Пятро Васючэнка - Жылі-былі паны Кубліцкі ды Заблоцкі

Калядоўнікі, сабраўшыся ў купку, даруюць паноў сапраўднаю, чыстазвоннаю калядкаю:

За тымі прыемнымі спевамі Каза выходзіць наперад і пачынае скакаць па хаце. Нешта ў ейных скоках і ў яе паставе падаецца панам знаёмым... Раве дуда. Павадыр і ўсе астатнія калядоўнікі б'юць у ладкі і прыпяваюць:

Раптам каза гэпаецца аб падлогу, закочвае вочы і пачынае дрыгаць нагамі — нібы канае. Пан Кубліцкі ўсё чухае галаву ды раздумвае: «Дзе ж я ўжо бачыў гэтыя ногі, валёнкі гэтыя?..» Але трэба казу неяк ратаваць... Ад чаркі паднесенага ёй рэпнага віна каза жвавее, становіцца на ногі і ўжо весялей глядзіць на свет.

— А цяпер паглядзім штукі мядзведзя! — абвяшчае Павадыр. — Міхалка ў нас вучаны, праўда? Мядзведжую акадэмію ў Смургонях скончыў!.. Праўда, Міхалка?

Мядзведзь становіцца на заднія ногі і раве, як бычок, якога на бойню вядуць.

Усе ўражаныя, апроч пана Заблоцкага. «Ну й навука, — грэбліва думае ён. — Я і без акадэміі так змог бы!.. »

— А ну-ка, Міхалка, пакажы, як паны Кубліцкі ды Заблоцкі яйка наседжвалі! Ад Куры-Шчабятуры.

Мядзведзь паказвае. Усе смяюцца — апроч паноў.

— А цяпер пакажы, як паны Кубліцкі ды Заблоцкі на прусакоў палявалі!

Мядзведзь паказвае.

«Адкуль ён ведае, касалапы?», — мільгае ў галаве пана Кубліцкага. А Павадыр як быццам іхнія думкі адгадвае: — Ды пра вашыя подзвігі, панове, пагалоска па ўсім свеце разбягаецца! Газеты толькі пра тое і пішуць! Праўда, Міхале! Пакажы-ка, як шаноўнае панства рабіла лататы ад возера Куцапага, ратуючыся ад цмокаў!..

— Не трэба паказваць! — паспешліва кажа пан Кубліцкі. — Я ж бачу: ваш Міхалка галодны. Яго спачатку трэба накарміць. Міхалка! Хадзі да склепу, трушчы рэпу!

Мядзведзь як бы таго і чакаў: прастуе да склепу і пачынае грызці рэпу. Ды з такім смакам, з такім хрубасценнем гэта робіць, што паны ажно ніякавеюць. І кожнага точыць думка: «Усе прыпасы ператрушчыць! Як да лета дажыць?» Але гэтых думак яны не выказваюць. Пакрыўдзіць калядоўнікаў — апошняя справа. А тыя, адспяваўшы ды адскакаўшы, поўныя ночвы дабра панам нажадаўшы, пускаюць Механошу. І той падыходзіць да паноў з такой, ведаеце, хітраватай усмешачкай. Дзе яны бачылі такую ўсмешку?

— Выбачайце, шаноўны паночку, — кажа пан Кубліцкі. — але ў нас усе пачастункі з рэпы. Кілбаса з рэпы, сала з рэпы, сыр з рэпы. Бачыце, лекар выпісаў нам рэпную дыету... — Э, пане, маніш, — без цырымоніяў кажа Механоша. — А што вунь у паноў пад елкай?

Паны глядзяць пад елку і бачаць... А божа ж мой! Чаго ж, чаго толькі там не навалена! Цэлая гара гасцінцаў! Вось дык святы Мікола! Кідаюцца паны да гэтай кучы падарункаў ды пачынаюць яе разбіраць.

Вось стаіць кош, а ў ім — кілбасы, булкі, цукеркі, марцыпаны, біклажкі з віном... «Усё, што на дрэвах расце... » — прыгадваецца панам.

Вось другі кош, поўны фінікаў, хвігаў, мігдалаў ды іншых заморскіх пладоў, што ў Палястыне растуць. Вось куфар, на куфры надпіс: «Дзякуй за добрыя адносіны да жывёлаў». Адчыняюць, а ў ім — свінка, з лычыкам і крыльцамі, з чыстае чакаляды, ды важкая такая!

Вось торбачка, у ёй нешта прыемна так, меладычна дзвэнгае. Развязалі торбачку — а з яе глядзяць на паноў масляна-жоўтымі вочкамі залатыя дукаты, дукаты, дукаты... Вось дзежачка з мёдам, ладненькая такая... Вось мех з аўсом. Вось бочачка з селядцамі.

Ад такое раскошы паны проста розум губляюць. Пан Кубліцкі кажа: «Мама», пан Заблоцкі кажа: «Бабуля». І абодва пакаціліся на падлогу, як два снапы.

Ужо на іх пырскалі, хукалі, кілбасу пад нос падносілі. Нарэшце паны ачомаліся. Бачаць — калядоўнікі скінулі маскі, і такія знаёмыя абліччы ды мызы! І вочы ва ўсіх напалоханыя і добрыя.