Генрих Белль - Бiльярд а палове дзесятай (на белорусском языке)

Па вяртаннi з вячэрнiх курсаў я працягваў рысаваць, лiчыць i рысаваць ад паловы на дзевятую да дванаццатай, маляваць анёлаў i дрэвы, аблогi хмар i цэрквы, каплiцы - у гатычным, раманскiм, барочным, бiдэрмаераўскiм стылi, у стылi ракако - i, калi ласка, у сучасным стылi таксама: доўгавалосыя жанкi, чые адухоўленыя твары луналi над дзвярамi дамоў, а распушчаныя валасы ападалi з абодвух бакоў увахода, нiбы заслоны; дакладна над сярэдзiнай дзвярэй быў строгi прабор; калi ласка: у тыя запоўненыя працай гадзiны гаспадарскiя дочкi, знуджаныя без кахання, прыносiлi мне слабую гарбату альбо слабы лiманад, правакавалi мяне да любошчаў, якiя iм здавалiся смелымi; а я рысаваў далей, перш за ўсё дэталi, бо ведаў, што яны - хто былi гэтыя "яны"? - найлягчэй давалi сябе падкупiць дэталямi: клямкамi, дэкаратыўнымi кратамi, божымi авечкамi, пелiканамi, якарамi i крыжамi, па якiх з шыпеннем, звiваючыся, паўзлi ўгору - i не маглi ўзпаўзцi вышэй змеi.

Захавалася таксама ў маёй памяцi хiтрасць, якую занадта часта ўжываў мой апошнi шэф Домгрэве: у найважнейшай хвiлi ён нiбы знарок выпускаў з рук ружанец; калi пад час агледзiн месца набожныя сяляне горда паказвалi ўчастак, што быў вызначаны iм пад будоўлю царквы, калi поўныя прастадушнай цноты члены ўправы царкоўнай абшчыны абвяшчалi пра намер пабудаваць новую святыню - трэба было разам з дробнымi грашыма, гадзiннiкам альбо цыгарэтавымi абцужкамi выцягнуць з кiшэнi ружанец, даць яму ўпасцi, а потым са збянтэжаным выглядам падняць з зямлi; гэта нiколi не магло рассмяшыць мяне.

- Hе, Леанора. Вялiкае "А" на папках, скрутках з планамi i каштарысах не абазначае "атрымана". Гэта значыць "Антонi": абацтва Святога Антонiя.

Цiха ступаючы па падлозе, яна рабiла сваiмi далiкатнымi рукамi парадак, якi стары Фэмель заўсёды любiў, але нiколi не ўмеў падтрымлiваць. Занадта шмат было ўсяго: зашмат даручэнняў, зашмат грошай.

Калi я вар'ят, дык я iм быў ужо тады, калi там, на вакзальнай плошчы, правяраў, цi ёсць у кiшэнях дробныя грошы, маленькi нататнiк, зялёны футаральчык з алоўкамi, цi добра завязаны мой аксамiтны гальштук; калi я абмацваў брылi свайго чорнага мастакоўскага капелюша, абмацваў адно i другое крысо пiнжака ў маiм гарнiтуры - адзiнай, якую я меў, прыстойнай вопратцы, што засталася мне ў спадчыну ад дзядзькi Марзiля, настаўнiка, якi памёр яшчэ малады ад сухотаў; ужо аброс мохам надмагiльны камень у Мэзе, дзе ён, дваццацiгадовы, стаяў з дырыжорскаю палачкай перад касцельным хорам, дзе ўбiваў у галовы сялянскiм дзецям патройнае правiла, дзе вечарамi ў сутоннi рабiў праходкi па сцежках уздоўж багнiстага балота, марачы пра дзявочыя губы, пра хлеб, вiно i пра славу, якую яму павiнны былi здабыць удалыя вершы; мары на сцежках каля балота доўжылiся два гады, аж пакуль паток крывi не залiў iх i не панёс да цёмных берагоў; засталiся па iм вершы ў сшытку на чвэрць аркуша, чорны гарнiтур, у спадчыну хроснаму, дзве залатыя манеты i на зялёнай фiранцы ў школьным класе крывавая пляма, якую не здолела вывесцi жонка ягонага настаўнiка; песня, якую праспявалi дзiцячыя вусны над магiлаю галоднага настаўнiка: "Вежы, скажыце, куды адляцела саколка?"

Я зноў азiрнуўся ў бок вакзала; яшчэ раз убачыў плакат, што вiсеў над бiлетнаю касай, каб яго маглi лепш разгледзець навабранцы: "Тым, хто служыць у войску, раiм набыць правераную ва ўжытку на працягу доўгага часу натуральную споднюю бялiзну сiстэмы доктара Густава Егера, бялiзну з натуральнай тканiны "Палас", запатэнтаваную ва ўсiх цывiлiзаваных краiнах, i арыгiнальную рэфармаваную споднюю бялiзну сiстэмы доктара Лямана". Надышоў час пачынаць свой танец.

Я перайшоў цераз трамвайныя рэйкi, прамiнуў гатэль "Прынц Генрых" i Модэстгасэ i на хвiлю завагаўся, перш чым пераступiць парог кавярнi Кронэра: шкляныя дзверы, знутры занавешаныя зялёным шоўкам, паказалi мне маё аблiчча: я быў драбнаваты, малаваты ростам, выглядаў як нешта сярэдняе памiж равiнам i акторам-цыганам - чорнавалосы i апрануты ў чорнае, з неакрэсленым адценнем вясковасцi на твары; я зноў засмяяўся i адчынiў дзверы; афiцыянты якраз пачыналi расстаўляць на сталах вазоны з белымi гваздзiкамi; яны папраўлялi карткi з меню ў зялёных вокладках; кельнеры ў зялёных хвартухах, чорных жылетах, белых кашулях з белымi гальштукамi; дзве маладыя дзяўчыны, адна бландзiнка з ружовым тварам, другая - цёмнавалосая i бледная, раскладалi ў буфеце печыва, бiсквiты, падпраўлялi крэмавыя фiгуркi, адчышчалi да бляску срэбраныя лапаткi для пiрожных. Гасцей не было, а чысцiня панавала, як у лякарнi перад вiзiтам галоўурача; балет кельнераў, сярод якога я рухаўся лёгкiмi крокамi, нiбы салiст; статысты i дэкарацыi чакалi мяне; гэта была дрэсiроўка, прытым дасканалая, i мне падабалася тое, як тры кельнеры iшлi да столiка, робячы строга акрэсленыя рухi: сальнiчка, вазон, лёгкiм жэстам папраўленая картка, якая вiдавочна павiнна была ляжаць пад пэўным вуглом адносна сальнiцы; папяльнiчка, снежна-белая парцаляна з залатой аблямоўкаю; добра; гэта мне падабалася; я быў прыемна ўражаны; гэта быў сапраўдны горад, нi ў адным закутку, дзе мне дагэтуль даводзiлася тырчаць, нiчога такога не было.