Уладзімер Дудзіцкі - Напярэймы жаданьням

— Забыліся-такі... — сказаў, не дагаварыўшы, Гужэвіч самому сабе. — Гэта-ж трэба было забыцца...

— Чаго гэта ты там длубаешся? — азвалася Гужэвічыха, ставячы ў кашэль пляшку з вадой.

— Мяшэчак у варыўні астаўся, — ня кажучы нічога на тое, пра што пыталася Мар’яна, сказаў Лявон. — На паліцы каля дзежкі з жытам.

— Які такі мяшэчак? — перапыталася жонка, неспакойна пазіраючы на згорбленага каля панараду Лявона.

— Мяшэчак зямлі, што каля смуродзін быў набраў. Тутака, от, трэба пашукаць чорнай, гэтая-ж дык нейкая чвыраватая, — атрасаючы, падняўшыся, рукі, адказаў Лявон.

— А варыўню-ж ты хоць замкнуў, каб мяшэчка таго часам ня ўкралі?

— І гэтага не зрабіў. Забыўся. Хто-ж там палезе ў тую варыўню, калі толькі адзін Ахрэм зь дзецьмі астаўся, мусіць, дома. На, от, палажы ў кашэль, зьнізу, каб ня згубілася, — загадаў Гужэвіч жонцы, падаючы ёй у рукі тры жмені чарназёму, насыпанага ў вырваную із штаніны кішаню. Памаўчаўшы, дадаў: — Бачыш, як над Асінаўкай пачарнела?

Зірнулі, перахрысьціліся і ўзьехалі на дарогу. Цяпер Гужэвічы ня былі ўжо ні першымі ні апошнімі. За імі й перад імі йшлі, нясучы клункі, і ехалі, вязучы пасьпехам выхапленае з хатаў, людзі спаленых і патрушчаных вёсак, мястэчак і гарадоў. А над імі — над грымучай дарогай — падымаўся густы жоўты пыл і доўга трымаўся ў паветры.

Выехаўшы з двара, Палікар заўважыў, што ня відаць на калёсах торбачкі з полуднем. Можа-б, ён і не заўважыў, можа, і безь яго абышлося-б, каб ня сусед Лукаш са сваёю засьцярогаю:

— На ўвесь дзень хіба? У полудзень-жа, чуў я, будуць гэтыя самыя... каб іх ногі не насілі...

— Буду бачыць, надвор’е ўжо надта добрае, а канюшына адцьвітаць пачынае, — адказаў Палікар. А пазьней, зірнуўшы на калёсы, дадаў: — Не пашанцуе, відаць, забыўся от... Кажуць-жа, што за дурною галавою нагам небалазе...

— Палікар, — гукнула, даганяючы, Тэкля, — што ты сабе думаеш, ня еўшы будзеш, ці што? І няма таго дня, каб не забыўся чаго...

— Э, балазе маеш зачэпку. Гады ў рады трапіцца, а ты — «няма таго дня»... Сама ведаеш, чым галовы нашыя цяпер заняты, — узяў з жончыных рук торбачку і паклаў яе на ахапак сьвежае канюшыны. — А ў хату ўсё-ж зайсьціся трэба: табака на вакне засталася, — глыбока ўздыхнуўшы паветра, неяк глуха, напэўна, згадваючы нешта далёкае, прагаварыў Палікар.

— Я-ж кажу...

— Чуў ужо, чуў, — перабіў жончыну гаворку, — клопат вялікі: у Бога днёў многа, управімся, калі жывы будзем, і памерці не памру, калі адзін раз і бяз хлеба да вечара пабуду, — лагодна пераконваў Тэклю. — А табе кажу: ячмень не перастояў, не сьпяшайся; пабудзь сягоньня каля хаты й ад Віктара не адлучайся на́даўга, бачыш, што яму, беднаму, нездаровіцца, гарачка якая. Заўтра жаць пачнеш, і Алеся тым часам зь места вернецца — будзе на каго й хлапца пакінуць, і хату... — Часіну памаўчаўшы, Палікар сказаў: — Можа часам трапіцца што-якое, наказаць, глядзі, не забудзься...

— З Богам, даражэнькі, спору табе ў працы! Накажу, калі што-якое.

Каб ня гэты полудзень, Тэкля, напэўна, была-б ужо каля ячменю й ці мала-б выжала. Зборы ў яе невялікія: яна яшчэ зь вечара, перад тым, як спаць лажыцца, думае пра заўтрашні дзень і рэчы ўсе спрытоніць напашэве, а гэтым разам, як на тое, Палікар зблытаў сваёю памяцьцю дзённы разрахунак — ізноў думай, каб дзень не прапаў дарэмна, і ня то што дзень (ого, у Тэклі не прападзе ён), а каб і адна часіна на глум не пайшла, не змарнавалася бяз працы. Яна ня ведала пакуль такога выпадку ў сваім жыцьці, а асабліва ад таго часу, калі пабралася з Палікарам, каб разьмінуцца калі, як кажуць, улегцы з днём, насалоды ягонае не адчуўшы. Ніхто, бывала, першым расы не абаб’е за ёю. Што не, то не. За траіх вырабіць. Гэта ня Прузына Нюхаўка: бібікаў біць ня будзе, бяз хлеба седзячы.

— Мамка, — азваўся, войкаючы, Віктар, — перастала балець галоўка, я пайду з вамі.

— Ня можна, сынок, ты яшчэ хворанькі. А я-ж нікуды ня йду, ля хаты буду. Хутка й Алеська прыйдзе, лекаў прынясе табе. Вып’еш, паправішся, вазьму тады й цябе, і Алеську, будзеце снапкі насіць, васількоў нарвіцё. Заўтра будзе цёпленька-цёпленька, і птушачкі засьпяваюць. Засьні, Віцік, засьні, я не забаўлюся...

«Што-ж гэта я сабе думаю? Ужо нець якая пара́, а я таройкаюся, тупаючы ў хаце, — спалохана падумала Тэкля. — Не забаўлюся, Віцік»...

Узяла серп і хуценька выйшла з хаты. У гэтую часіну ўзьле́цела на плот чорная курыца (тая, што мелася быць куранятніцай, але Тэкля перадумала й пасадзіла іншую, белую кашлатку) і, як пявун, засьпявала: