Пятро Васючэнка - Жылі-былі паны Кубліцкі ды Заблоцкі

І беднага ката Буркуна зачыняюць на гарышчы. Але на гэтым ягоная гісторыя не скончылася.

Конь Гарцук закахаўся на старасці год, а чаму б і кату Буркуну не закахацца? Пра гэта асобная показка. Паны Кубліцкі ды Заблоцкі, па прастаце сваёй, думалі, што кот з гарышча нікуды не падзенецца. Не ведалі, гаротныя, што каты могуць скочыць з вышыні дзесяць метраў і болей — і нічога ім. То кот Буркун, апынуўшыся на гарышчы, аніякай небяспекі над сабою не адчувае, а пачынае аглядацца. Вісяць вэнджаныя кумпякі — ён грызянуў ад іх. Стаіць біклага са старым рэйнскім віном — ён сербануў з яе, проста з гарляка. Аглядаецца далей.

На цвічку вісіць музычны народны інструмент, які называецца «мандаліна». Кот прыглядаецца да інструмента, кратае струну кіпцем — і ўсведамляе, што гэта — ягонае. Што распавядаць далей? Ведаеце, як прыходзіць каханне? Аніхто не ведае. Конь Гарцук не верыў, што да яго прыйдзе каханне — а яно надышло і ў баранні рог яго скруціла. Кот Буркун толькі зірнуў у вузенькае акенца з гарышча, пабачыў маленькую рыжанькую котку ўнізе, на бервяне — і дрыгнула катова сэрца. Кот закахаўся. Што ж. Бывае.

Кот бярэ ў лапы мандаліну й пачынае спяваць раманс — самы што ні на ёсць пранікнёны раманс у свеце. Вядома, калі ацэньваць рамансы з кацінага пункту гледжання. Ён спяваў прыблізна так: — Котку я пакахаў... Мяў... Мяў... Мяў...

Або, мажліва, так:

— Котку я люблю, люблю-у,

Мя-у, мя-у, мя-у...

Пасля чаго ён, у роспачы ад невыноснае жарсці, грукаецца проста на зямлю з вакна, разам з музычным народным інструментам — мандалінаю. З ім нічога, натуральна, кепскага не адбываецца. Каты яшчэ з большае вышыні гупаюцца. Але пры падзенні мандаліна робіць гэтакі музычны гук: «Дзін-н-н!..»

Прачынаюцца паны Кубліцкі ды Заблоцкі.

— Што гэта там дрынкае? — сонным голасам будзе пытацца пан Кубліцкі.

Пан Заблоцкі зіркае ў вакно, заўважае ката Буркуна з мандалінай, рыжанькую котку, пазяхае і адказвае: — А гэта наш дурнаваты кацяра закахаўся. Зараз пачне каціныя рамансы спяваць пад мандаліну.

— Эх, маладосць, маладосць!.. — з зайздрасцю кажа пан Кубліцкі. — Дзе ж мая маладосць, а, пане Заблоцкі? Пан Заблоцкі адказвае яму густым басавітым храпам. Уздыхнуўшы, пан Кубліцкі адкідваецца на падушкі і пачынае храпці цененькім ценарам. Такім чынам, яны не бачаць заканчэння любоўнае драмы свайго ўзгадаванца. Аднекуль з-за бярвення выпаўзае яшчэ адзін кот. Аблезлы, смаркаты, кульгавы, крывы на адно вока, а другое вока гарыць жоўтым бандыцкім полымем. Адным словам, адразу бачны кот-бандыт. Сумніцельнага паходжання, кепскага нораву, без аніякага выхавання. Але рыжанькая котка адразу вока кладзе на гэтага бандыта і туліцца да яго. Разам яны выконваюць кароткую любоўную серэнаду і знікаюць у прыцемках. О, гэтыя жанчыны!..

А панскі кот Буркун застаецца разам са сваёй мандалінай і са сваім горам. О, як ён спявае пад мандаліну, ажно сэрца разрываецца ад тых спеваў! Паны слёзы гаручыя праліваюць, слухаючы той спеў.

— Эх, пане Заблоцкі, — пранікнёна будзе казаць пан Кубліцкі, — вось гэта дык каханне! Мы такога нават па маладосці сваёй не ведалі!

— Вось гэта кот! — адгукаецца пан Заблоцкі. — Кот дык кот! А мы яго так мала шанавалі... А ў яго такое шырокае кацінае сэрца... Што толькі ў тым сэрцы не памясцілася... Нават гэтая рыжая кошка шалудзівая... Тфу! Нельга верыць жанчынам! А ката трэба трымаць да скону, пакуль не здохне! Гэй, Буркуне! Кідай мандаліну! Годзе скавытаць! Усе жанчыны ў свеце не вартыя аднаго твайго кіпця! Хадзі да нас! Маеш пажыццёвы пенсіён — пакуль лапы не выцягнеш!

Гэтак кот Буркун робіцца паўнавартасным шляхецкім сямейнікам. Яго глядзяць нават лепш, чым вядомага вам Гарцука. Купляюць для яго ў Смургонях адмысловыя каціныя кансэрвы — «Віскас», шатляндскі віскі, мышэй марынаваных, мышэй салёных, мышэй сушаных, мышэй вэнджаных, мышэй пражаных, мышэй фаршыраваных.

— Трэба яго як след падкарміць, — з пяшчотай кажа пан Кубліцкі. — Зусім усох ад кахання.

— Ну... — няпэўна адказвае пан Заблоцкі і лічыць, колькі талераў засталося на пражытак.

А кот Буркун перабірае струны на мандаліне і заводзіць любоўны раманс: — Закахаўся я... Мя-а, мя-а, мя-а...

— Калядкі далёка, кілбаскі высока...

Гэтак ні з таго ні з сяго пачынае спяваць пан Кубліцкі.

А пан Заблоцкі яго дакарае:

— Аніякіх калядак, аніякіх кілбасак у нас не будзе. Бо талеры трэба эканоміць. І яшчэ невядома, як рэпа ўродзіць.