Людмила Рублевская - Ночы на Плябанскіх Млынах

— Ведаеш, у мяне ўсё-ткі ёсьць нейкі… мастакоўскі густ.

— Карацей, табе падабаюцца іншыя, — зазначыў Улад нечакана змрочна, і часовыя насельнікі дому пасярод паводкі змоўклі, нібыта было сказана нешта небясьпечнае. – Што ж, мая маці гаварыла, што каханьне – гэта танец… Складаны танец дваіх, дзе амаль немагчыма захаваць раўнавагу – адзін робіць крок наперад, другі на крок адступае… Адзін схіляецца, другі выпростваецца... Потым наадварот… Недакладны рух – і ўсё парушана, цені разышліся, маскі зьляцелі на паркет, чырвонае канфеці сэрцаў храбусьціць пад абцасамі.

— Я ўявіла сярэднявечную паванну, якую мы таньчылі на вечарыне… — ціха прамовіла Дарота. – Паванна на сьмерць інфанты – так, здаецца, гэта называлася?

Улад, нібыта адганяючы жуду, страсянуў густымі валасамі, ускочыў і схіліўся ў танцавальным па перад Даротай.

— Паванна!

— А як жа бяз музыкі? – запярэчыла Зося. Але Дарота ўстала, і пачаўся дзіўны танец – у цішыні, у цёмным пакоі, у мігценьні сьвечак… Павольна, паважна… Адзін за адным усе, нават Андрэй Беларэцкі, далучаліся да гэтых скокаў, нібыта да пахавальнай працэсіі… Ніхто не ўсьміхаўся, не гаварыў, не спрабаваў напець матыў, толькі рухі зьліваліся ў адзіным рытме. Надыйшла частка паванны, якая называецца капрыёль, калі танцоры імітуюць скокі коней. Цені ўсё хутчэй сьлізгалі па сьценах, людзі схіляліся і выпростваліся, мяняліся партнёрамі… Дыханьне пачашчалася… Рукі не сьпяшаліся перарываць дотык да рук…

Калі ня можаш сказаць – таньчы…

Калі немагчыма крычаць – таньчы…

Калі побач сьмерць – таньчы… Як таньчаць аблокі і агонь, як таньчыць сама зямля ў абдоймах ветру…

Улад схапіў Зосю ў абдымкі, пан Беларэцкі затрымаў руку зьбялелай Дароты ў сваёй руцэ…

Стук у дзьверы перабіў шум дажджу і спыніў вар’яцкі танец.

Някліканых гасьцей было трое. Яны ўвайшлі разам з дажджом, ветрам і трывогай. Вада сьцякала па востраверхай шапцы-шлеме галоўнага. Малады твар, шырокі ў выліцах, сьветлыя прамыя бровы і пагляд чалавека, які не сумняецца, як ня створана сумнявацца ружжо за яго плячыма. Двое другіх, адзін у сялянскай сьвітцы, другі ў салдацкім мундзіры са споратымі пагонамі, трымалі ружжы напагатоў, і на тварах іхніх толькі насьцярога і боязь… Сумесь, якая робіць людзей забойцамі.

— Больш у доме нікога няма?

Зося падскочыла да прыхадня, запунсавеўшы.

— Прывітаньне, таварыш Аляксандр.

Госьць ледзь заўважна кіўнуў галавою.

— Добры вечар, таварыш Зося. Ты тут… забаўляешся, гляджу.

Андрэй Беларэцкі раптам расьсьмяяўся. Нядобра засьмяяўся, суха.

— Малайчына, дзяўчынка. Будзеш камісаршай.

Зося з прыкрасьцю азірнулася.

— Ну нашто вы так, пан Беларэцкі.

— А ў вас, пан, дарэчы, дакументы ёсьцека? – зараз жа холадна адгукнуўся Аляксандр, і фалькларыст сьцепануўся, як ступіўшы басанож у халодную ваду.

— Калі вам ня брыдка – то пакажу свой пашпарт яшчэ з царскай Расеі, — Беларэцкі пакорпаўся ў кішэнях пінжака, і на сьвет паказалася пакамечаная паперка. Але прыхадні нават не дакрануліся да яе.

Аляксандр абвёў сьветлымі вачыма пакой.

— У вас тут утульненька… Нават сьвечкі ёсьць. Вунь колькі... А ў горадзе па картках сьвечкі атрымліваюць.

— Буржуі… — прабурчэў чалавек у салдацкім шынелі. – У іх тут немавед чаго прыхавана.

— Заўтра нацыяналізуем, апрыходуем, — раўнадушна прамовіў Аляксандр. Зося кінула хуткі вінаваты позірк на сяброўку, але Дарота маўчала, схіліўшы галаву.

— А вось ці ёсьць тут прыналежныя да кантррэвалюцыйнай арганізацыі сацыял-рэвалюцыянераў? – госьці шчыльней узяліся за ружжы, запанавала маўчаньне. Дарота ўскінула галаву.

— Тут няма палітыкаў. Мы проста... расказвалі казкі.

— Ну так, — пацьвердзіла Зося, — Пан Беларэцкі – прафесар, ён вывучае фальклор… Абрады ўсялякія, легенды. Песьні народныя. Гэты хлопец, Ной – мастак, вельмі добры. Дарота – настаўніца, як і я, толькі я прыродазнаўчыя навукі выкладаю, а яна – мовы. А Улад – артыст…

— Артыст, кажаш? – Аляксандр кіўнуў галавой у бок Улада. – А хіба не ты казала, што ён эсэр?

— Няпраўда! – голас Зосі задрыжэў і зрабіўся танюткі, як апошні кужаль. — Як ты можаш, Саша... Я табе даверылася… Гэта ж між нас дваіх размова вялася. Расказвала жартуючы… я ж ня думала… І не эсэр ён даўно… Так, дзівак, валацуга…

— А рэвалюцыя жартаў ня любіць, — прыхадзень пачаў, здаецца, весяліцца. — Ня сцы, Зойка, ворагаў трэ вынішчаць, тады і зажывем у ліманадзе, – і павярнуўся да Улада. — Ну, ты, рукі падымі…