртую.

Мэханік выйшаў. Дзяўчына прапанавала Раману сесьці і закончыла запісваць штосьці ў вялікую кнігу. Пасьля зьвярнулася да Рамана:

— Маё імя Зіна. Прозьвішча — Карнеўская. Я вельмі радая, што ў нас будзе чацьвёртая зьмена. Нам будзе палёгка, бо гэта цяжкая праца. Шкодная для здароўя. Выпарэньні сернай кіслаты. Ёсьць вэнтылятар, нават добры, але гэта мала дапамагае. Можа, хочаце адразу пазнаёміцца з працай?

— Вядома. Чым хутчэй, тым лепей.

— Вось і добра. Пачнём адсюль. Гэта разьмеркавальны шчыт, на які мы атрымліваем ток з гарадзкой электрастанцыі. Гэтым токам мы заладоўваем акумулятары. Гэта выключальнік току. Гэта рэастат, які рэгулюе напружаньне току. З дэталямі я вас пазнаёмлю пасьля, а цяпер хадземце ў акумулятарную.

Зіна адчыніла дзьверы, якія вялі зь дзяжуркі ў вялікую залю. Там у шасьці шафах стаялі 360 вялікіх акумулятараў. Зь левага боку быў разьмеркавальны шчыт № 2, зь якога ток акумулятараў перасылаўся на асобныя групы тэлеграфных апаратаў і тэлефонны камутатар. На ўзвышэньні, якое ўтварала штосьці накшталт вялікай катэдры, пад шклянымі каптурамі былі разьмешчаны два валы, якія наўскос апяразвалі медныя стужкі. З дапамогай гэтых валоў аўтаматычна рэгуляваліся сілкаваньне і зарадка токам асобных групаў акумулятараў.