Владимир Машков - Паміж А і Б

Я скіраваў да Сёмкі.

— А якія ў цябе ўражанні?

— Ты ведаеш, — Сёмка радасна закруціў галавой. Падчас мне здавалася, што ў парыве ўзрушэння ён можа павярнуць галаву на 360 градусаў. — Ты ведаеш, званок, які звініць у нашай школе, зрабілі самі вучні. званок злучаны з гадзіннікам, і як толькі час падыходзіць да пераменкі ці ўрока, раздаецца — дзынь! І ўсё аўтаматычна. Яму ўжо дзесяць гадоў, гэтаму званку, і ён яшчэ ні разу не ламаўся.

— Вельмі цікава, — пазяхнуў я. — І сёння ты туды?

— Ага, — сказаў Сёмка.

Я павярнуўся і пайшоў у клас.

Сёмка дагнаў мяне.

— Можа, і табе запісацца ў гурток?

— Не. Сцяпан Аляксандравіч не пусціць. Ды я і сам не хачу.

Увечары я зноў быў на Гарохавай вуліцы. Прайшоў адзін раз міма ліхтара, другі раз. Гарох не з’яўляўся. Зірнуў на вокны яго кватэры — свецяцца. Можа, Гарох дома?

Тады я ўспомніў, як выклікалі Гароха яго прыяцелі. Я заклаў два пальцы ў рот і свіснуў.

У тую ж хвіліну лахматая галава Гароха паказалася ў акне. Ён нешта жаваў.

Я памахаў яму рукой.

— А, гэта ты! — крыкнуў Гарох. — Зараз спушчуся.

— Я згодны, — сказаў я, калі Гарох падбег да мяне.

— Малайчына, Валерка, — ад радасці заззяў Гарох. — Дай пяць.

Мы паціснулі адно аднаму рукі.

— Цягнік ідзе ў 8.30, - сказаў Гарох. — Не праспіш?

— Не.

— Будзь здаровы. Паесці захапі з сабой. Зразумеў?

— А навошта партфель узяў? — спытаў мяне Гарох на вакзале. — На сёння ўрокі адмяняюцца.

— Проста так, — я памахаў партфелем. — Каб мама не заўважыла, ёй сёння ў другую змену.

— Канспірацыя, — зарагатаў Гарох. — Не дрэйф, крыгаход варты таго, каб школу прапусціць. Адвячоркам вернешся, маці нічога і не даведаецца.

Грошай на білет нам хапіла толькі “туды”.

— Назад “зайцамі” паедзем, — не журыўся Гарох. — Умееш “зайцам” ездзіць?

— Усею, — схлусіў я.

У тралейбусе я катаўся іншым разам бясплатна, а ў цягніках яшчэ не выпадала.

Вагон аказаўся вельмі старэнькі, усё ў ім бразгала і стукала.

У Гароха быў выдатны настрой. Ён мурлыкаў “Чорнага ката” і раз-пораз пазіраў у акно.

— Паглядзі, дзянёк жа які, а? Залаты дзянёк… — проста не дзянёк, а ўваскрэсенне!

Мяне таксама захапіла наша паездка.

Я забыў, што павінен зараз сядзець у школе і слухаць тлумачэнні настаўнікаў. Я глытаў паветра, як газіраваную ваду, і ў мяне казытала ў носе. А Гарох гаварыў незмаўкальна:

— А ты не хацеў ехаць, а?

Калі мы сышлі на станцыі, першае, што я ўбачыў, было неба. Яно было вялізным і блакітным. Я ніколі яго такім не бачыў. Дамы мне ў горадзе яго заміналі ўбачыць такім або што іншае, а толькі я стаяў, задзёршы галаву, і глядзеў у неба, пакуль вочы не стаміліся.

— Хадзем на раку, — паклікаў мяне Гарох.

І мы па вытаптанай сцяжыне пакрочылі да ракі.

Гарох ішоў наперадзе і крычаў:

— Глядзі, бярозкі якія белыя!

— Глядзі, снег які сіні!

Я толькі паспяваў круціць галавой. І раптам Гарох сказаў: “Ціха”, - і замёр. Спыніўся і я.

— Чуеш? — спытаў ён шэптам.

Я кіўнуў. Недзе наперадзе і ўнізе чуўся шум, трэск, быццам дзесяткі грузавікоў буксавалі на адным месцы. Або быццам сланы вялізным статкам, бок у бок, прабіраліся па цясніне.

Мы выбеглі на абрыў. І я ўбачыў крыгаход. Крыгі плылі, як дзесяткі яшчэ не загарэлых плыўцоў. Рака здавалася агромністай.

— А?! — крычаў Гарох. — А?! бачыш?

Я не ведаю, колькі мы стаялі, напэўна, вельмі доўга, таму што я змерз.

— Давай паходзім, — сказаў я Гароху.

— Азяб? — спытаў Гарох.

— Трохі, - сказаў я.

Я ўжо даўно заўважыў, што Гарох пачаў гаварыць дзіўнымі для яго совамі — “азяб”, “залаты дзянёк”. І наогул здавалася, што са мной іншы чалавек, а не Гарох.

Мы ішлі па лесе і бачылі, як стаяць па калена ў вадзе бярозкі. Гарох гаварыў:

— Хутка бярозавы сок пойдзе. Ты піў бярозавы сок?

— Не, — прызнаўся я.

— Гэта такая асалода! — Гарох нават вочы зажмурыў.

Потым мы прымасціліся на пяньках на лапіку рудой зямлі. А яе ішла цёплая пара. Мы елі, што прыхапілі з сабой з дома. Гарох еў спакойна, няспешна. Ён ужо не хіхікаў, а ўсміхаўся дабрадушна і весела.

— Ты ведаеш, я ў маленстве жыў у вёсцы.

— Ды ну? — здзівіўся я.

— А ў горадзе мне нудна, не ведаю чаму.

Мы памаўчалі.

— Слухай, Коля, — назваў я раптам Гароха па імені, - а вось праўду кажуць, што змяя сваіх дзяцёнкаў есць?

— Праўда, — ажывіўся Гарох. — Я сам бачыў.

— Раскажы, — папрасіў я.

— Пайшлі мы ў арэхі. Набралі ўжо багата. Раптам я бачу — на адным дрэве галінка варушыцца. Прыгледзеўся, а гэта змяя. І тут нечакана адзін за адным з яе сталі выскокваць змеяняты. Яна — цап аднаго і злопала, а потым і другога праглынула, а трэці паспеў уцячы. Упаў на траву і імгненна знік. Я стаяў як адурэлы. Ніколі такога не бычыў.